Lectio 5

Hieronymus. Post praemissa, infert dominus parabolam, qua et illos impietatis arguat, et ad gentes regnum dei doceat transferendum, dicens quid autem vobis videtur? chrysostomus super Matth..

Quos reos proponit in causa, ipsos et iudices petit, ut a nullo mereantur solvi qui seipsos condemnant.

Magna est fiducia iustitiae ubi adversario ipsi causa committitur. In parabolis ergo figurat personas eorum, ut non intelligant quomodo ipsi adversus se sententiam dicerent; sequitur enim homo quidam habebat duos filios. Quis ille nisi deus, qui omnes homines creavit; qui cum sit natura dominus, tamen vult magis diligi quasi pater, quam timeri ut dominus? maior filius, gentium populus erat; minor vero, populus Iudaeorum: quoniam gentes quidem erant ex tempore Noe, Iudaei autem ex Abraham. Sequitur et accedens ad primum dixit: fili, vade hodie, operare, in vinea mea. Hodie, idest tempore saeculi huius. Locutus est autem non in facie, ut homo, sed in corde, ut deus, sensibus ingerens intellectum.

Operari autem in vinea est iustitiam facere: nescio autem si totam quis hominum sufficiat operari. Hieronymus. Primo ergo dicitur gentilium populo per naturalis legis notitiam: vade, et operare in vinea mea; hoc est, quod tibi non vis fieri, alteri ne feceris; qui superbe respondit: unde sequitur ille autem respondens ait: nolo. Chrysostomus super Matth..

Gentes enim a principio relinquentes deum et iustitiam eius, et transeuntes ad idola et peccata, in cogitationibus suis respondere videntur: nolumus facere dei iustitiam. Hieronymus. Postea vero in adventu salvatoris, gentium populus, acta poenitentia, operatus est in vinea dei, et sermonis contumaciam labore correxit; et hoc est quod dicitur postea poenitentia motus abiit.

Sequitur accedens autem ad alterum, dixit similiter. At ille respondens ait: eo, domine. Secundus enim filius, populus Iudaeorum est, qui respondit Moysi: omnia quaecumque dixerit nobis dominus, faciemus. Chrysostomus super Matth.. Sed postea aversi, mentiti sunt deo, secundum illud: filii alieni mentiti sunt mihi; et hoc est quod dicitur et non ivit. Interrogat ergo dominus consequenter: quis ex duobus fecit voluntatem patris? dicunt ei: primus. Vide quomodo adversus se protulerunt sententiam, dicentes priorem filium voluntatem patris fecisse, idest populum gentium: quia melius est non promittere deo iustitiam et facere, quam promittere et mentiri. Origenes in Matth..

Unde potest considerari dominum esse locutum in parabola ista ad eos qui modicum aut nihil promittunt, operibus autem ostendunt; et contra eos qui magna promittunt, nihil autem secundum promissionem suam agunt. Hieronymus.

Sciendum est autem, in veris exemplaribus non haberi novissimum, sed primum, ut proprio iudicio condemnentur.

Si autem novissimum voluerimus legere, ut quidam habent, manifesta est interpretatio, ut dicamus intelligere quidem veritatem Iudaeos, sed tergiversari, et nolle dicere quid sentiunt; sicut et baptismum ioannis scientes esse de caelo, dicere noluerunt.

Chrysostomus super Matth..

Eorum autem iudicium dominus abundanter confirmat: unde sequitur dixit iesus: amen dico vobis, quia publicani et meretrices praecedent vos in regno dei; ac si dicat: non solum populus gentium melior est vobis, sed etiam publicani et meretrices. Rabanus. Potest autem regnum dei evangelium vel ecclesia praesens intelligi; in quo gentes Iudaeos praecedunt, quia citius credere voluerunt.

Origenes in Matth.. Per hoc autem non excluditur quin Iudaei aliquando intrent in regnum dei; sed cum plenitudo gentium intraverit tunc omnis Israel salvus fiet. Chrysostomus super Matth.. Puto autem, quod ex persona omnium virorum peccatorum publicani ponuntur, et ex persona omnium mulierum peccatricum, meretrices: quia avaritia praecipue in viris abundat, fornicatio autem in mulieribus: mulier enim in quiete sedet inclusa; fornicatio autem maxime ex otio nascitur; vir autem quoniam in actibus rerum diversarum est assidue, in avaritiae peccatum facile incurrit; in fornicationem autem non facile, nisi multum sit lascivus: nam occupatio virilium sollicitudinum, voluptatem plerumque excludit; unde proprium est hoc adolescentium nihil agentium. Consequenter exponit causam eius quod dixerat, dicens venit enim ioannes ad vos in via iustitiae, et non credidistis ei. Rabanus. Viam iustitiae ioannes praedicans venit, quia christum, qui consummatio legis est, digito monstravit. Chrysostomus super Matth..

Vel venit in via iustitiae sic manifeste ut conversatio eius venerabilis peccatorum corda concuteret; unde sequitur publicani autem et meretrices crediderunt ei. Considera quomodo conversatio bona praedicatoris praedicationi praestet virtutem, ut etiam indomita domet corda.

Sequitur vos autem videntes, nec poenitentiam habuistis postea, ut crederetis ei; ac si diceret: illi fecerunt quod maius est, credendo; isti autem neque poenitentiam fecerunt, quod minus est.

In hac autem expositione, quam secundum multorum expositionem tractavimus, aliquid mihi videtur esse contrarium. Si enim duo filii, Iudaei et gentes, intelligendi sunt; postquam sacerdotes interrogati responderunt priorem filium patris voluntatem fecisse, concludens christus parabolam, sic debuit dicere: amen dico vobis, quia gentes praecedent vos in regnum dei.

Nunc autem dicit quia publicani et meretrices praecedent vos in regno dei; quod magis popularium hominum ostendit conditionem quam gentium: nisi forte intelligamus ut prius dictum est: intantum gentium populus magis placet deo quam vos, ut etiam publicani et meretrices sint acceptabiliores deo quam vos. Hieronymus.

Unde alii putant non gentilium et Iudaeorum esse parabolam: sed simpliciter peccatorum et iustorum: eo quod illi quidem per mala opera deo servire negaverant, postea poenitentiae baptismum acceperant a ioanne; Pharisaei autem, qui iustitiam praeferebant, et legem dei se facere iactabant, ioannis contempto baptismate, eius praecepta non fecerunt. Chrysostomus super Matth.. Hoc autem ideo introducit, quia sacerdotes non discendi causa, sed tentandi interrogaverant: in qua potestate hoc facis? multi autem ex populis crediderant: et ideo introducit parabolam duorum filiorum, ostendens eis per eam, quia meliores sunt populares, qui a principio saecularem profitentur vitam, quam sacerdotes, qui a principio profitentur deo servire: quoniam populares quidem aliquando compuncti convertuntur ad deum; sacerdotes autem impoenitibiles constituti, nunquam desinunt peccare in deum. Prior enim filius populus est: non enim populus est propter sacerdotes, sed sacerdotes propter populum.