188 COMMENTARIUM

» et catholicorum doctorum scriptis opportune depromptis edun- » tur, ne tantus thesaurus pateat novitatum corruptelis, atque » ut Ecclesia toto Orbe diffusa sit labii unius et sermonum eo- » rumdem (Add. ad. Reg. IV Ind.).

« Sane cum in vernáculo sermone creberrimas animadver- » tamus vicissitudines, varietates commutationesque, profecto » ex immoderata biblicarum versionum licentia immutabilitas » illa convelleretur, quae divina decet testimonia, et fides ipsa » nutaret, cum praesertim ex unius syllabae ratione quandoque » de dogmatis veritate dignoscatur. In id proinde pravas te- » terrimasque machinationes suas conferre in more habuerunt >> haeretici, ut editis vernaculis Bibliis (de quorum tamen mira » varietate ac discrepantia ipsi se invicem accusant et carpunt) » suos quisque errores sanction divini eloquii apparatu obvolutos » per insidias obtruderent. Non enim natae sunt haereses, inquie- » S. Augustinus, nisi dum Scripturae bonae intelliguntur non » bene, et quod in eis non bene intelligitur, etiam temere et au- » dacter asseritur. (Tract. XVIII in Ioan.). Quod si viros pie- » tate et sapientia spectatissimos in Sripturarum interpretatione » haud raro defecisse dolemus, quid non timendum, si imperito » vulgo, qui ut plurimum non delectu al iquo, sed temeritate » quadam iudicat, translatae in vulgarem quamcumque linguam » Scripturae libere pervolvendae traderentur? Ita ne vero? ap- » posite clamat S. Augustinus, nulla imbutus poetica disciplina » Terentium sine magistro attingere non auderes.... Tu vero in » sanctos libros sine duce irruis, et de his sine praeeeptore au- » des ferre sententiam? (Lib. de Utilit. credendi ad Honorât. » Cap. 2.).

« Quare in celebri illa sua ad fideles Ecclesiae Metensis epi- » stola sapienter omnino haec praecipit decessor noster Innocen- « tius III. Arcana vero fidei sacramenta non sunt passim omni- « bus exponenda, eum non passim ab omnibus possint intelligi, « sed ab eis tantum qui ea fideli possunt concipere intellectu. « Propter quod simplicioribus, inquit apostolus, quasi parvulis •« in Christo lac potum dedi vobis non escam. Maiorum enim est « solidus cibus, sicut aliis ipse dicebat: Sapientiam loquimur in- « ter perfectos; inter vos autem nihil iudicavi me scire, nisi « Iesum Christum et hunc crucifixum. Tanta est enim divinae « Scripturae profunditas, ut non solum simplices et illiterati, «sed etiam prudentes et docti non plene sufficiant ad illius in-