COMMENTARIUM 183

portunis adnotationibus publicentur ; nullum hinc apparere ar- gumentum, quo ab eiusmodi conditione Versiones vulgares Bi- bliorum a Pontifice confirmatae sint excludendae; et ridiculum est exceptionem sine gravi fundamento inducere.

Nemo, inquam, haec opponat; etenim ratio adducta con- funditur cum fine quem sibi praestituit Legislator; finis autem legis non cadit sub lege; atque de cetero versio a Romano Pontifice approbata talibus potest esse numeris absoluta, ut eiusmodi pericula depellat, tum ob fidelitatem, tum ob clarita- tem; non enim supponendum est Pontifex quaslibet versiones approbare, sed praestantissimas.

Ulterius, si conditio illa de opportunis adnotationibus a p - ponendis, etiam versiones a Romano Pontifice approbatas af- ficeret, 1. haec approbatio nihil approbatis versionibus conferret; 2. non intelligeretur quanam de causa expressae a Legislatore fuerint, cum eodem censu essent habendae ac versiones quae - libet editae sub vigilantia Episcoporum cum praescriptis adno- tationibus; atque satis fuisset dicere: non permittuntur versiones oernaeulae SS. Bibliorum nisi editae sint cum adnotationibus etc.

Coniunctio insuper aut varia orationis membra plane distin- guit, atque res plane diversas innuit: hoc aut illud: ita ut con- ditio postremo loco apposita postremum solummodo membrum afficere dicenda sit, nisi expressis verbis aliud caveatur.

Ut ex lectione paragraphi patet, novus Legislator Episcopo- rum conscientiam onerat circa eiusmodi versiones et adnota- tiones; in quo iuri antiquo aliquantulum derogat, cum in eo cuilibet licitum esset Sacra Biblia vulgari lingua edere , dum- modo opportunis adnotationibus essent communita, de Episcopo- rum cura nulla adiecta mentione; in novo autem iure edenda sunt sub vigilantia Epscoporum; ita ut iis inconsultis, aut plane ne- scientibus edi nequeant; etenim vigilantia nedum importat rei no- titiam, sed curam ut res agenda rite peragatur, et praescripto legis respondeat. Qua de causa Episcopi vel per seipsos, vel per ido- neas personas certi esse debent de versionis fidelitate, de ad- notationum idoneitate, veritate, et earum ad loca opportuna ap- positione; insuper certi esse debent, adnotationes illas desumptas fuisse ex Sanctis Ecclesiae Patribus, vel ex doctis catholicisque viris.

Quid igitur 1. si plane inconsultis Episcopis, haec Biblia fi- deliter edantur et etiam idoneis adnotationibus communita?