BALTH. CORDERII, S. J. INTERPRETATIO.

Thronorum porro sublimissimorum

et excelsorum nomen denotat id quod ab omni terrena humilitate sine admistione secretum est, quodque ad superiora divino studio fertur nec in infimis ullis rebus habitat, sed totis viribus in eo, qui vere summus est, immobiliter firmiterque haeret, divinumque adventum sine ulla motione atque materia recipit, ac Deum portat, officioseque ad ea, quae divina sunt, capienda propensum est.

Atque haec quidem est nominum ipsorum, quantum capere possumus, interpretatio ;

DU BIA.

Ipsa autem altissimarum, etc,

HIC ponit proprietates Thronorum quas ejus nomen declarat. Et hic dubitantur tria. Primo, quis sit proprius actus Thronorum ? Secundo, de proprietatibus eorum quas ponit. Tertio, de numero ordinum primae hierarchiae.

Circa primum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod judicare sit proprius actus eorum. Dicit enim Gregorius in praedicta homilia : " Throni illa ag-" mina sunt vocata, quibus ad exer" cenda judicia semper Deus omnipo-" tens praesidet. " Quia enim Thronos Latino eloquio sedes dicimus, Throni dicti sunt hi qui tanta deitatis gratia replentur, ut in eis Dominus sedeat, et per eos sua judicia decernat. Unde dicitur in Psal. IX, 5 : Sedisti super thronum qui judicas justitiam. Sed secundum hoc videtur, quod sint de media hierarchia : quia judicare pertinet ad Dominationes, quae sunt de media : vel ad Principatus, qui sunt de tertia. Et quod sit

Dominationum, videtur per hoc quod. ibidem ostendit in quibus effectus Dominationum appareat. " Sunt nonnulli qui " dum sibimetipsis vigilanti cura domi-" nantur, dumque se sollicita intentione " discutiunt, divino timori semper inhae-" rentes, hoc in munere virtutis accipiunt " ut judicare recte et alios possint. Quo-" rum profecto mentibus cum divina " contemplatio praesto est, in his velut in " throno suo Dominus praesidens, alio-" rum tacta examinat, et cuncta mirabi-" biliter de sua sede dispensat. Et ita ex " eo quod dominantur sibi, se et alios " dijudicant. "

2. Praeterea, Cum sedes sit regis, magistri etjudicis, et Throni dicantur sedes, quaeratur ab actu cujus sedis dicantur ? Et videtur, quod a sede magistri per hoc quod de his dicit Bernardus, in quodam sermone super Cantica :" In his speciali " quodam stupendae dignationis munere " residere eligit divina majestas. Quod si " sessio significat magisterium, puto litt lum qui unus nobis est magister in " caelo et in terra, Dei sapientiam Chri-" stum. "

3. Item, Dicit quod ibi discunt Angeli, quod ad magisterium pertinet, subdens : " Cum alias quidem ubique attingat " propter munditiam suam, specialius " tamen istos atque principalius tamquam " propriam sedem sua illustrare praesen-" tia, et inde tamquam de solemni audi" torio docere Angelum, docere hominem " scientiam. Inde Angelis divinorum no-" titia judiciorum, inde consiliorum disce cretio Archangelis, inde Virtutes au-" diunt quando et ubi et qualia proferant " signa. Ibi denique universi, sive sint " Principatus, sive Potestates, sive Domi-" nationes, discunt profecto quid ex effice cio debeant, quid pro dignitate praesu-" mant, et (quod praecipue cautum est

" omnibus) accepta potestate ad pro-" priam voluntatem vel gloriam non " abuti. "

4. Item, Proprietates eorum quae hic ponuntur, scilicet exaltari ex ignominia subjectionis, videtur quod praesumantur a sede regali, cui convenit altitudo. Hoc idem videtur per Bernardum in eodem loco : " In Thronis, inquit, sedet Deus. " Et postea : " Etenim si intres hominis re" gis cujuscumque palatium, nonne cum " plenum sit cellis, scamnis, cathedris-" que regia sedes in eminenti posita cer" nitur ? Et non est necesse quaerere, " ubi rex sedere solitus sit, nimirum mox " occurrit manifesta sedes ejus, caeteris " altior ornatiorque sedilibus. Sic quo-" que omni decoris ornatu cunctis aliis " praeeminere spiritibus istos intelli-" ge. "

5. Item, Quod sumatur ab actu sedis judicis, videtur per verba Gregorii prius inducta.

6. Item, Cum cujuslibet sit sedere in sua sede, et Throni sint sedes Dei, quaeratur circa hoc, quare dicitur in Psal. lxxix, 2 : Qui sedes super Cherubim, etc. Si dicatur, quod propter hoc quia sint superiores Thronis, tunc debuit dici : Qui sedes super Seraphim, qui est ordo supremus.

Solutio. Dicimus, quod actus proprius Thronorum est quiescere in Deo, quasi sedendo in ipso : et propter hoc dicitur Deus sedere in ipsis : sicut enim corpus servatur in loco proprio, et intellectus conservat species, propter quod dicitur a Philosopho " locus specierum ", per hunc modum dicitur Deus esse in Thronis, ut continens eos in quiete et unitate, et esse ejus intimius omni spirituali vel corporali, ut continens ipsum sicut anima in corpore. Unde per hoc quod in eis est, dicuntur sedes ejus. Per hoc vero quod ab ipso continentur, dicitur locus eorum, ad quem moventur ex omnibus, et in quo quiescunt, et secundum intellectum, ut in prima luce, quae est ratio omnium cognoscibilium, et secundum affectum, ut in summo bono terminante omne desiderium : et ideo dicit Augustinus : " Nusquam invenio tutum animae " meae locum nisi in te, in quo colligun-"tur omnia sparsa mea. " Et hunc esse actum eorum ponit Bernardus in libro de Consideratione : " Thronum, inquit, " dicunt et ex eo quod sedent in Deo, et " ex eo quod sedet in eis Deus. Neque " enim sedere in eis qui non sederent, " posset. Quaeris quid illam sentiam " sessionem ? Summam tranquillitatem, " placidissimam serenitatem, pacem quae " exsuperat omnem intellectum. Talis est " qui sedet in Thronis Dominus Sabaoth, "judicans omnia cum tranquillitate, " placidissimus, serenissimus, pacatissi-" mus. Et tales sibi constituit Thronos (( simillimos sibi. " Judicare tamen potest esse actus eorum consequens,in quantum ex quiete eorum in Deo, et Dei in ipsis, divinorum judiciorum consortes efficiuntur. Unde non oportet ut sint de media vel ultima hierarchia, cum non sit principalis actus eorum. Et per hoc patet solutio ad primum.

Ad id quod postea quaeritur,dicendum, quod ab actu sedis regalis dicuntur proprie Throni : Thronus enim dicitur sedes regis, cathedra sedes magistri, tribunal sedes judicis : sed sedes regia cum ornatu regalis eminentiae habet annexam jurisdictionem judicii. Unde etiam consequenter dicuntur ab actu sedis judicis, ut dicit Gregorius. Sed quod dicit Bernardus de magisterio, referendum est ad doctrinam, quae est ex promulgatione juris, sicut Imperatores docent subditos jura edendo.

Ad aliud quod quaeritur, dicendum secundum Gregorium, quod ut significe-

tur Deus sedere in Thronis ut superior eis, dicitur sedere super Cherubin, qui est ordo propinquus Thronis ex superiori parte.

Ad aliud dicendum, quod Deus sedet super Thronos quantum ad jurisdictionem fundendi illuminationes propter regiam et judiciariam potestatem, sed in Cherubin propter facultatem fundendi plenitudinem scientiae : et quia ex facultate fundendi procedunt illuminationes, et non ex jurisdictione, cum plerumque habentes jurisdictionem ut praelati, non habeant facultatem sicut magistri, magis dicitur sedere super Cherubin quam super Thronos. Seraphin autem ex nomine suo neutrum habet : et ideo non dicitur sedere super eos. Et si dicatur quod dicitur I Joan. II, 27 : Unctio, quae est charitas, docet vos de omnibus. Dicendum, quod charitas non docet informando sicut scientia, sed merendo doctrinam.

Circa secundum sic proceditur.

1. Compactio est in sedibus materialibus ex pluribus colligatis : tales autem non sunt Throni : ergo non debent dici compacti.

2. Praeterea, Ignominia subjectionis est in scabello, quod conculcatur ut perveniatur ad solium regis : nihil autem ibi sic conculcatur : ergo non debuit dicere eos exaltari ex ignominia subjectionis. .

3. Praeterea, Seraphin altius feruntur in Deum : ergo ipsi non feruntur in sublimissimum.

4. Praeterea, Ipse locutus est de dispositione Thronorum : ergo non est ineffabile.

5. Praeterea, Incommunicabiliter et stabiliter idem significant : ergo nugatorie utrumque ponitur.

6. Praeterea, Omnes Angeli recipiunt impassibiliter et immaterialiter : ergo hoc non est proprium horum.

7. Praeterea, Cum hic intendat ponere conditiones nobilitatis ipsorum, non de- buit ponere famulatum : quia non pertinet ad dignitatem.

8. Ultimo, Quaeritur penes quid sumantur istae proprietates ?

Solutio.

Ad primum dicendum, quod in sedibus materialibus compactio est conjunctio plurium partium per clavos, vel per aliquod ligamen : unde in superioribus per similitudinem significat adunationem illius totius agminis in uno affectu quiescendi in Deo.

Ad secundum dicendum, quod dicuntur exaltari ab ignominia subjectionis, dum praetermissis omnibus quasi quibusdam scabellis quibus, adhaerendo tamquam inferioribus se deprimerent et subjicerent serviliter usque ad regem ipsum qui sedet in solio, scilicet Deum, perveniunt per desiderium : et se ei. subjiciunt sicut et materia quanto magis subditur formae. Et ideo dicit Gregorius, quod. " servire Deo regnare est : " unde exponit Commentator, id est, a progressu tendente ad infirmum.

Ad tertium dicendum, quod dicuntur in sublimissimum ferri respectu inferiorum : quia in hoc ceditur sibi a superioribus omnibus.

Ad quartum dicendum,quod est ineffabile simpliciter: sed ipse secundum quid locutus est de eis, quantum attingere intellectu potuit.

Ad quintum dicendum, quod stabiliter dicitur quantum ad permanentiam in eodem, incommutabiliter quantum ad firmitatem virtutis non mutantis in illo.

Ad sextum dicendum, quod immaterialiter recipere non appropriatur isti ordini simpliciter, sed quantum pertinet ad jurisdictionem judiciorum summi regis in dispensatione ordinum.

Ad septimum dicendum, quod famulatus Dei pertinet ad maximam dignitatem, ut dictum est : et de hoc ipse loquitur.

Ad ultimum dicendum, quod proprietates Thronorum sumuntur aut quoad collocationem, aut quoad usum ipsius.

Si quoad collocationem, aut penes terminum a quo, et sic est exaltari omni ignominia subjectionis : aut penes terminum ad quem, et sic est quod dicit, et omni extremitate, etc. Si quoad usum, aut ad usum susceptionis, aut lationis. Si susceptionis, aut in aptitudine, et sic est famulariter in divinas, etc. : aut in actu, et sic est divini superadventus, etc. Si quoad usum lationis, sic dicitur in Canticis, m, 9, quod ferculum sibi fecit rex Salomon, id est, sedem in qua ferebatur. Aut penes dignitatem loci ad quem fertur, et sic est ad summum supermundane, etc. Aut penes dignitatem sedentis, et sic est deiferum.

Circa tertium sic proceditur.

i. Videtur enim, quod ordines primae hierarchiae debeant esse plures tribus : primae enim hierarchiae ordines debent sumi secundum dona quibus immediate convertuntur in Deum : sed haec sunt ad minus quatuor, scilicet fides, spes, intellectus, et sapientia : et ita ad minus debent esse quatuor primae hierarchiae ordines.

2. Si dicatur quod fides et spes non sunt in Angelis jam beatis. Contra : Licet non remaneant haec in se, manent tamen in succedentibus sibi : fidei enim succedit visio, et spei comprehensio.

3. Praeterea, Duo ordines sumuntur penes attributa Spiritus sancti, Seraphin penes amorem, et Throni penes quietem in Deo : unus autem penes attributum Filii, quod est scientia, scilicet Cherubin : ergo debuit aliquis sumi penes attributum Patris : et ita debuerunt esse plures.

4. Praeterea, Licet Deus uno modo se habeat ad res, res tamen uno modo non se habent ad ipsum per reductionem in ipsum : quaedam enim reducuntur in ipsum tantum per esse, quaedam per sensum, quaedam per rationem, quaedam per intellectum, et ulterius per gratiam et gloriam : cum igitur primae hierarchiae sumantur penes reductionem in Deum,

videtur quod plures deberent esse ordines ejus.

5. Praeterea, Deus dicitur esse quinque modis in rebus, per essentiam, per praesentiam, et potentiam, gratiam, et unionem : et ita videtur, quod penes hoc quod est recipere Deum, debeant sumi plures ordines in prima hierarchia.

Solutio. Dicimus, quod numerus istorum ordinum potest sumi penes motum in Deum, et tunc penes charitatem (quae est ut natura movens) accipitur Seraphin. Penes id quod est dirigens in motu, scilicet scientia, sumitur Cherubin. Secundum motum vel terminum motus qui est in suspiciendo Deum, sumitur ordo Thronorum. Vel melius secundum perfectionem intellectualis naturae a Deo : quia aut sumetur penes modum perficiendi, qui est in quietando et continendo, et sic erit ordo Thronorum : aut penes rationem perficiendi, et sic in quantum perficit intellectum in ratione veri, sumetur ordo Cherubin : vel in quantum perficit affectum in ratione boni, et sic sumitur ordo Seraphin. Vel adhuc melius, ut ostendatur simul et ordo et numeras secundum quod res suscipiunt Deum. In quibusdam enim est per praesentiam, essentiam, et potentiam, in quibusdam vero sic, et etiam per cognitionem : in quibusdam vero per essentiam, cognitionem, et amorem : et id quod habet ultimum, habet duo praecedentia : unde convenit naturae totius potestativi : sic enim per id quod est simpliciter Deum esse in omnibus, sumetur ordo Thronorum qui est inferior inter eos : secundum vero id quod est habere eum in se per essentiam et per cognitionem et affectionem, sumetur ordo Seraphin : pluribus autem modis non habet res Deum : et ideo non possunt esse plures, et sunt in tali ordine.

Ad primum ergo dicendum, quod secundum fidem sive visionem quae succedit ei, et sapientiam et intellectum, sumitur tantum unus ordo, scilicet Cherubin, et Throni penes apprehensionem, quae succedit spei : et ideo non debent esse nisi tres ordines. Et per hoc patet solutio ad secundum.

Ad tertium dicendum, quod attributum Patris est penes exitum rerum a Deo, scilicet potentiam : et ideo penes ipsum non potuit sumi aliquis ordo in prima hierarchia, quae accipitur secundum proximam reductionem in Deum : sed attributum Filii competit reductioni prout est forma exemplaris qua conditi sumus, et ad quam reformamur, sicut dicit Augustinus, ut ad primum exemplar : et similiter attributum Spiritus sancti ; amor enim conjungit amato, et quiescere facit in ipso.

Ad quartum dicendum, quod omnes illi modi reducuntur ad tres dictos in genere : quia in existentibus et sentientibus est per essentiam, in rationabilibus et intellectualibus est per cognitionem, ulterius et in habentibus gratiam et gloriam est per affectionem amoris.

Ad quintum dicendum, quod tres illi modi, scilicet per essentiam, praesentiam et potentiam, se consequuntur, et non faciunt gradus in rebus. Est enim per essentiam in rebus omnibus, in quantum nulli deest, per praesentiam in quantum omnia cognoscit, et per potentiam in quantum in omnibus operatur. Et ideo penes ista sumitur unus tantum ordo. Penes autem id quod est esse per unionem, cum sit singulare et totum gratiae, non debet sumi aliquis ordo.