APPENDIX II. 261

reddit, omnes gloriantur se niti auctoritati Benedicti XIV., aut saltem eum sibi nullatenus adversari. Nimirum theologi, qui primam senten- tiam tuentur, dicunt auctarium, de quo agitur, a Benedicto XIV. re- probatum fuisse, implicite quidem in Encyclica die 1. Novembris 1745. Vix pervenit, ut patet ex attenta eius lectione; explicite vero in opere de Synodo dioecesana lib. X. cap. IV. num. 2. et 3. his verbis: « Graecis ex parte consensit Galvinus, qui ad cap. XVIII. Ezechielis licere docuit aliquod moderatum lucrum, non quidem a paupere, sed a divite prae- cise ratione mutui, exigere ». Errorem « a Calvino obiter insinuatum, ex professo propugnavit Carolus Molinaeus in suo tractatu de usuris, ubi num. 10. audacter affirmat usuram non esse prohibilam, nisi in quantum est contra charitatem. Eamdem pravam opinionem amplexa- tus, alia ratione defendit Claudius Salmasius in duplici tractatu, altero inscripto de usuris, altero de trapezitico foenore, quibus in locis usu- ram, nisi charitatem laedat, ab omni culpa absolvit, eo quod sit mer- ces locatae pecuniae. Impiae Calvini et Molinaei opinioni non veriti sunt subscribere pauci quidam doctores catholici: illi scilicet, qui, quum agitur de muluo quo pecunia aliave res datur ad negotiationem, a foe- noris labe excusant lucrum quod ex mutuo percipitur, dummodo sit moderatum, modumque servet a patriae legibus definitum. Porro etsi Benedictus XIV. in Synodo dioecesana solum loquatur ut privatus doctor, ipse tamen sine dubio omnium optime sciebat quid in sua En- cyclica reprobare voluisset : adeoque quidquid circa usuram postea scri- psit in Synodo et signanter citato cap. IV. ubi n. 10. doctrinam in En- cyclica definitam summatim refert, habendum est tamquam eiusdem Encyclicae explicatio, a qua recedere piaculum sit.

» Theologi vero, qui tuentur secundam sententiam, dicunt aucta- rium illud non percipi ex mutuo « ipsius ratione mutui, vel solius causa mutui, vel vi mutui ipsius, vel praecise ratione mutui, hoc est lucri cessantis, damni emergentis, aliove extrinseco titulo remoto», quod veluti usurarium atque omni iure illicitum nientissime reprobavit Be- nedictus XIV. tum in Encyclica § 3. num. 1. et 2., tum citato loco de Synodo num. 11. sed « ratione, causa, vi, ac titulo extrinseco legis civilis » dominium auctarii ex mutuatario in mutuante transferentis, eo modo quo rerum dominium ex uno in alium transfertur per legitimam praescriptionem: vel ratione publici boni, quod, mutatis circumstantiis in praesenti rerum statu, absque illo auctario, vix aut ne vix quidem obtineri posset: vel ratione ultronei taciti ac mutui consensus in au- ctarium a lege permissum ex parte totius generatim societatis, cui inest ius disponendi de rebus suis prout ei libuerit, et speciatim ex parte