Scholium.

Habitum charitatis esse unum, quo Deus et proximus diliguntur, et per dilectionem proximi intelligit velle eum condiligere Deum. Explicat quare eodem habitu non possum scire Deum, et scire alium, scire eum ; sicut eodem habitu diligo eum, et diligo alios diligere eum, quia possum velle alium velle quando non vult; at non possum scire alium scire, quando non scit, quia in secundo denotatur actum inesse alteri, in primo non.

Dico quod sic, quia eodem actu volo, vel diligo Deum in se, et volo proximum Deum in se diligere: perfecte autem amans dilectum, vult eum diligi, et Deus, qui est bonum commune, non vult esse bonum particulare. Ideo habens habitum talem, cujus actus praecipitur in communi, quod possibile est fieri, potest diligere Deum, et proximum Deum diligere, quia velle eodem habitu possum tendere in objectum, et reflecti super illud ; ergo eadem charitate possum diligere Deum, et velle proximum diligere Deum, et hoc est diligere proximum, quod est respectu honesti. Quod probatur ex hoc quod ista duo, scilicet aliquid velle et diligere, sunt ejusdem rationis. Simile hujus patet, quia eodem habitu scio, vel scire possum aliquid, et scio me scire ; ergo eodem habitu diligo, et diligo me diligere. Contra, licet habitu, quo scio, scio me scire, tamen non possum reflecti super actum alterius, nec scio illud alium scire : ergo talis habitus in intellectu non est reflexivus super actus aliorum intellectuum ; ergo nec actus voluntatis, alioquin cum scio me cognoscere, vel diligere Deum, possem scire quemlibet alium cognoscere aut diligere.

Dicendum quod refert quando verbum sciendi constituitur cum actu verbaliter signato, et quando construitur cum actu nominaliter signato. Unde aliud est, scio aedificationem, et aliud, scio aedificare, quia cum dicitur aedificare, tunc scientia respicit actum aedificandi, ut possit egredi extra a me, ut actualiter existat. Quando enim construitur cum verbo infinitivi modi, denominatur reflecti super ipsum, ut elicitur actualiter, et sic non possum scire respectu alicujus scibiliter, nec possum per habitum meum scire quando alius est in actu elicito respectu ejus. Si autem fiat reflexio super actum rectum nominaliter, sive ut significatur esse in actu elicito, sive quia abstrahitur a conditionibus requisitis, ut verbaliter significatur, sic possum reflecti super actum ut eodem actu, quo intelligo intellectionem meam, et cujuslibet alterius, quia reflexio tantum hic cadit super actum directum ratione quidditatis, sive in abstracto tantum, non inquantum actu inest, quod scire non potest. Unde non sequitur, scio ejus intelligere, sive intellectionem in abstracto ; ergo scio eum intelligere, sive scio in abstracto ; ergo scio eum intelligere, sive scire ; et in secunda propositione notatur quod scio actum intelligendi sibi inesse. Unde in actibus intellectus tantum potest fieri reflexio super actum signatum nominaliter, aut verbaliter in comparatione ad alios ; sed ex alia parte in actibus voluntatis potest esse reflexio utroque modo. Eodem enim habitu possum velle Deum, et velle volitionem hanc in quocumque tam in me quam in alio, et volo me velle Deum, et quemcumque alium, quia hoc non designat volitionem inesse alteri, sed tantum designat me velle volitionem ejus inesse alteri, vel alterum velle eum, et ideo utroque modo potest esse in voluntate reflexio, et in intellectu tantum uno modo.

Sed unde est bonitas istius habitus ? Dico quod ab objecto. Volo enim Deo bene esse, et volo isti amorem ejus inesse, et ex consequenti volo sibi bona justitiae, attingendo summum bonum in se, et ab aliis obsequium.

Ad argumentum in principio quaestionis, dico quod hujusmodi est unum objectum, neque enim proximus inquantum proximus, est ratio terminandi, sed bonitas divina et charitas est principium elicitivum diligendi Deum in se ; in actu tamen reflexo pro objecto proximo potest habere proximum, non sistendo ibi, sed ulterius tendendo in Deum ; nec est simile de principio et conclusione.