CAPUT XVII.

Quod corporum naturalium quaedam sunt animata, quaedam autem non.

Per omnem eumdem modum quaedam corporum naturalium pendent ex anima ipsa continente et omnes operationes eorum dirigente et formante. Quaedam autem anima destituta sunt, et pendent ex forma naturali tantum.

Ex anima enim pendent quorumcumque formativa est ut anima artifex formans et terminans corpus ad vitae animalis operationes. Quod contingit dupliciter in genere. Sunt enim operationes vitae activae constitutivae rerum : et ad tales operationes format et dirigit suum corpus anima nobilis, quae sunt large operationes propter sui indigentiam nihil operantes, et sunt omnino beneficae, largitionem intelligentiarum ponentes in rebus sensibilibus : et ideo talem universalem, hoc est, universis proficuum suis corporibus influunt motum. Sunt autem quaedam animae formantes corpora multis indigentiis subjacentia : et propter suppletionem illarum etiam formant organa quae dirigunt operationes, sicut manus formatur ut sit instrumentum intel- lectus practici : et diriguntur operationes ab intellectu practico ad suppletionem domus, tripodae, scamni, et aliorum operatorum, quae Graeci appellant apotelesmata. Quaedam autem formantur ad indigentiam sensitivae secundum omnes interiores sensus et organa. Quaedam autem ad indigentiam vegetabilis, ut hepar, splen, et stomachus, et radix, et stipes, et ramus : et in omnibus talibus operationes diriguntur et formantur ab anima : propter quod rationalis animae organa moveri vel dirigi a brutorum anima non possent, nec e converso. Aliter enim contingeret tectonica tibicines indui.

Quaedam autem corpora sine anima sunt, quae a forma naturali corporea terminantur ad esse, quae non nisi ad unum est operandum : propter quod immobilia sunt per seipsa. Animata enim omnia secundum seipsa multorum sunt operativa, nutriendo, augendo, generando, sentiendo, ratiocinando. Quae quidem triplici spiritu perficiunt, vitali scilicet, naturali, et animali. In quibus enim vita est manifesta, spiritus hi manifesti sunt, sicut in hominibus et animalibus perfectis : in quibus autem vita occulta est, spiritus animalis non est, spiritus etiam naturalis et vitalis sunt in eis occulti, ut in plantis. In omnibus tamen talibus calor naturalis et spiritus non operantur nisi formati ab anima et per formam animae directi ad. operationes vivi secundum analogiam illius quod tali vel tali formatur anima. Et in omnibus talibus anima continens est corporis, et egrediente anima corpus exspirat et marcescit. Naturalia autem sine anima existentia, formas habent se continentes, quae non habent a materia quod formae substantiales sunt, sed potius a caelo quod primum formale corpus est. Cum enim motus caeli sit motus animati et corporei, quaedam causat ad modum corporis, quaedam ad modum moventis corpus. Et quae causat ad modum corporis, inanimata sunt, formis naturalibus terminata. Quae autem causat ad modum et speciem

motoris, aut causat ad modum et speciem motoris simpliciter, aut secundum aliquid. Si simpliciter, animata fiunt rationali anima. Si autem secundum aliquid, aut propinquius et longinquius distans : et sic fiunt sensitiva et vegetabilia.