214 COMMENTARIUM

contumeliis, irrisionibus appetunt, ad instar illorum qui Deo, Beatae Mariae semper Virgini, Sanctis etc. detrahunt.

Neque obiiciatur, hos homines plane haereticos esse; si enim crederent probris non afflcerent. Etenim I o . nonne plurimi sunt homines qui Deum, Virginem, Sanctos blasphemiis appetunt? Attamen credunt; difficultas ergo nimis probat. 2° Quis posset status praedictos atque ecclesiasticam Hierarchiam alia de causa probris afficere; ex. gr. si diceret, Ecclesiasticam Hierarchiam ambitioni viam aperire, statum religiosum otio, clericatum am- bitioni, avaritiae, superbiae etc. (atque de hisce probris putandus est loqui legislator noster), hic dogmata ab Ecclesia definita ex- terne non negaret, quidquid demum animo concipiat; sed ea potius reprehenderé videtur vitia, quibus aliquando status Ec- clesiasticus sive saecularis sive regularis turpatus est atque turpatur; et in hoc errant et peccant quod statui et institutioni tribuant id quod singularibus personis tribuendum est, atque nonnullorum, facta ad universos extendant ; quod irrationale est atque iniustum.

Attamen ut hi libri prohibitioni subiaceant, data opera, Ec- clesiasticam Hierarchiam, statum Clericalem vel religiosum pro- bris impetere debent; qua de causa ex instituto, ex praeconcepta animi malitia, et in non modica libri parte, non incidenter aut obiter, nullus enim liber vere et proprie dici potest data opera, ex instituto, vel ex professo aliquid impetere, aut de aliqua re tractare, nisi illud sit aut speciale libri obiectum, aut pars non mediocris.

Advertendum deinde est, non esse confundendam Ecclesia- sticam Hierarchiam, aut statum clericalem, vel religiosum cum singularibus personis. Qui singulares personas probris impetit, libellum quidem famosum conficit, earum tamen statui non de- trahit. Ita si qui paucissimos e Romanis Pontificibus qui Aposto- licam Sedem dehonestarunt potius quam rexerunt, aut aliquot Episcopos, presbyteros etc. qui non ambularunt ea vocatione qua vocati erant, contumeliis prosequatur, hi dicendi non sunt ecclesiasticam hierarchiam, aut statum clericalem vel religiosum probris afficere. Nec illi eiusmodi culpa maculari dicendi sunt, qui ex historia saeculorum ex. gr. decimi vel undecimi Ecclesiae affirmarent, Clerum illa aetate non ea vitae sanctimonia praeful- sisse quae decebat, quin etiam simoniaca labe fuisse infectum etc.; haec enim historiarum monumentis constant; certum est