COMMENTARIUM 215

enim, post inductas praesertim investiduras u t rumque Clerum adeo depravatimi fuisse, ut miraculo fere sit adscribendum, si ex eo vitiorum coeno sese eripuerit; hi de cetero scriptores vi- tia illarum aetatum lamentantur, non statum clericalem aut reli- giosum impugnant; qua de causa sub legis praescripto non cadunt. Attamen si arrepta occasione ex medii aevi pravitati- bus, ad ipsum statum clericalem aut religiosum, aut ecclesia- sticam Hierarchiam ipsam probris, contumeliis, irrisionibus im- petendam assurgerent, quod plerisque insolens non est, legis prohibitione tenerentur; etenim contra legis praescriptum pec- cant, et quidem spreto rationis ipsius dictamine; ex quo enim mali fuerint Sacerdotes, Episcopi non pauci, atque pauci Romani Pontifices recensitis saeculis, non sequitur malum esse statum Hierarchicum, Clericalem, religiosum.

Quid si scriptor aliquis plurimos Romanos Pontifices, atque plurimos Episcopos probris lacessat, atque illos etiam quos in album Sanctorum Ecclesia retulit?

Respondendum legis praescripto non affici; legislator enim ilios plectit qui data opera ecclesiasticam Hierarchiam, statum Clericalem aut religiosum probris afficiunt, non singulares per- sonas, quamvis plurimae et ad ingentem numerum assurgant, ideoque illos plectit qui ipsas institutiones impetunt; et cum lex sit odiosa stricto est semper sensu accipienda, neque de casu in casum extendenda.

Ob eamdem rationem neque ille sub praescripto legis ca- dit, qui aliquem ordinem religiosum; ex. gr. Ordinem S. Do- minici, ant Societatem Iesu probris afficiat; hic enim non ipsum statum religiosum, sed singulares ordines ob particulares ra- tiones contumeliis appétit. Hinc il Gesuita moderno Vincentii Gioberti sub eiusmodi legis praescripto non comprehenditur, quamvis iustissimum opus illud condemnationem promeri- tum sit.

50. Sortilegium est divinatio per sortes, inquisitio scilicet fu- turorum et occultorum ex actione aliqua, v. gr. taxillorum aut alearum iactu, fortuita alicuius libri aperitione, festucarum com- binatione aequali vel inaequali etc. idcirco posita, ut inde futura et occulta praevideantur vel arguantur.

Divinatio, quae est genus omnium superstition um, etiam sortilegii, est tacita vel expressa daemonis invocatio ad cogno- scenda contingentia et libere futura, vel aliter occulta atque ho-