In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Nota etiam, quod tria prima nomina quae subduntur: " Ex tribu Juda, etc," pertinent ad statum incipientium, tria alia ad statum proficientium, tri sequentia ad statum perfectorum, tria ultima ad statum perseverantium. Unde dicit:
" Ex tribu Juda duodecim millia signati, "
Id est, omnes electi qui per quatuor mundi partes tenent fidem Trinitatis cum perfectione operis.
Sed tunc quaeritur, Quare non dixit in generali de omni tribu filiorum israel duodecim millia signati, ut non exprimeret tribus et nomina filiorum israel? Responsio. Propter duo factum est. Primo, ut ostenderetur quod electi illas virtutes debent habere quae per nomina filiorum designantur. Secundo, ut aliquos filios computando, et non omnes, alios a numero ostenderet excludendos. Nam tribus Dan et Ephraim non ponuntur hic. Nam ex tribu Dan nasciturus est Antechristus, de Ephraim natus est Jeroboam qui filios israel primus traxit ad idololatriam . Ad signandum ergo quod schisma maxime detestandum est, non ponuntur tribus illorum a quibus descenderunt illi qui schisma fecerunt, sicut Jeroboam in veteri lege, et Antichristus in nova. Tamen quidam dicunt de Ephraim, quod intelligatur hic per tribum Joseph.
Nota, quod dicit : " Signati. " Hic ponitur genus pro genere, id est, masculinum pro neutro : vel est genitivus singularis, et ponitur pro plurali : vel subintelligitur substantivum, scilicet, homines, sic : " Ex tribu Juda, " supple, sunt homines signati duodecim millia.
Item, nota, quod dicit : " Duodecim millia, " non vult, quod tot praecise de qualibet tribu salvandi sint, vel quod tam parvus numerus salvandorum sit in qualibet tribu : sed propter duodecim Apostolos quorum praedicatione et doctrina ad salutem sunt vocati. Vel, sic dictum est propter fidem Trinitatis et perfectionem operum in quatuor mundi partibus habitam a salvandis.
Nota etiam, quod est triplex confessio peccati. Prima, de qua Psalmista, Psal.
XXXI, 5 : Dixi (in quo denotatur deliberatio) : Confitebor adversum, etc., in quo notatur bona intentio. Secunda est fidei. Ad Roman. x, 10 : Corde creditur ad justitiam, etc. Tertia est laudis. Eccli. LI, 1 : Confitebor tibi. Domine rex, etc. Nota : Secundum Bedam, Judas interpretatur confessio : qui ideo primus ponitur, quia nisi per confessionem renuntiemus malis actibus, rectis non informamur.
" Ex tribu Ruben duodecim millia signati. "
Ruben interpretatur Judaeus in medio. Sic autem est quod in actu peccati sunt tria : sensualitas, inferior pars rationis, et superior. Sensualitas offert delectabile inferiori parti rationis. Inferior pars superiorem ad consensum trahit. In hoc ergo medio debet paenitens inspicere post confessionem, ne pars inferior aliquid offerat superiori quod ipsam trahat ad peccati consensum. In hoc medio respiciendum est per contritionem, ut primo sit Judas per confessionem, postea Ruben per contritionem.
" Ex tribu Gad duodecim millia signati. "
Gad interpretatur accinctus : in quo notatur, quod postquam confessus est homo et contritus, debet accingi ad bene operandum, ut satisfaciat, et contra tentationes ne cadat. Genes. xlix, 19 : Gad accinctus praeliabitur ante eum. Et, Luc. XII, 35 : Sitit lumbi vestri praecincti, contra luxuriam : et lucernae ardentes in manibus vestris, ut satisfaciatis per bonam operationem.
Sic ergo in istis tribus describitur status incipientium, qui consistit in confessione, contritione, et satisfactione.
Deinde procedit ad describendum statum proficientium, ad quem requiruntur exercitium virtutum, dilatatio charitatis, contemptus terrenorum.