CAPUT XIV.

Quod influxio ex causa prima per unum modum est in omnes res.

Ex praemissis accipitur, quod sicut causa prima est per modum unum in omnibus rebus, ita et infmitio ejus comparata ad ipsam, oportet quod sit per modum unum et aequaliter. Jam enim in primo hujus scientiae libro ostensum est, quod ab uno non est nisi unum, nec potest intelligi quod ab omnimode uno per se diversa sint aequali processione. Si enim dicatur, quod, hoc est verum in agentibus per essentiam, et non in his quae agunt per voluntatem, hoc absurdum est. In primo enim idem est voluntas quod essentia : et sicut primum invariabile est secundum essentiam, ita invariabile est secundum voluntatem. Sicut ergo ad noc sequitur, quod ab uno non fit nisi unum, sic a voluntate quae nullo modo diversificatur secundum volita, non est nisi unum. Voluntas enim volens hoc et hoc secundum volita variata est. Similiter voluntas volens hoc et hunc, et volens hoc non nunc, sed tunc, secundum dispositionem volitorum variata est. In eo autem in quo nulla vicissitudo est, talis variatio esse non potest. Quinimo, sicut sciens se sicut omnis rei principium, vult omne quod est : fluxus ergo ille necesse, nec ex parte causae a qua fluit, potest aliquam habere diversitatem.

Adhuc autem sicut sciendo se, perlustrat omne quod est lumine suo, et facit in eis sui luminis inchoationem, quae inchoatio est in eis inchoatio esse divini et notionis per intellectum : ita volendo se ut universorum principium, omnibus influit appetitum esse divini, et potentia sui, qua se potest exerere in omnia, omnibus influit posse moveri ad esse divinum : per quae tria unumquodque efficitur potens ad divini boni perceptionem, ut scilicet sit potens appetens et aliquo modo apprehendens esse divinum. Et horum diversitas secundum differentiam diversitatis quam videmus in rebus, non causatur ex fluxu vel ex causa de qua fluit, sed potius ex diversitate inchoationis in rebus recipientibus, et ex diversitate inchoationis appetitus earum, et ex diversitate comprehensionis : haec enim tria in quibusdam non nisi naturaliter sunt, in quibusdam autem vegetabiliter, in aliis vero sensibiliter, in quibusdam rationaliter, in quibusdam animaliter secundum animae nobilis animeitatem, in quibusdam autem intellectibiliter.

Et propter hoc Dionysius dicit, quod " bonitas et largitas divina per omnem naturae vultum extendit se, secundum

uniuscujusque propriam analogiam. " Delectatio autem est ex convenientia convenientis cum convenienti. Ex convenienti enim secundum naturam perficitur ad esse et propriam connaturalem operationem : hanc autem habere non impeditam et nulli contrario permixtam, ut dicit Aristoteles, summam facit delectationem, quae delectatio in delectatis differt secundum differentiam comprehensionis ipsius : et ideo quae comprehendunt corporaliter et materialiter, et non simpliciter, tum ex natura gravante, cum ex contrario permixto, et ex composito, non simul et eodem secundum se tota delectantur, nec simplici gaudent delectatione : sed est eorum delectatio composita ex pluribus non unam rationem delectandi habentibus, et ideo in quolibet remissa. Et est earum delectatio contristantibus permixta, et ideo non pura est. Et est earum delectatio ad. infima materialia depressa, etideo nec nobilis, nec alta. Nihilominus tamen secundum modum comprehensionis eorum, sicut in bono divino, est eorum delectatio. Non enim potest esse delectatio nisi in delectabili vel simpliciter vel secundum quid. Et si simpliciter quidem est delectabile, est in eo sincera delectatio. Simpliciter autem dico secundum esse quod habet in eo qui delectatur. Si autem est in delectabili secundum quid, non potest esse in eo nisi secundum refulgentiam ejus quod simpliciter est delectabile.

Propter quod patet, quod in omnibus primum bonum est causa delectationis : quamvis quaedam impuram et depressam et compositam habeant delectationem : quaedam autem sinceram, nobilem, et simplicem. De his autem in Ethicis satis determinatum est.