FOROLIVIEN. 149

tur et uti aiunt in fieri (Grury de Nat. Matr. art. 1, n. 745) in vero seu mutuo, de praesenti, deliberato et voluntario consensu signis externis manifestato sic consistere, ut in aliquo eodem deficiente non stet Matrimonium, neque in fieri neque in facto esse. Cumque dicatur cap. 14 De Spons. et Matr. : Matrimonium debere plena libertate gaudere, quae canonum vv. sic cl. Deangelis hic n. 4 commentât: Eccle- sia in Matrimoniis vult plenam libertatem, omnem timo- rem vult esse exclusum subiungens quod addit cap. c i t . : ne per timorem dicat sibi placere quod odit et sequatur exitus qui de invitis solet nuptiis provenire; rem oporteret concludere cum parocho, qui censuit defuisse in muliere consensum internum.

Ut ergo intimius quaestionem ingrediamur et de volun- tate iudicemus, quam attulit mulier ad actum matrimonii et quemnam consensum vere actui eidem praestiterit, parum interest, credo, in metu, vi, vel minis et etiam matris of- ficiis insistere in casu, neque enim magni ponderis haec omnia mihi videntur fuisse, neque mulier talis quae his se- rio turbari posset. Converti nos potius oportet ad ideam con- siderandam et iudicium quod fixum erat mulieri de positiva inhabilitate viri cui nupsisset, cuiuscumque haec naturae esset, quod nesciebat.

Profecto, id maximopere eam commovere debebat cum certa esset, inutilem ei futurum esse hominem illum. Hinc non aliter puto sibi has nuptias imposuisse importunitatibus etiam parentum et propinquorum divexatam quam hoc modo : fiat tandem hoc matrimonium, experiar adhuc, verum si et inutile hoc erit, illico eum deseram et pro semper.

Nunc, ad quid haec animi mulieris dispositio reducitur? Ad summum ad consensum praestitum sub conditione, et sub conditione de praesenti : ei nubo si est potens, secus non nubo et relinquam eum illico. Atqui Matrimonium sub conditione honesta et possibili docent Canones et Canonistae quantumcumque illicitum validum esse, vel non validum, secundum quod conditio verificetur vel non ; et cum conditio