COMMENTARIUM 175

tate notitia, decursu lectionis, proscriptas sententias atque hae- reticas in libro reperiat?

Et quidem nulla poena tenetur, cum bona fide egerit, atque ad legis praescriptum. Attamen, lectionem dimittere debet, cum si eam prosequatur, contra legem agat; et poenis consequenter percellatur aut latae a R. Pontifice aut ferendae ab Episcopis sententiae iuxta modum quo errores vel propugnati, vel obiter positi reperiuntur.

Quibusdam tamen haec sententia a veritate difformis vide- bitur. Etenim in paragrapho sequenti dicitur, quod si. libri eorum- dem auctorum obiter tantum fidei veritates attingunt, iure ecclesiastico prohibiti non habentur, donec speciali decreto pro- scripti haud fuerint, errores autem qui a lectore bonae fidei, de quo supra, reperti sunt decurrente lectione, obiter certe fidei veritates attingere dicendi sunt : sin minus viri prudentes atque fide digni illos anima avertissent. Ergo ante Ecclesiae iudicium prohibiti non sunt habendi ; consequenter illos legentes, quam- vis post detectum errorem legem Ecclesiae transgrediantur, tamen nulla poena tenentur, latae saltem sententiae, si eiusmodi poenam admissa culpa secumferat.

Sed animadvertendum est, casum plane esse diversum; etenim paragrapho tertia agitur de acatholicorum libris ex pro- fesso de religione tractantibus; paragrapho quarta autem de libris eorumdem auctorum, qui ex professo de religione non tractant, sed obiter tantum fidei veritates attingunt. Sed in ve- teri iure libri de religione ex professo tractantes ab acatholicis conscripti, prohibiti simpliciter erant, errores fidei repugnantes, nec ne, continerent: hanc autem prohibitionem a novo Legis- latore firmam conservatam fuisse, atque eo tantum in casu limitatam, si nihil contra fidem catholicam acatholicorum libri contineant; cum autem in suscepta hypothesi errores contra fidem in illis habeantur, ob explicitam Legislatoris voluntatem prohibiti et in novo iure manent.

E contra mitior erat etiam in veteri iure sententia pro libris ab acatholicis conscriptis, qui vel ex professo de religione non tractabant, ¡vel nullimodis tractabant; quandoquidem ex Regula II. Tridentina a catholicis theologis examinati et appro- bati permittebantur: quin imo permittebantur etiam versiones scriptorum ecclesiasticorum ab haereticis confectae, dummodo in eis nihil contra fidem catholicam haberetur.