COMMENTARIUM 205

Cui quaestioni respondendum est, ministerio quidem pu- blicae Instructionis plerumque auctores designari, quibus ado- lescentes in scholis uti debeant; atque constat aliquando mi- nime fuisse expurgatos, aut non ita ut oportet; sed constat etiam professores et magistros liberos dimitti ut ea tradant, quae ipsi opportuniora et utiliora iudicaverint, non omnia. Hinc ad pro- positam quaestionem duplex responsio.

Si ministerium publicae Instructionis auctores et editiones designavit, nequeunt Professores auctores alios, aut editiones castigatas adoptare, et excusandi sunt si libros huiusmodi ado- lescentibus tradant; aliter enim facere nequeunt, atque possent ob inobedientiam magisterio expelli, quod esset damnum gra- vissimum. Hoc insuper in casu non ipsi Professores, sed mi- nisterium publicae Instructionis dicendum est hos pessimos auctores adolescentibus tradere.

Si autem Ministerium publicae Instructionis auctores qui- dem praescripserit, non vero editionem, auctorum autem illorum una vel multiplex sit editio castigata, liberum erit Professoribus emendatam editionem assumere et adolescentibus tradere; at- que graviter peccarent si editionem non castigatami prohibita in- que prae adolescentium manibus collocarent.

Gravissime similiter peccant, si supposita per ministerium publicae instructionis praescriptione prohibitae editionis, ipsi turpia illa pueris legant quae in auctoribus continentur; etenim ad id agendum nullo imperio et nulla necessitate obstringuntur; atque nonnisi prava voluntate adolescentium animos corrum- pendi illa legere dicendi essent: haec autem nedum ecclesia- stico, sed etiam divino et naturali iure prohibentur.

Neque quis obiiciat, prae adolescentium manibus libros proscriptos haberi in quibus per seipsos turpia et illicita illa legunt aut legere possunt; adiaphorum ergo esse si ipsi Pro- fessores ea pueris legant.

Ne, inquam, haec aliquis obiiciat; etenim ipsorum profes- sorum silentium circa turpia et inhonesta quae libri continent, gravissimum adolescentibus documentum est, ut etiam ipsi illa detestentur, atque oculos mentemque ab illis avertant. Ab obscaenitate sermonis, inquit Clemens Alexandrinus, non ipsi tantum debemus abstinere, sed illos quoque qui ea utun- tur, comprimere, tum asperiore obtutu, tum vultus aversio- ne, tum etiam sanniis, tum demum saepius vehementiori ser-