In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Dicit ergo : " Et secundus Angelus, " id est, Apostoli. Unde iste Angelus non est alius a primo in natura et officio, sed secundus dicitur, quia aliis, id est, gentibus praedicavit.
" Tuba cecinit, "id est, aperte praedicavit : " et ecce tamquam mons, " id est, diabolus qui dicitur mons propter suam superbiam, " magnus, " propter potentiam, " igne ardens, " propter iram et: invidiam, " missus est in mare, " id est, mundum. Psal. CIII, 25 : Hoc mare maignum, etc. Vel, " In mare, " id est, in corda reproborum exclusus a bonis per praedicationem Apostolorum : non quod ibi non esset, sed quia ferventius intendere coepit.
Vel sic : " Et secundus Angelus tuba cecinit, " ut prius, id est, aperte praedicavit : " et tamquam mons magnus, " id est, diabolus, " missus est, " scilicet divina permissione, vel nocendi libidine, " in mare, " id est, in Gentiles qui dicuntur mare, quia tumidi per superbiam, et fluidi per luxuriam, fluctuantes per diversorum idolorum culturam, falsi per iracundiam.
Sed cum diabolus possederit hoc mare, quare dicitur " missus in mare ? "
Respondeo . Ut amplius possideret quoad partem reproborum, ut et persecutionem excitaret.
" Et facta est tertia pars maris sanguis. "
Mare quod tumet, signat superbos: quoniam fiunt sanguis, quando peccant per superbiam : quia et sanguis peccatum signat.
" Et mortua est tertia pars creaturae eorum quae habebant animas in mari, etc. "
Per hoc intelliguntur carnales viventes in deliciis carnis. Mare enim spumosum est : et (sicut dicit Hieronymus) venter mero aestuans, cito spumat in luxuriam.
" Et tertia pars navium interiit. " Per naves intelliguntur cupidi et avari, qui navigant mare ut sic possint suae cupiditati satisfacere. Quia vero quidam praedictorum peccatorum poenitent manifeste, quidam occulte, quidam vero numquam : ideo per tertiam partem maris, et per tertiam partem creaturae, et per tertiam parte navium intelliguntur.
Vel sic, ut per mare intelligatur gentilitas. Prima pars hujus est illi qui fidem receperunt, et confessi sunt. Secunda pars, illi qui receperunt, sed confessi non sunt. Tertia pars sunt illi qui nec receperunt, nec confessi sunt. Est ergo sensus : " Et tertia pars maris, " id est, gentilitas, " facta est sanguis, " scilicet persequens crudeliter Apostolos, et effundens sanguinem eorum.
" Et mortua est tertia pars creaturae eorum quae habebant animas in mari. "
Nota : Per hanc creaturam habentem animam in mari, signantur sapientes mundi, ut Philosophi qui propter suam discretionem videntur animas in mundo habere, et magis rationales judicantur. Inde dicuntur creatura mundi. Ad Roman. I, 20 : Invisibilia Dei a creatura mundi, id est, a Philosophis, etc. Horam fuerunt tres partes. Quidam fuerunt dispositi ad credendum per bona naturalia, ut Dionysius. Alii per doctrinam Apostolorum. Alii nec sic, nec sic : et illa tertia pars est mortua in errore suo, vel in effusione sanguinis fidelium.
" Et tertia pars navium interiit. " Nota : Per naves intelliguntur aliorum rectores ut principes. Horum sunt tres paries. Quidam doctrinam Evangelicam receperunt, et Ecclesiam dotaverunt. Alii receperunt, sed hoc non fecerunt. Alii nihil horum fecerunt : et ista tertia pars interiit primo interitu peccati, postea interitu aeternae mortis.
" Et tertius Angelus tuba cecinit : et cecidit de caelo stella magna, ardens tamquam facula, et cecidit in tertiam partem fluminum, et in fontes aquarum.
Et nomen stellae dicitur Absinthium : et facta est tertia pars aquarum in absinthium, et multi hominum mortui sunt de aquis, quia amarae factae sunt. "
Haec est tertia tuba, quae secundum Bedam significat haereticos ab Ecclesia recedentes, et Scripturam corrumpentes. Postquam enim diabolus non potuit fideles pervertere sive subvertere per persecutiones, misit haereticos qui multos subvertunt.
Et dicuntur hic quinque. Primo, quod ad vocem Praedicatorum princeps haereticorum cecidit ab Ecclesia. Secundo, dicitur ubi, ibi, " Et cecidit in tertiam partem. " Tertio, ponitur nomen ipsius, ibi, v. 11 : " Et nomen stellae. " Quarto, ostendit effectum consequentem casum, ibidem, " Et facta est tertia pars aquarum. " Quinto, quod ex amaritudine secuta est mors hominum, ibidem, " Et militi hominum mortui. "