Lectio 2

Cyrillus. Quoniam gemina est causa perfidiae, quae aut ex inolita malitia aut ex accidenti metu nascitur; ne quis metu territus deum, quem corde cognoscit, negare cogatur, pulchre addit dico autem vobis amicis meis, ne terreamini ab his qui occidunt corpus. Cyrillus. Non quibuscumque enim simpliciter hic sermo convenire videtur, sed his qui deum ex tota diligunt mente: quibus convenit dicere: quis nos separabit a caritate christi? qui autem non tales sunt, labiles sunt, et ad prosiliendum parati.

Porro dominus dicit: maiorem hac dilectionem nemo habet quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis.

Quomodo autem non est inconvenientissimum christo non rependere quod ab eo recepimus? Ambrosius. Mortem etiam docet non esse terribilem, quam locupletiore fenore sit immortalitas redemptura.

Cyrillus. Est ergo advertendum, quod laboribus parantur coronae et honores, quibus mortales usque ad tempus suam iram extendunt, fitque illis nostrae persecutionis finis corporalis interitus; unde subdit et post hoc non habent amplius quid faciant. Beda. Ergo supervacua furiunt insania qui mortua martyrum membra feris avibusque discerpenda proiciunt, cum nequaquam omnipotentiae dei, quin ea resuscitando vivificet, resistere possint. Chrysostomus in matthaeum. Considera qualiter dominus discipulos omnibus superiores constituit, ipsam mortem cunctis terribilem hortans contemnere. Simul autem et documenta immortalitatis animae ostendit eis, cum subdit ostendam autem quem timeatis: timete eum qui postquam occiderit, habet potestatem mittere in Gehennam.

Ambrosius. Mors enim naturae finis, non poenae est; et ideo mortem supplicii corporalis esse defectum, poenam vero animae esse perpetuam, deumque solum esse metuendum, cuius potestati non natura praescribat, sed eadem natura subiaceat, concludit: ita dico vobis, hunc timete. Theophylactus. Hinc nota, quod peccatoribus quidem mors ad supplicium fertur, et hic cruciatis ipsis per interitum, et consequenter in Gehennam detrusis; sed si sermonem discusseris, quiddam aliud intelliges: non enim dicit: qui mittit in Gehennam; sed qui potestatem habet mittere: non enim quicumque cum peccato moriuntur, semper mittuntur in Gehennam. Hoc autem dico propter oblationes et distributiones quae fiunt pro defunctis, quae non parum conducunt etiam his qui in gravibus peccatis mortui sunt.

Ambrosius. Inspiraverat ergo dominus simplicitatis affectum, virtutem mentis erexerat; fides sola nutabat: bene eam de rebus vilioribus roboravit, subdens nonne quinque passeres veneunt dipondio, et unus ex illis non est in oblivione coram deo? quasi dicat: si deus oblivionem passerum non habet, hominum quomodo habere potest? beda. Dipondius genus est ponderis levissimi, ex duobus assibus compositi.

Glossa. Quod autem in numeris est unum, hoc in ponderibus assis; quod duo, hoc dipondius. Ambrosius. Fortasse autem dicat aliquis: quomodo apostolus dixit: nonne de bobus cura est deo? cum bos passere pretiosior sit? sed aliud est cura, aliud scientia. Origenes.

Ad litteram igitur, acumen divinae provisionis, quae procedit usque ad minima, per hoc significatur; mystice autem quinque passeres spirituales sensus iuste significant, qui excelsa et supra homines sentiunt, deum intuentes, vocem audientes divinam, gustantes panem vitae, olfacientes odorem unguentorum christi, palpantes vivum verbum: qui dipondio veneuntes, idest vilipensi ab eis qui ea quae sunt spiritus, stultitiam iudicant, non dantur in oblivione coram deo. Dicitur autem deus aliquorum immemor fieri propter eorum facinora. Theophylactus. Vel hi quinque sensus duobus assibus venduntur, novo scilicet et veteri testamento: et ideo non dantur oblivioni a deo: quorum enim sensus traduntur verbo vitae, ut sint apti ad spirituale pabulum, horum semper memor est dominus. Ambrosius. Vel aliter.

Passer bonus est cui volandi natura suppeditat: volandi enim nobis gratiam natura dedit, voluptas abstulit, quae malorum escis gravat animam, atque in naturam corporeae molis inclinat. Quinque igitur corporis sensus si terrenarum sordium cibum quaerant, ad superiorum operum fructus revolare non possunt. Est ergo malus passer qui volandi usum terrenae vitio labis aboleverit, quales sunt isti passeres, qui dipondio veneunt, luxuriae scilicet pretio saecularis: adversarius enim tamquam captiva mancipia vilioris pretio aestimationis addicit; at dominus tamquam speciosa servitia, quae ad imaginem sui fecit, idoneos sui operis aestimat et magno pretio nos redemit. Cyrillus.

Est igitur sibi curae diligenter nosse sanctorum vitam; unde subditur sed et capilli capitis vestri omnes numerati sunt; per quod significat quod omnia quae ad eos spectant, diligentissime novit: diligentiam enim curae adhibitae numeratio manifestat. Ambrosius. Denique numerum capillorum non in actu computationis, sed in facilitate cognitionis accipitur. Bene tantum numerati dicuntur, quia ea quae volumus servare, numeramus. Cyrillus.

Mystice autem caput quidem hominis est intellectus, capilli vero cogitationes, quae patent deo. Theophylactus. Vel caput uniuscuiusque fidelium intelliges aptam christo conversationem; crines autem eius, mortificativa corporis opera, quae numerantur a deo, et digna sunt provisione divina. Ambrosius. Si igitur tanta dei est maiestas ut unus ex passeribus, aut nostrorum numerus capillorum praeter scientiam dei non sit: quam indignum est aestimare quod fidelium corda dominus aut ignoret, aut spernat, qui viliora cognoscat? unde convenienter concludit nolite ergo timere: multis passeribus pluris estis vos. Beda. Non plures estis legendum est, quod ad comparationem numeri pertinet; sed pluris estis hoc est, apud deum maioris dignitatis. Athanasius.

Quaero autem ab Arianis, si quasi dedignaretur deus alia facere, solum filium fecit, cetera vero filio subrogavit; quomodo provisione utitur usque ad tam modica, capillum et passerem? quorum enim provisione fungitur, horum creator est suo verbo.