Continua sic : Venerunt ex magna tribulatione : et ideo tribulationem amplius non patientur, quia " non esurient, " supple, satiati pane vivo. Joan. VI, 51 : Ego sum panis vivus, " neque sitient, " supple, fonte vitae potati. Joan. IV, 13 : Qui biberit ex hac aqua quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum.

" Amplius. " Contra : Eccli. XXIV, 29 : Qui edunt me, adhuc esurient, etc. Responsio. Duo sunt in esurie, scilicet, defectus, et desiderium. Defectus omnino tolletur, desiderium manebit, ut sic excludatur fastidium : et ita Sancti semper reficientur, et satiabuntur, et numquam fastidient. I Petri, I, 12 : In quem desiderant Angeli prospicere. Esuries ergo hic sumitur pro defectu, in libro Ecclesiastici pro desiderio et affectu.

" Nec cadet super illos sol, " id est, major tribulatio, " neque ullus aestus, " id est, minor tribulatio. Et bene dicit : " Neque ullus aestus, " quia neque corporalis, neque spiritualis, nec aeternus, nec temporalis. De his, Psal. cxx, 6 : Per diem sol non uret te, id est, major tribulatio : neque luna per noctem, id est, minor.

Et subditur ratio :

" Quoniam Agnus qui in medio throni est, "

Id est, qui est in medio Sanctorum qui sunt ejus thronus, " reget illos, " scilicet, rationem cognitione illuminando, vel reges faciet. Vel, " Reget illos, " id est, voluntates eorum ita disponet, ut nihil velle possint nisi quod Deus vult,

" Et deducet eos, " de seipso ad seipsum, id est, de se homine ad se Deum ducet, " ad vitae fontes aquarum, " id est, ad Christum. Psal. xxxv, 10 : Quoniam apud te est fons vitae : fons, dico, qui irrigat totam Ecclesiam. Genes. II, 6 : Fons ascendebat e terra, irrigans universam superficiem terrae. Et dicuntur fontes pluraliter, propter pluralitatem donorum in Sanctis suis. Vel, " Vitae fontes aquarum, " id est, ad contemplandam sanctae Trinitatis majestatem, quae est fons unus propter unitatem naturae : sed plures propter Trinitatem personarum, et numerositatem gratiarum quae sunt vita spiritualis, et spiritualiter faciunt vivere, et ideo ad fontes vitae aquarum. Vel, " Vitae fontes aquarum, " dicuntur gaudia paradisi, quae erunt de visione Dei, de stola corporis, de stola animae, de Sanctorum societate. Propter hoc, Matth. xxv, 21 : Intra in gaudium domini tui. Isa. XII, 3: Haurietis aquas in gaudio de fontibus Salvatoris.

" Et absterget Deus omnem lacrymam ab oculis eorum, "

Id est, omnem doloris et tristitiae causam. Bernardus : " Felix lacryma quam pia manus Conditoris absterget. " Et bene dicit : " Omnem lacrymam, " quia, sicut dicit Haymo, variae sunt lacrymae Sanctorum : quoniam alius propterea plangit, quia malum egit : alius, quia bona non fecit : alius, quia dura correptionis flagella sustinet : alius, quia intus impugnatur : alius, quia peregrinatur a regno. Sed istae lacrymae tunc penitus abstergentur.

Hic sunt dubitabilia.

Primo super illo verbo v. 2 : " Habentem signum Dei vivi, " id est, signum crucis. Contra : Crux fuit signum mortui hominis : non ergo Dei vivi.

Responsio. Ideo dicitur signum Dei vivi, quia ibi vixit Deus homine moriente, cujus fuit signum clamor quem emisit in morte.

Secundo quaeritur, Cum sint plura alia signa quibus reprobi ab electis discernuntur, quare potius exponimus hoc de signo crucis quam de alio ?

Responsio. Quia diabolus victus est per hoc signum : ideo ut coerceatur diaboli malitia, ne laedat signatos, exponitur de signo crucis, de quo, Ezechiel. IX, 4 : Signa thau super frontes virorum gementium, etc. Sequitur, v. 6 : Super quem videritis thau, ne occidatis, scilicet eum.

Tertio, super illo verbo v. 5 : " Ex tribu Juda. " Cum Judas sit quartus filius Jacob , quare hic ponitur primo loco ? et generaliter de ordine aliorum nominum : quia fere omnia sunt transposita praeter quatuor ultima.

Responsio. Quia signatio quae ponitur hic, fit per gratiam, quae nec dignitatem nec genus nec tempus attendit. Vel quia hic intendit ostendere statum Eccle siae secundum quod procedit ascendendo a minoribus ad majores : ideo haec nomina ponit secundum congruentiam quam habent ad invicem in ascensu isto ratione interpretationis nominum : unde non ordinem terrenae generationis, seq juxta interpretationem nominum profectum Ecclesiae decrevit exponere, quae a confessione et laude praesenti ad dexteram vitae festinat aeternae, secundum illud Psalmistae, Psal. lxxxiii, 8 : Ibunt de virtute in virtutem.

Quarto quaeritur, Quare Simeon ponitur hic, et non ponitur in benedictionibus Deuteronomii . Item, Dan et Ephraim ponuntur in benedictionibus, hic autem non : quaeritur, Quare hoc fit?

Responsio. Hoc fit propter mysterium sumptum ex nominum interpretatione. Dan enim interpretatur judicium, et signat paenitentes qui se judicant hic. Ephraim interpretatur fruclificans ,et significat proficientes. Et tam bi quam illi digni sunt benedictione novae legis: ideo ponuntur in Deuteronomio, quil dicitur nova lex. Simeon interpretatur nomen habitaculi, et significat eos qui vocant et statuunt nomina sua in habitaculo mundi. Psal. xlviii, 12 : Vocaverunt nomina sua in terris suis. Et hi non habebunt benedictionem novae legis quae est benedictio gratiae.

Quinto, Super illo verbo v . 9 "Quam dinumerare nemo poterat, " quaeritur, Cum supra posita sit ista turba sub numero certo et finito, hic ponitur sub numero infinito et incerto, quare hoc facit ?

Responsio. Per numerum supradictum, scilicet, centum quadraginta quatuor millia, signantur conversi de Judaeis, qui pauci fuerunt respectu aliorum :et ideo ponitur certus numerus, et Unitus. Sed per turbam quae ponitur hic, signantur conversi de Gentibus, qui plures fuerunt illis : et ideo ponitur numerus infinitus. Tamen secundum Glossam, utro-

bique intelligitur numerus omnium electorum : qui primo ponitur finitus, quia Deo est finitus, et certus : et postea ponitur sub numero incerto, quia nobis est infinitus, et incertus.