29-4 COMMENTARIUM

demonstravit, se libros damnare qui ex professo de interdictis actionibus tractant, quamvis inter libros et libros non distinxerit

Post haec: Duellum est duorum paueorumve pugna ex condicto. Aliter: Pugna inter duos vel paucos privata auctori- tate ex condicto suscepta, cum periculo occisionis, mutilationis aut vulneris.

Privatam hanc pugnam (nam de publica et a legitima au- ctoritate ob finem praesertim iustum indicta non loquimur) his tantum in casibus licitam esse, doctores affirmant; vel cum la- cessitus nulla alia via potest mortem evadere, quam ei provo- catur intentât, nisi acceptando duellum; potest enim quis se periculo mortis exponere, ut certa iniustaque morte se liberet; quamvis, nisi nos fa Hat opinio, hoc in casu acceptatio duelli posset considerari veluti iusta et necessaria suipsius defensio; vel cum quis in bello iusto aut ad duellum adversarium pro- vocat, aut pro vocatus acceptat; est enim quoddam belli initium, quod de cetero absque supremi ducis voluntate vix aut ne v ix quidem concipitur; aut cum suscipitur ad bellum finiendum; vel cum duo sontes iuste condemnati componuntur inter se, et per duellum a iudice constituuntur mutui sententiae executo- res, et ea lege ut victori donetur vita.

De cetero nullae aliae rationes afferri possunt ad liceitatem privati duelli s tatuendam; non quidem ostentatio virium, et di- gladiandi peritia, cum vanitatis vitium sit quolibet iure con- demnatum; non defensio honoris, aut infamiae et vecordiae evitatio, cum medium sit ineptissimum, et omnino incertum; non vindicatio illatae iniuriae, aut purgatio criminis impacti, aut defensio bonorum temporalium ob eamdem rationem; ita ut qui duelli liceitatem defendunt in manicomia essent detrudendi, ut mentecaptis ibi degentibus eiusmodi exponant argumenta.

Tum Patres Concilii Tridentini, tum Romani Pontifices pri- vata duella proscripsere; et illi quidem Sess. XXV, cap. XIX de Reformatione usum duellorum detestabilem, et diabolo fa- bricante in perniciem tum corporum tum animarum introdu- ctum dixere; idcirco ex christiano orbe penitus exterminandum* Imperatores hinc, reges, aliosque supremos principes illud per- mittentes excommunicatione feriunt, pheudis ecclesiasticis pri- vant, si in iis duellum peractum fuerit; duellantes et patrinos excommunicationi, bonorum proscriptioni,. et perpetuae infa- miae subiiciunt; sanciunt insuper, ut veluti homieidae spectari