202 COMMENTARIUM

ipsis interdicit, si conditio de textu fideli et integro etiam hac in § esset includenda. Quae contradictoria dignoscantur.

47. In eiusmodi paragrapho fere ad verbum concluditur Re- gula VII Concilii Tridentini. Et summopere commendandus est Ecclesiae pastorum zelus, dum ab universis fidelibus, adole- scentibus praecipue, exitialem eiusmodi pestem arcere satagunt nullus enim m o r b u s , aut cancer tantam infert corporibus per- niciem, quantam et animabus et corporibus infert libidinis et lasciviae consuetudo; huius autem fons et origo turpiloquium est. Hinc clamat Apostolus : Corrumpunt bonos mores eolloquia prava (1. Cor. XV. 33). Ad imprudentiam via, scribit Clemens Alexandrinus, est turpis sermo, et utriusque finis est tur pium rerum perpetratio. (Lib. 2. Strom, c. XXIII. - P. G. VIIT. 1095).

Neque verum est hos turpium sermonum ostentatores ali- qua ornari ingenii venustate, sed homines esse plane ridiculos atque omnino contemnendos. Qui tur pia loquitur, scribit Chry- sostomus, ridiculus est, et seipsum primum afficit contumelia; perinde ac si quis coenum aliquod emittat ex ore, ita, seipsum pollu.it. Quod si hic fluxus tam impunis est, cogita qualis sit huius coeni fons.

Neque sanctorum tantum virorum haec sententia fuit, sed illorum etiam qui a Christiana religione extorres fuere. Turpes sunt illi, scribit Philo Iudaeus , qui in rebus turpibus ingenii industria specimen edunt; et cum ad res praeclaras discendas tardi sint, contra ad turpia percipienda celerrimi atque acu- tissimi. (Ap. Ioan. Damaso. Sacra Parallela lib. 1. Tit. 46. P. G. Tom. 95. col. 1254). Praestantissimi hinc philosophi censuere hos homines exterminandos de civitate esse, ne universae ple- bis mores corrumperentur. Omnino obscenitas verborum ex- terminando est de civitate; scribit Aristoteles; ex turpiter enim loquendi licentia, sequitur et turpiter facere. (Lib. VII. Politic. cap. 17). Si autem tanta turpes sermones mala générant, quid de libris turpitudine scatentibus dicendum, in quibus nefanda quaelibet veluti sub oculis ponuntur, atque ad ea perpetranda lectores incauti alliciuntur?

Porro tractare de obscenis ex professo est de iis scribere ex instituto, specialiter et concepta intentione, non obiter.

Lasciva vero et obscena narrant libri qui turpia facta ab hominibus commissa, sive vera, sive ficta describunt et in alio- rum notitiam deferunt cum suis circumstantiis, modis adhibi-