CAPUT I.

Maria arca.

Arca, thronus, solium, ferculum quoque, sella, trilnmal. Sedes, et cathedra, currus, lectica, scabellum, Lectulus, et requies, habitatio, cellula, nidus, Gella, et apotheca, gazophylacium, bibliotheca, aerari. geneze, locus, horrea, Pistrinum, fumus, clibanus, fornaxquce caminus, Aula, tabernaculum, thalamus, domus.

Arca designata per arcani quam fecit

Beseleel, Exod. xxxvii, 1 et seq., de lignis setim, habentem duos semis cubitos in longitudine, et cubitum ac semissem in latitudine, altitudo quoque unius cubili fuit et dimidii: vestivitque eam auro purissimo intus et foris : et fecit illi coronam auream per gyrum, etc.

Fecit Beseleel arcam, etc. Fabrica hujus arcae nativitatem indicat beatas Mariae ex quatuor. , Ex auctore. Unde : Fecit Beseleel, Ex fine. Unde : Arcam. Arca enim dicitur exeo quod aliquid arcanum in ea poni debeat. Vel, secundum Isidorum

dicitur ab arcendo, eo quod arceat visum circumstantium ab his quae.continet in se. Similiter et arcanum dicitur a quo arce-

mur. Unde Christus de Maria dicit, Isa. xxxiv, 1 8 : Secretum meum mihi, In ea enim fuit ipse Deus absconditus . Nomen trahit ex materia. Unde : De lignis setim. Ex forma, tum exdiversificatione, tum ex ornatu. Unde dicit: Habentem duos semis cubitos, etc. Ex ornatu. Unde dicitur : Vestivit eam auro purissimo vel mundissimo.

Videndum pri mo de fine, quod primum est in ratione, sicut dicit Philosophus : facta est enim illa arca materialis, ut in ea reponeretur quoddam divinae operationis arcanum. Virga in memoriam liberationis ex aegypto. Manna refectionis in deserto. Tabulae dationis legis. Sic et arca nostra spiritualis, de qua dicitur : Surge, Domine, in requiem tuam , etc. Hoc fine condita est, ut in ea repelleretur nostrae liberationis pretium quod quidem intus est. Sic enim placuit Deo, utsicuter erant tres personae una na-

tura, sic essent tres naturae in una persona divina. Divina, spiritualis creata, et corporalis.Divina, scilicet deitas, quae increata. Spiritualis, scilicet anima quae creata. Unde Sapientia dicit : Ab initio et ante saecula creata sum , d est, praevisa creari quodam excellenti modo, et hoc quoad animam, Corporalis, quae formata a tota Trinitate, cujus opera inseparabilia, ex substantia corporis virginalis. Unde Filius dicit de Patre, Isa. xlix, 5 : Formans me ex utero servum sibi, etc. Per virgam natura divina designatur : nam secundum eam ipse Filius Dei est Dei virtus. Unde, Psai, CIX,2: Virgam virtutis tuae, etc. Fer tabulas in quibus erat lex divina scripta, natura creata, scilicet anima designatur. Et bene per duas tabulas designantur duo quae sunt in anima, scilicet intellectus et affectus. Nam in ejus intellectu quasi in una tabula scripta erat omnis veritas. In affectu omnis bonitas, Et dicuntur lapideae propter confirmationem intellectus non potentis declinate in errorem, vel affectus in malum. Per manna corporea natura, quae quidem habuit tunicam adjacentem, hoc est, fragilitatem assumptam et paenalitates. Cum hoc manna, id est, ipsa corporea natura purissima fuit ab omni labe peccati originalis, praeter paenalitates. Fuit etiam esibilis. Ideo significat refectionis dulcedinem. Sapient.XVI, 20 : Paratum panem, etc , quem nos petimus dicentes: Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Ecce finis beatae Virginis quae ob hoc nascitura erat, ut in ea reponeretur nostrae redemptionis arcanum.

Videamus auctorem. Fecit Beseleel, quod interpretatur umbra Dei, seu. misericordia Dei. Et bene : nam sicut umbra refrigerium est contra ardorem solis : ita misericordia refrigerium praestat con- tra rigorem punitionis, quae quidem exsiccaret nos et confunderet, nisi misericordia Dei nos protegeret. Unde Jacobus loquens de justitia Dei et rigore dicit: Exortus est sol cum ardore, et arefecit faenum . Sol, id est, Christus exoritur, idest, extra se oritur, quando punit, quia extra se est punire, cujus proprium est misereri et parcere. Sed in judicio veniet cum ardore, et arefaciet faenum, id est, carnales in incendio gehennae. Nota, umbra venit ex oppositione corporis opaci ad lumen. Non.enim erat nubes quae opponeret se inter hominem et ipsum solem justitiae ante adventum Christi : ideo omnes urebantur. Unde dicitur :Fiant sicut faenum tectorum ,etc . Propter hoc missus est Gabriel Angelus ad Mariam, nubem introducens, hoc est, umbram humanitatis nuntians ad faciendam umbram. Virtus Altissimi obumbrabit tibi , hoc est, ejus misericordia, id est, ejus propria virtus, quia ejus proprium est misereri.

Aliter, Per hanc arcani designatur beata Virgo triplici ratione. .Ratione materiae. Ratione scliematis vel formae. Ratione

officii, vel continentiae. Duplex autem materia fuit hujus arcae, scilicet ligna setim, et aurum purissimum. Duo enim fuerunt in ea ex parte materiae, scilicet caro et spiritus, large sumendo materiam, moraliter enim loquimur. Per ligna setim quae imputribilia, designatur caro ejus quae numquam sensit corruptionem concupiscentiae vel putrefactionis. Per aurum, spiritus ejus refulgens perfecta sapientia et habitaculum deitatis, quae per aurum significatur. Unde, Cantic. v, 11 : Caput dilecti mei aurum optimum. In hoc autem quod fuit deaurata interius, notatur puritas cordis ejus vel dilectio. Dei. In hoc quod exterius, verecundia virginalis, vel dilectio proximi, quorum gratia super aurum .

Vel intelligibilius. Ligna setim sunt parva, pulchra, levia, fortia, imputribilia, incremabilia, albae spinae similia Fuerunt etiam dolata et Levigata. Setim, ut dicitur, nomen est montis et regionis, et arboris, quae albae spinae similis est in foliis, et interpretatur setim spinae, vel germina, seu positiones, aut resurrectiones eorum. Et bene per haec ligna significatur Maria, quae sensit pro Filio et cum Filio multiplicem tribulationis punitionem. Per eam autem, id est, per orationes et merita ejus resurgimus a peccato. (Terminamus bene incipiendo, per eam ponimur in Ecclesiae merito, per eam tandem ponendi in caelesti aedificio.

Maria dicitur setim. Quia arbor nobilissima Orientis, sicut dicitur. Fuit autem Maria nobilis genere, nobilior omnium charismatum plenitudine, sed nobilissima ex eo quod Christus verus oriens, qui nos visitavit ex alto, oriri ex. ea dignatus est in quantum homo.

Pulchra perfecta plenitudine totius honestatis. Unde, Eccli.VI,31 : Decor enim vitae est in illa, etc.

Parva per simplicitatem humilitatis, vel etiam paupertatis : quia fuit simul in unum dives et pauper. Quidam tamen dicunt, quod haec arbor crescit usque ad maximam quantitatem.

Levis per contemptum totius terrenitatis. Dilectio enim terrenorum reddit animam ponderosam. Unde, Psal. IV, 3 : Filii hominum, usquequo gravi corde ? ut quid diligitis vanitatem, et quaeritis mendacium, id est, temporalia ? Vel etiam, levis virtutum universitate, quae igneae naturae sunt : et ideo leves ab effectu, quia animam sursum trahunt et impellunt, quia locus ignis deorsum non est.

Fortis in conservando propositum virginitatis : quia accinxit fortitudine lumbos suos, et respondit Angelo: Quo-

modo fiet istud, quoniam virum non cognosco , id est, proposui numquam cognoscere, et in proposito persevero ? Isa. xl, 20 : Forte lignum et imputribile elegit artifex sapiens.

Imputribilis. Imputribili tas setim probatur per arcani Noe, quae adhuc perdurat in montibus Armeniae secundum Isidorum. Maria autem fuit imputribilis per exslinctioncm fomitis in Filii conceptione, quam postea non infestaverunt primi motus procedentes a fomite. Quilibet enim ab ea dicere potest : Induta est caro mea putredine , etc. Ipsa vero de se et de sponso suo dicit, Cantic.I, 3 : Tigna domorum nostrarum cedrina : quia non fuit corpus ejus resolutum in quatuor elementa. Sicut enim Dominus non dedit sanctum suum, id est, Christum, videre corruptionem, sic nec sanctam suam specialem, id. est, Mariam. Fuit etiam imputribilis, id est, absque fermento invidiae et corruptionis. Proverb.XIV, 30 : Putredo ossium invidia. Joel.I, 17 : Computruerunt jumenta in stercore suo.''

Incremabilis, scilicet absque fervore totius iracundiae et iniquitatis.

Albae spinae similis in foliis, id est, in verbis per mansuetissimum correctionem alienae perversitatis. Lege conversionem Theophili. Moraliter : Prius dicitur alba, postea spina : quia qui alium pungere vult corripiendo, ipsa correctio debet procedere ex zelo justitiae, non ex livore malitiae : alioquin talis correptor comparabilis est. spinae nigrae, etc.

Laevigata, complanata, et quasi dolata artificio Spiritus sancti, vel etiam Christi, qui summus est architectus, quando sanctificata est in utero matris, et nata sine pondere originali. Fuerunt etiam ligna haec fortia per patientiam, imputribilia per perseverantiam.

Candida per omnimodam puritatem et innocentiam. Unde albae spinae similia describuntur haec. ligna, id. est, Maria, quam haec ligna designant.

De auro infra titulo de throno quantum volueris, invenies. Et nola, quod haec arca dicitur fuisse deaurata, id est, vestita auro purissimo intus et foris: quia purgata fuit a fomite et peccato. Sed urna quam continebat, id est, corpus Christi, quae plena erat manna divinitatis, tota fuit aurea, quia Christus fotus fuit mundus a peccato, qui mundum ingressus est sine macula, et mundus mundatus fuit a peccato.

Item, Quare dicta est fuisse vestita auro mundissimo, et quid sit aurum mundissimum, invenies infra titulo de throno, ubi dicitur, quod vestivit eum Salomon auro mundissimo.

Item, Ratione schematis seu. formae dicitur Maria arca, quae quadrangula erat : et ipsa quadrata erat per quatuor virtutes, quibus utilius nihil est in vita hominibus, sicut dicitur, Sapient. VIII, 7 : quae sunt justitia, prudentia, fortitudo, temperantia. Quae singulae tripliciter eminebant in ea, sicut habuisti supra titulo, Gratia plena.

Item, Ratione officii vel continentiae :

quia quatuor continebat. Haec sunt urna aurea plena manna,sicut dicitur, ad Hebr. IX, 4. Exod.XVI, 33, dixit Moyses ad Aaron : Sume vas unum, et mitte ibiMan, quantum potest capere gomor, et repone coram Domino ad servandum in generationes vestras Jtern, virga Aaron quae fronduerat, ad Hebr. IX4 . Item,tabulae testamenti, ad Hebraeos, IX, 4. Unde, Deuter. XXXI, 26: Tollite librum istum, et ponite eum in latere arcae. Dicta est autem haec arca testamenti, ad Hebr. IX, 4, et Apocal. XI,19. Vel, testimonii. Exod. xxv, 21: Pones in arca testimonium, quod dabo tibi, idest, tabulas in quibus scriptum erat testamentum, cum quaecumque ibi erant, possunt dici testimonia. Posita erat ibi urna aurea habens manna in testificationem, quod

Dominus dedisset eis panem de caelo. Item, tabulae in testificationem, quod legem naturalem scriptam in cordibus hominum suscitaverat eis in scripto. Item, virga Aaron in testificationem, quod omnis potestas a Deo. Item, Deuteronomium, in testificationem, quod dixerant : Omnia quaecumque jusserit Dominus, faciemus . . Ob hoc etiam dicebatur tabernaculum testimonii, et etiam quia causae prae foribus ejus venti labantur. Sicut autem arca illa figuralis continebat ea quae erant in testimonium beneficiorum Judaeis a Deo collatorum, sic Maria continuit Christum in se, qui erit nobis in testimonium damnationis si ingrati fuerimus beneficiis quae nobis contulit incarnando, moriendo, resurgendo, et hujusmodi. Unde dicit, Jerem.XXIX, 23 : Ego sum judex et testis adicit Dominus. Item, Malach. iii, 5 : Accedam ad vos in judicio, et ero testis velox maleficis, etc.

Nunc autem distincte videamus expositiones eorum quae continebantur in hac area. Manducator qui quatuor ista manifeste dicit in arca, videtur velle debere intelligi per arcam caelum, et per quatuor illa quae ibi continebantur, quatuor personas in corpore et anima jam glorificatas. Per urnam auream corpus Dominicum, de quo nullus dubitat Catholicus. Per tabulas Moysen, Per virgam Aaron beatam Virginem. Per Deuteronomium Joannem Evangelistam. Sed de his tribus nihil asserit Ecclesia, licet de beata Virgine multi non dubitent.

Item, Per haec quatuor signatur Christus, quae posita fuerunt divina virtute in hanc arcam, quando mulier circumdedit virum , id. est, Maria concepit Christum, Urna corpus Christi continens manna, id est, dulcedinem deitatis et dulcedinem fruitionis aeternae. Virga : quia jus regni ad eum pertinebat tamquam ad haeredem. Item tabulae et Deuteronomium, id est, scientia utriusque legis : quia ipse est sacerdos, cujus est scire legem , Aliter: In ipso sunt tabulae testamenti: quia ipse est nobis instructio et forma vivendi. Omnis enim ejus actio, nostra est lectio., etc. Item, virga .quoad peccatorum paternam corruptionem. Item, manna quoad filiorum dulcem et blandam consolationem. Sapient. vii, 26 : Candor est lucis aeternae, et speculum. Urna haec concava per humilitatem incarnationis, aurea propter munditiam assumptae humanitatis, quia aurum metallorum est mundissimum, et propter charitatem qua factus est homo pro nobis, et propter obedientiam quam exibuit Patri, assumendo formam servi, et propter sapientiam quae significatur tam in auro quam in hoc quod cum urna erant Deuteronomium et tabulae, testamenti. Haec enim quatuor praecipue solent in auro designari, munditia, sapientia, charitas, et obedientia.

Vel sic : Corpus Christi, arca ratione materiae, de qua supra. Anima. Christi, urna aurea. Manna, dulcedo divinitatis. Christus etiam est hic in sacramento nostra refectio in via, quia nostra fruitio erit in patria et indeficiens erit fidelium refectio. Unde, Exod. XXIV,11, dicitur de Ismaelitis qui signant viros Christianos : Viderunt Deum, et comederunt ac biberant. Christus etiam manna est, id est, panis caelestis habens in se omne delectamentum et omnis saporis suavitatem, panis scilicet Angelorum, quem manducavit homo. Quem panem petebant parvuli , ante adventum et ortum Mariae, nec erat qui frangeret eis : sed Maria confecit hunc panem qui fractus est in cruce. Haec habuisti supra titulo, Gratia plena, prope finem totius capituli. Adhuc etiam debemus ei clamare assi-

due : Mater nostra quae es in caelis, panem . nostrum quotidianum da nobis hodie.de arca tua, id est, de arca quae tu es. Ipsa enim cum sit mater, libentissime dat hunc panem filiis, id est, imitatoribus suis. Unde et dicitur ei. : Omnia a te exspectant, ut des illis escam in tempore , et sequentia. Christus etiam virga : quia nos regit, corrigit, et diligit. Ipse est etiam tabulae testamenti et Deuteronomium : quia Christus liber est vitae scriptus intus et foris . Liber in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi . Qui utrumque condidit testamentum , et rotam posuit in rota. Veterem enim legem dedit, quam etiam digito proprio conscripsit, et novam ore proprio praedicavit, et opere adimplevit, quia coepit facere et docere .

Item, Maria arca ratione continentiae. Manna vel manhu admirabilis dulcedo consolationis quam infundit amatoribus, et specialibus suis, et his quos visitare dignatur, quam qui gustat, potest dicere, Manhu, id est, quid est hoc ? prae admiratione. Ideo dicit ipsa: Spiritus meus super mel dulcis . Vel, manna candidum, Mariae virginitas, quae in carne fragili angelicam gloriam acquisivit, habens omnis saporis suavitatem. Vel, per hoc manna dulcissimum, Mariae charitas, in qua fuit radicata et fundata. Moraliter : Manna omnis saporis et delectamenti charitas est, quae est forma omnium virtutum, et omnis boni operis condimentum, sine qua omne opus Domino insipidum. Quare, I ad Corinth. XVI, 14 : Omnia vestra in charitate fiant. Quam quisquis non habet, factus est velut aes sonans , etc. Vel moraliter : Manna dulcedo spiritus mansueti, vel dulcedo eloquiorum.

Tabulae decem praeceptorum, scientiae legis Sdivinae. Jerem, XXXI, 33 : Dabo legem meam in visceribus eorum, et in corde eorum scribam eam, et ero eis in Deum, et ipsi erunt mihi in populum, dicit Dominus, et caetera multa. Sed quidam magni litterati sunt quasi tabulae lapideae inscriptae, sed scripturam suaui non sentientes, quia duri et immisericordes.

Tertium quod continebatur in hac arca, fuerunt tabulae testamenti, quibus designatur perfecta utriusque legis cognitio, quae plene erat in ea : quia auctor Scripturarum habitabat in ea. Unde Hieronymus dicit, quod optime Scripturas noverat, sicut patet in illo versu : Sicut locutus est ad patres nostros , etc. Item, Luc. II, 19, dicitur .quod Maria conservabat omnia verba haec, conferens, etc. Unde postea docuit Apostolos, et magistra fuit Novi Testamenti. Cum enim rota esset per praefigurationem, vere potest dici utriusque legis plenam habuisse cognitionem : quod significatur per hoc quod in arca conjuncta erant Deuteronomium et tabulae testamenti. Et nota, quod dicitur tabulae pluraliter, justa illud Isaiae, xxxiii, 6 : Divitiae salutis sapientia, quoad Deum, et scientia, quoad proximum. Vel, duae tabulae dici possunt capax intelligentia et tenax memoria ejus, quae duo contulit ei Spiritus sanctus superveniens in eam.

Quartum fuit Deuteronomium significans legem novam,.quam Christus dedit: quia ipsa conservabat omnia verba novae legis, conferens in corde suo. Nova etiam lex. in ipsa erat. Lex enim spiritus vitae eam repleverat, quae liberat a lege peccati . Lex, scilicet amoris quam ipsa invenit, cum prima fuerit timoris. Vel ideo Deuteronomium : quia tota ejus vita et omnis actio ejus, Christianorum lectio et Instructio est, sicut dicit Augustinus de Christo.

Aliter, In hac arca erant tabulae veritatis vel sapientiae. Manna mansuetudinis,

vel misericordiae. Virga potestatis, sive justitiae. Unde Propheta ad Virginem : Intende , procede, et regna . Intende, o sapiens, propter veritatem qua) in te est, quae signatur per tabulas: procede, o clemens, propter mansuetudinem quae in te est, quae per manna : regna, o potens, propter justitiam quae in te est, quae per virgam. Sequitur : Propter veritatem et mansuetudinem et justitiam. Redde singuia singulis.

Aliter et subtilius. In Maria velut in arca erant manna, id est, dulcedo divinae contemplationis. Virga, id est, rectitudo perfectae operationis : virga enim Aaron frondu.it , et fructum fecit: quia activa se multiplicat, sed contemplativa solitaria est. Fuerunt ergo in hac arca manna et virga: quia Maria fuit contemplativa et activa. Unde signatur per Martham et Mariani sororem ejus : et ideo Evangelium de ipsis legitur in Assumptione. In tabulis testamenti intelligitur spiritualis scientia legis, quam ipsa habuit plenissime. Nam cum sterilitas esset opprobriosa in lege, intellexit secundum litteram occidentem hoc dictum esse de sterilitate corporis, secundum spiritum vivificantem intelligi debere de sterilitate ruentis. Et ideo contempta littera occidente, congaudens spiritui vivificanti, prima inter filias synagogae virginitatem elegit. Item, in lege promittebantur et conferebantur temporalia: sed ipsas intellexit divitias tempore legis collatas esse figuram spiritualium divitiarum conferendarum tempore gratiae : et ideo inter filias synagogae paupertatem elegit et amavit. Unde dicit se matrem pulchrae dilectionis ,

Maria dicitur arca testamenti vel testimonii, ut supra dictum est , quia scilicet in ea positum erat testamentum, id est, lex foederis Domini: quia faederavit nos

loti Trinitati. Appropriatur enim Patri majestas, Filio sapientia, Spiritui sancto bonitas. Et nos offenderamus Patrem per superbiam, Filium per insipientiam, Spiritum sanctum per malitiam. Ista enim tria concurrerunt in primo peccato : superbia, qua Adam voluit esse sicut Deus. Insipientia, qua credidit posse fieri sicut Deus. Malitia, qua contradixit ei quod praeceperat Deus, vel consensit ei quod prohibuerat Deus. Sed Maria per humilitatem suam reconciliavit nos Patri, quando ipse respexit humilitatem ancillae suae . Ubi enim amor, ibi oculus. Sed Filio nos univit quem credendo concepit, ut impleretur Spiritu sancto, qui eam replevit ut de plenitudine ejus acciperent universi gratiam pro gratia . Ipsa enim fons est unde procedunt rivuli gratiarum.

Item alio modo arca foederis : quia per eam ad nos Dei foedus firmatum est. Ante enim quam fieret haec arca, id est, Maria, eramus inimici, et firmatum erat chaos magnum inter nos et Deum, ut qui vellent hinc transire ad Deum, non possent. Et ideo per Virginem venit Filius Dei ad nos, et factus est Emmanuel, id est, nobiscum Deus, ut iam Filius quam mater reduceret nos ad Patrem. Solet etiam foedus maxime contrahi per nuptias, et Christus generi nostro sese immiscuit, naturam nostram sibi in Virgine copulando, ut si Pater de caetero cogitaret aliquid contra nos, videns nos Filii sui fratres esse, manum retraheret a genere suo. Unde in horis beatae Mariae Virginis sic dicimus Christo : " Memento salutis auctor, etc, " Et eidem dicere possumus qui est verus David, illud libri II Regum, v, 1 : Os tuum, et caro tua sumus. Et illud Danielis, IX, 17 et 18 : Propter temetipsum inclina, Deus meus, aurem tuam,et audi, etc. Item illud Apostoli ad Romanos, VIII, 29 : Nam quos praescivit et praedestinavit, etc, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Item illud Jeremiae, XIV, 9 : Tu in nobis es, Domine, et nomen sanctum tuum invocatum est super nos : quia a Christo Christiani. In his nuptiis foedus sempiternum, cum clamatum est, scilicet pax hominibus bonae voluntatis : quia Christus est pax nostra, qui fecit utraque unum , scilicet quae in caelis, et quae in terris, in se reconcilians ima summis.

Arca propitiationis : quia mater est et regina misericordiae. Mater illius et filia, qui pater est misericordiarum, et Deus totius consolationis, et qui est propitiatio pro peccatis nostris . Cujus meritis et intercessione propitiatur Dominus omnibus iniquitatibus nostris : cum enim pro peccatoribus se Filio semper opponat, nihil ei potest negare Filius ejus : aut enim jubet natum, aut orat Patrem, et semper exauditur pro sua reverentia .

Arca sanctificationis. In Psalmo cxxxi, 8 : Surge, Domine, in requiem tuam, tu et arca sanctificationis tuae, id est, quam tu sanctificasti: quia sanctificata fuit in utero, et quia Christus descendens in eam, ibi sanctificavit se hominem in se Verbo, sicut dicit Augustinus : et quia illa continebat, quae sanctificata erant Domino: et quia per eam sanctificamur in praesenti, et glorificabimur in futuro. Ideo dicit Christo propheta : Surge, Domine, in requiem tuam, etc. Tu prius arca, id est. Maria posterius. Hinc conjicitur, quia assumpta sit simul cum corpore. Dicitur ergo: Surge, Domine, in requiem tuam, post laborem passionis, tu per ascensionem, et arca sanctificationis tuae, per assumptionem. Haec enim arca quando assumpta est, surrexit

in requieui Domini, et impletum est illud

Genesis, viii, 4 : Requievit arca.... super montes Armeniae, Armenia Interpretatur mons vellicatus, et significat caelum empyreum, unde omne superfluum et nocivum avulsum est. Vel, montes Armeniae ordines et eminentiae Angelorum, super quos ipsa requiescit in throno majestatis, a quibus scilicet ordinibus avulsum est omne superbum in casu Luciferi.

Arca testamenti : unde, Apocal.XI, 9 : Apertum est templum Dei in caelo, et visa est arca testamenti ejus in templo ejus. Et dicitur arca ab arcano : ei Maria secretum Dei est. Unde dicit de ea per Isaiam, XXIV, 16 : Secretum meum mihi: quia hanc arcam clausit ille qui claudii, et nemo aperit . Quaedam enim ponuntur in arcam ad custodiendum et celandum : et Christus in hac arca custoditus fuit, et celatus diabolo et principibus : quia si eum cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixerit : et ita non essemus redempti. Homo non vidit in ea, nec manum apposuit: quia non ex virili semine, sed mystico spiramine verbum Dei factum est caro, sicut dicit Ambrosius. Dives arca in qua fuerunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi . Unde dicit ei quidam :

Ave, dives arca Christi, Quae thesaurum effudisti, Quo ditantur omnia.

Ad thesaurum quem haec arca custodit, in omnibus necessitatibus, ipsa arca mediante, recurrendum est.

Item, In arca vestimenta complicantur : sic Christus, quem totus non capit orbis, quasi complicatos et humiliatus,

. ventris sub arca clausus est. Et quia haec arca parvula erat, exinanivit se, formam servi accipiens , ut ab ea capi posset. Unde, ad Roman. IX, 28 : Verbum breviatum faciet Dominus super terram : quia Pater Filium breviavit. Unde, Isa. x, 23: Consummationem et abbreviationem Dominus Deus exercituum faciet, etc. Quod fuit quando Verbum Patris unigenitum et immensum intra virginalis uteri augusta viscera claudebatur. Vestes Christi humanitas ejus. Unde dicit matri, Job, x, 11 : Pelle et carnibus vestisti me. Siquidem haec arca custodivit vestes Esau valde bonas, quas apud se Rebecca domi notabiliter dicitur habuisse . Esau peccator : quia Christus in similitudinem carnis peccati apparuit. Vestes ejus valde bonae, caro ejus assumpta de purissima Virginis substantia, mundata in sanctificatione ab originali, non peccatrix, sed similis peccatrici. Rebecca autem, id est, Maria has vestes apud se dicitur habuisse, quia non aliunde, non de semine viri, sed de sua tantum substantia formata et assumpta est caro Christi. Unde notabiliter dicit Apostolus Christum factum ex muliere . Et Beda multum reprehendit eos qui legendum putant ibi " natum ex muliere. " Ideo etiam dicitur Maria herba faciens semen, non suscipiens . De ipsa enim factus est, et de ipsa eum per consensum fecit ille de quo dicitur, Isa. I, 9 : Nisi Dominus exercituum reliquisset nobis semen, id est, Christum, dicit una Glossa.

Ipsa etiam mons ille est, de quo praecisus est lapis, id est, Christus natus, qui lapis est angularis, qui fecit utraque unum, sine manibus, id est, sine opere nuptiali, sicut glossat Augustinus : quia sola operatione sancti Spiritus. Et ideo has vestes confecit et consuit Maria quaestuaria, quae de panno carnis suae fecit ei pallium, quo ipsum induit, quando consensit ut fieret, dicens : Ecce ancilla Domini , etc. Et cum de hoc ro-

garetur ab Angelo, et parvula tam immenso timeret vestes facere de tam brevissimo panno, respondit ei Angelus : Ne timeas, Maria, invenisti gratiam , hoc est, dabitur tibi plenitudo gratiae, qua parva portio panni tui, id est, substantiae tuae sufficiet ejus magnitudini. Ibi. enim Christus affabula mantel parti , Gallice loquendo, il fu cort, scilicet giganti geminae substantiae : mes bien Ii sist : quia in eo apparuit speciosus forma prae filiis hominum ,nec solum prae filiis hominum, sed etiam prae millibus Angelorum.

Nunc videndum est de forma per quam insinuatur sanctitas quasi formalis. Primo, in dimensionibus arcae insinuantur tres virtutes theologicae, fides in longitudine, spes in altitudine, charitas in latitudine. Dicit ergo habentem duos semis cubitos in longitudine . Longitudo est linearis protractio. In linea accipimus duos terminos, a quo et ad quem. Sic et in fide terminus a quo est cognitio aenigmatica. Unde dicit Apostolus, I ad Corinth. xiii, 12 : Videmus nunc per speculum in aenigmate. Sed terminus ad quem, est cognitio per speciem. Unde, Isa. VII, 9, secundum aliam litteram : Nisi credideritis, non intelligetis , id est, non pervenietis. Haec dicitur habere duos semis cubitos quasi imperfectos : quia videmus nunc per speculum et ex parte cognoscimus : cum autem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod ex parte est, et erit quasi plenus cubitus.

Latitudo est superficialis extensio, et superficies habet duo latera. Secundum hoc hic accipitur charitas secundum quam concupiscibile extenditur ad amicos et inimicos per affectum tamquam ad duo latera. Psal. CXVIII, 96: Latum mandatum tuum nimis. Haec dicitur distendi per cubitum et semis. Cubitus perfectus refertur ad dilectionem Dei, qui. absolute et perfecte diligendus est et super omnia. Semicubitus ad dilectionem proximi, qui minus Deo. Vel, quia frequenter videmus in proximo quod diligendum non. est, ut peccatum, cum tamen natura semper sit diligenda : et ideo extensio charitatis in proximum semicubitus est.

Altitudo vero extensio a deorsum in sursum, per quam accipitur spes quae ipsam irascibilem erigendo protendit in Deum. Unde dictum est Petro qui piscabatur : Duc in altum , etc. Sic dicitur praedicatoribus, quod per spem erigant corda peccatorum. Et haec dicitur habere cubitum et dimidium. Cubitus est spes de salute proveniens ex meritis et misericordia Dei, sicut habent spem, illi qui. gloriantur in testimonio conscientiae. Dimidius spes proveniens ex misericordia Dei, non ex meritis, sicut habent illi qui sunt in peccatis. Sic ergo in ista arca spirituali est longitudo fidei secundum rationalem, latitudo charitatis secundum concupiscibilem, altitudo spei secundum irascibilem. Sic et in qualibet anima sancta, sed excellenter in Virgine gloriosa.

Sequitur : Vestivitque eam auro purissimo intus ei foris, scilicet ut clara appareret tam Deo quam hominibus, et fecit illi coronam auream per gyrum . Duo hic ponuntur, quae glosiosae Virginis insinuant praerogativam, vestitio auri intus et foris et corona posita per gyrum, per quae dantur intelligi in Virgine gloriosa virginitas et faecunditas. Virginalis castitas per aurum ratione incorruptionis et pretiositatis, et differenter accipitur. Integritas seu incorruptio dignam facit Virginem quoad se, pretiositas quoad. Deum, lux. sive claritas quoad proximum et bonam famam. Faecunditas enim perduxit eam ad coronam auream : eo enim

quod, mater facta est summi regis, dignum erat ut in honore regio sublimaretur. Nota tamen, quod corona ista ducebatur per gyrum, quod significat immensitatem et aeternitatem sua , potestatis. Unde ipsa dicit : In Jerusalem superna potestas mea .

Post ornatum sequuntur adjacentes anguli. Per quator angulos accipiuntur quatuor cardinales, scilicet justitia, prudentia, fortitudo, temperantia. Et quatuor anguli significant quatuor affectiones, dolorem, timorem, gaudium, et spem. Duo allectus, scilicet dolor, et timor, sunt quasi duo anguli arcae ex latere sinistro : et est latus sinistrum irascibilis quasi e regione contra malum, dolor scilicet de praeterito, timor de futuro qui facit hominem cavere sibi. Alii duo, scilicet gaudium et spes ex latere dextro, scilicet concupiscentia ex parte boni, et hoc est quod dicit Augustinus : " De irascibili dolor et metus, ex concupiscibili gaudium et spes oriuntur. " Juxta ergo quatuor angulos, quatuor annuli, id est, quatuor virtutes cardinales supponuntur : et sic dicuntur propter circularem progressum, ut a Deo in Deum sit motus virtutis. Aurei dicuntur ad. diffe- rentiam virtutum cotudinalium,quas

ponunt Philosophi ex frequenti bene agere acquiri et non ex gratia. Juxta ergo angulum cordis qui est affectus dolo ris, suppositus est annulus prudentiae, ne dolor trahat in acediam. Juxta angulum metus suppositus est annulus fortitudinis, ne timor dejiciat in desperationem. Et bi duo ex parte sinistra cordis. Item, juxta angulum gaudii positus est annulus temperantiae, ne cadat homo in dissolutionem. Juxta angulum spei annulus justitiae, ne elevetur in praesumptionem, quia nullus potest sperare nisi justus. Et hi duo ex parte dextra cordis. In bis annulis immittuntur duo vectes, qui sunt consideratio paenae et gloriae. Consideratio paenae est vectis immissus ex parte sinistra duobus annulis prudentiae et fortitudinis, ut prudentia paenam consideratam diligenter praecaveat, et fortitudo praesentem libenter sustineat, ut aeternam evadat. Consideratio promissae gloriae est vectis immissus ex parte dextera temperantiae, scilicet justitiae, ut considerato praemio de stola animae temperanter se habeat, et distribuendo unicuique quod suum est, ad illud festinet. Ideo dicitur : Pones eos in latere arcae .