172 COMMENTARIUM

Schisma est voluntaria separatio ab unitate Ecclesiae; con- sequenter schismatici proprie dicuntur illi qui sponte et ex in- tentione se ab unitate Ecclesiae separarunt. Quoniam vero unitas in Ecclesia sine debita ad Romanum Pontificem subiectione con- cipi nequit, schismatici sunt illi similiter qui subesse Romano Pontifici recusant. Quare S. Thomas : « Ecclesiae unitas in duo- « bus attenditur, scilicet in connexione membrorum Ecclesiae « ad invicem seu communicatione, et iterum in ordine omnium « membrorum Ecclesiae ad unum Caput; et ideo schismatici « dicuntur qui subesse recusant Summo Pontifici, et qui mem- « bris ei subiectis communicare recusant » (2-2. Q. 39. art. 1).

Nedum autem horum, sed etiam quorumcumque scripto- rum, ex. gr. catholicorum, incredulorum, libri proscribuntur, si vel haeresim aut schisma propugnent, aut ipsa religionis fun- damenta utcumque evertant. Ergo nisi eiusmodi scelere foedati deprehendantur , nulla proscriptione tenentur; quod de cetero constat etiam ex paragrapho sequenti.

Propugnare haeresim, et idipsum de schismate dicatur, est rationibus et argumentis utcumque petitis illam defendere atque constabilire. «Propugna t haeresim liber, inquit S. Alphonsus, « qui accitis rationibus haeresim stabilire et pro viribus defen- « dere intendit. E contra non propugnat haeresim liber, in quo « obiter et paucis verbis ac quasi aliud agendo haeresis aliqua « proponitur. Attamen ut liber haeresim propugnare dicatur, « opus non est, ut materia libri per se sit religiosa, sed sufficit, « u t ad evincendam haeresim aliquam dirigatur, quam data « opera et ex instituto probare et defendere conetur ». VII, 287.

Quod de cetero constat etiam ex decreto lato a S. C. In- dicis die 27 Aprilis 1880. Cum enim a Rmo Ministro generali Patrum Passionistarum quaesitum fuisset, inter alia:

II. An legentes sive libros proprie dictos, cuiusvis auctoris, sive ephemerides continentes haeresim, incidant in censuram Indicis a s. m. Pii Papae IX... renovatam et confirmatam.

Sacra Indicis Congregatio huic secundo dubio respondit Negative (Acta S. Sedis XX, 368).

Si igitur libri non propugnent, sed tantummodo haereticam aliquam aut schismaticam propositionem contineant, nec pro- hibiti censentur, nec consequenter censuram inferre.

At nedum hi, sed etiam (et quidem multo magis) libri ipsa religionis fundamenta utcumque e vertentes proscriptione mul-