N.1

Supra describit Psalmista divinam justitiam, et ostendit quod eam servabat; hic proponit orationem in qua petit exaudiri, propter justitiam.

Titulus, oratio David. Et est primus Psalmus qui intitulatur ab oratione, quia hujusmodi totaliter est oratio; et ideo ab oratione incipit, quia inter tribulationes singulare refugium est oratio.

Psalm. 108: pro eo ut me diligerent, detrahebant mihi, ego autem orabam. Dividitur ergo Psalmus iste in duas partes. In prima orat pro stabilitate propria; in secunda petit liberationem a malo, ibi, ego clamavi. Circa primum duo facit. Primo petit exaudiri; secundo proponit petitionem suam, ibi, de vultu tuo. Considerandum est autem, quod in exauditione sit triplex gradus.

Primo ille cui fit petitio, audit verba.

Secundo attendit sensum. Tertio implet petitum.

Primo ergo petit ut exaudiatur, dicens, exaudi etc.. Dan. 9: exaudi, domine deus, orationem servi tui. Secundo in exauditione ponit meritum petentis; et ideo dicit, justitiam meam: quasi dicat: in me est meritum ut exaudias. Glossa: justitia habet vocem apud deum, qua penetrat caelum: jac. Ult.: multum valet deprecatio justi assidua: joan. 9: peccatores deus non audit: sed si quis dei cultor est, hunc deum exaudit.

Secundo petit quod intendat ad sensum orationis, intende deprecationem meam. Glossa dicit: deprecationem, quae est pro malis amovendis.

Alia littera, intende ad canticos meos, quasi ad spiritualem intellectum: Ps. 129: fiant aures tuae intendentes in vocem deprecationis meae.

Tertio quod audiat verba orantis; et ideo dicit, auribus percipe orationem, quae est, non in labiis dolosis, sed simplicibus: isa. 53: dolus non fuit in ore ejus.

Sed cum omnia audiat, quare dicitur quaedam audire, et quaedam non? Sap. 1: spiritus sanctus disciplinae effugiet fictum, et auferet se a cogitationibus quae sunt sine intellectu. Deus non dicitur audire nisi verba vera, et non quae proveniunt ex labiis dolosis: et ideo dicit, non in labiis dolosis. Ps. 11: labia dolosa in corde etc.. Et sic dolosum dupliciter accipitur: scilicet fictio respectu oris, et respectu operis, cum opus non concordat ori. Pharisaeus qui dicebat, Luc. 18: non sum sicut caeteri hominum etc. Non fuit exauditus; sed alius qui non in labiis dolosis, sed recte orabat, fuit exauditus, quia descendit justificatus in domum suam.

Glossa: labia dolosa sunt qui dicunt domine domine, et non faciunt voluntatem patris mei. De vultu tuo. Judex non profert sententiam nisi audita petitione et discussa causa. Et ideo hic petitionem ponit: et petit tria. Primo sententiam. Secundo causae examinationem, ibi, probasti. Tertio sententiae qualitatem, perfice. Circa primum duo facit.

Primo petit judicium. Secundo temperamentum, ibi, oculi tui. Dicit ergo, de vultu tuo, idest de cognitione tua: judicium meum prodeat, idest pro me: Hier. 10: corripe me domine, verumtamen in judicio, non in furore tuo, ne forte ad nihilum redigas me. Sed hic petit judicium non severitatis: isa. 64: omnes justitiae vestrae quasi pannus menstruatae, sed aequitatis, secundum quod patitur humana natura: et ideo dicit, oculi tui videant aequitatem, idest judicent judicium aequitatum: isa. 11: arguet in aequitate pro mansuetis terrae: job. 22: aequitatem proponat contra me, et ad victoriam proveniet judicium meum; quasi dicat: non peto judicium, quia causa mea tibi examinata est. Quod causa sua sit examinata coram eo, ostendit cum dicit, probasti etc.. Et primo ponit ordinem examinationis. Secundo quid sit inventum exponit, et non est inventa. Dicit ergo, probasti cor meum. Differentia est inter probare et examinare: probare quaerit rationem facti, examinare quaerit ipsum factum. Ratio autem facti magis tangit cor, sed factum magis tangit corpus.

Dicit ergo, probasti cor meum, idest probatum ostendisti, quod non est turbatum propter tribulationes quas patior. Deus cum examinat, tria facit.

Probat, visitat, et examinat. Probat cum dijudicat an habeat cordis rectitudinem: quia si non habet, non curat examinare; sed quando hoc habet, indiget examinari utrum habeat firmitatem: Hier. 17: ego dominus scrutans corda et probans renes, qui do unicuique juxta viam suam sed haec examinatio est dura et fortis, ita quod nullus sustineret nisi adjutus ab eo: job 6: quae fortitudo mea ut subsistam et quis finis meus ut patienter agam? nec fortitudo mea nec caro mea aenea est. Et ideo praemittit visitationem psalm. 88: visitabo in virga, vel adjuvando, vel corrigendo.

Visitasti nocte. Sed potest idem intelligi per noctem et ignem, quia turbat animam: job 30: nocte os meum perforatur doloribus: et incendium facit hoc idem. Vel nocte, idest defectu spiritualis intelligentiae. Quandoque quis habet rectum cor, et supervenit sibi tentatio et negligentia; et haec est in nocte: et in hac visitat dominus adjuvando contra tentationes, et negligentiam excutit et confortat: Ps. 49: cum defecerit virtus mea, ne derelinquas me.

Vel nocte, idest quiete et silentio, et tunc visitat per consolationes: Matth. 25: media nocte clamor factus est, ecce sponsus venit. Examinasti igne, idest tribulatione; quia tunc apparet si est bonus amicus, et non recedit: Eccl. 6: est amicus secundum tempus suum, et non permanebit in die tribulationis.

Invenitur autem per istam examinationem innocentia et perfectio, quia examinat si in eo inveniatur innocentia. Hoc autem in isto invenitur.

Et primo ponit ejus innocentiam. Secundo perfectionem, ibi, non est inventa in me iniquitas.

Sed contra. 1 joan. 1: si dixerimus quia peccatum non habemus, nosipsos seducimus, et veritas in nobis non est: et Prov. 20: quis potest dicere, mundum est cor meum? Eccl. 7: non est homo justus in terra qui faciat bonum et non peccet. Glossa, nec infans unius diei.

Dicendum, quod loquitur de iniquitate peccati per quam in tribulatione recedit a deo.

Perfectio innocentiae invenitur in eo, intantum quod non loquitur opera hominum, idest peccatum; quasi dicat: non solum in corde, sed nec in ore ejus est iniquitas: job. 6: non invenietis in lingua mea iniquitatem, nec in faucibus meis iniquitas personabit: Eph. 4: omnis sermo malus de ore vestro non procedat. Vel sic: non est inventa in me iniquitas, ut non loquatur os meum, cum post sequitur, opera hominum etc.: quasi dicat, tu vidisti quod in me non est iniquitas: et hoc, quia non decet me loqui, tu tamen vidisti hoc. Prov. 27: laudet te alienus, et non os tuum: extraneus, et non labia tua. Hieronymus habet sic: probasti cor meum, visitasti nocte; conflasti me, et non invenisti cogitationes meas ascendere super os meum; quasi dicat: non intantum turbatio processit, ut veniret a corde ad os per murmura. Secundo exponit quo igne fuerit examinatus, cum dicit, propter verba labiorum tuorum ego custodivi vias duras. Viae durae sunt adversitates; et hoc sustinui, propter verba labiorum tuorum, idest ut servarem verba, aut annunciarem verba tua: Hier. 20: factus est sermo domini in opprobrium et in derisum. Hieronymus habet, ut vias latas. Latrones quaerunt diverticula ut lateant: ita David quando persequebatur eum Saul: Ps. 17: posuit pedes meos quasi cervorum.

Spiritualiter dicitur de christo punito inter latrones ut malefactor: joan. 18: si non esset hic malefactor, non tibi tradidissemus eum.

Si incipias versum ibi, propter opera hominum custodivi vias duras, dicas vias duras quae sunt opera hominum: Prov. 4: viam sapientiae monstrabo tibi, ducam te per semitas aequitatis, quas dum ingressus fueris etc.. Consequenter determinat quid petit: perfice gressus meos in semitis tuis, scilicet justitiae: job 4: ubi est fortitudo tua, patientia, et perfectio viarum? et hoc ut vestigia, idest affectus meus, non moveantur a mandatis tuis. Vel petit christus pro ecclesia ut gressus ejus perficiantur, et vestigia, idest sacramenta, non moveantur. Item, cum ex actibus generentur habitus, actus vestigia relinquuntur in voluntate.

Vel ad litteram petit David, quod non praecipitetur de praeruptis per quae transibat fugiens Saul: 1 Reg. 24: sequebatur eum Saul per praeruptissimas petras. Alia littera habet, sustenta gressus meos in calcibus meis, et non labentur vestigia mea.

Vel quod christus secundum quod homo perficiatur in sempiternum gloria divinitatis: joan. 17: clarifica me, pater, apud temetipsum, claritate quam habui priusquam mundus fieret.