In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Unde dicit: " Et numerus equestris exercitus, " id est, malorum, " vicies millies, " id est, viginti millia: qui vicies dicuntur, quia praedicatores diaboli erunt transgressores decalogi. Mille dicuntur, quia perseverabunt in transgressione tali.
" Dena millia, " supple, erat numerus equitum Dei, hoc est, bonorum. Psal. lxvii, 18 : Currus Dei decem millibus multiplex, etc. Et boni per decem millia signantur, quia in observantia decalogi, et bono perseverant.
Hic quaeritur secundum istam expositionem, Quare prius ponit numerum malorum quam bonorum? Item, Quare malos signat per adverbia, bonos per nomina ? Item, Quare exercitus malorum et bonorum designantur per numerum significantem, et non per numerum numerantem ?
Responsio. Ad primum dicendum, quod numerum malorum ponit primo, deinde bonorum propter tria. Primo, ne visa multitudine malorum Sancti desperent.
Secundo, ut consolentur boni: quia boni per malos Angelos conservabuntur, et arctabuntur mali. Tertio, ne possit aliquis praesumere de viribus suis, dicens se stabilem fuisse in bonis suis : et ideo post malorum multitudinem ostenditur multitudo bonorum , etsi non tanta quanta malorum.
Ad secundum dicendum, quod hoc signat quod malum non stat per se, sed convalescit in bono, ut malum culpae in actione, malum reatus in anima.
Ad tertium dicendum, quod ponitur hic numerus significans, et non numerus numerans : quia finitus numerus ponitur hic pro infinito : unde iste numerus vicies millies non numerat exercitum Angelorum sive daemonum, sed tantum signat quod plures sunt quam per hunc numerum exprimantur.
Sed adhuc restat, Quare numerus signans ponatur hic, et non numerans? Cujus causa est, quia cum liber iste sit revelatio facta ad aedificationem Ecclesiae : et numerus numerans non est ad aedificationem, sed numerus signans, quia per hunc signatur quales sunt illi et isti, quod non fieret per numerum numerantem,
Nota : Cum sint novem ordines Angelorum, ad decimum qui cecidit, dena millia referuntur. Per millies vero qui est numerus multiplex, daemonum multitudo signatur. Per vicies vero quod bis decem continet, ostendit decimum ordinem daemonum de malis hominibus duplicatum. Nihil ergo aliud est secundum hos, " vicies millies dena millia equestris exercitus, " nisi quod decimus ordo ex daemonibus et malis hominibus duplicatus, infinitus existit, qui contra Ecclesiam tempore Antichristi pugnabunt.
Alii dicunt, quod per utrumque numerum tantum boni signantur. Et dicunt, quod per numerum bonorum hic positum intelligitur numerus malorum : quia malum non potest esse nisi in bono. Per vicies millies intelliguntur Sancti Novi Testamenti, qui decalogum servant ad litteram: et secundum spiritualem intelligentiam in vicenario perfecta justitia. Per dena millia signantur Sancti Veleris Testamenti qui legem ad litteram observabant. Et quoniam contra utrosque bellum habuit diabolus, propter hoc per hos numeros intelliguntur exercitus daemonum et equitum et equorum. Equi enim sunt mali homines, equites sunt daemones.