DUBIA.

Hic sunt quinque dubia.

Primo, De numero ordinum istius ultimae hierarchias.

Secundo, Utrum solutio sua sit sufficiens quam ponit hic?

Tertio, Utrum Angeli derelinquant aliquando custodiam aliquorum. ?

Quarto, Utrum doleant de damnatione aliquorum, quos custodiunt?

Quinto, Utrum Antichristus habiturus sit Angelum ad sui custodiam. ?

Circa primum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod plures quam tres esse debeant ordines ultimae hierarchiae : constituuntur enim super officia humana : cum igitur haec sint multo plura quam tria, videntur et ordines hujus hierarchiae esse plures.

2. Ad idem, Sicut dicunt certi, prima hierarchia sumitur penes conversionem

in Deum, secunda penes conversionem in Angelum, ultima penes conversionem in hominem : cum igitur hoc pluribus modis possit fieri quam tribus, videtur quod plures debeant esse ordines.

3. Ad idem, Quanto aliquid magis ab uno recedit, tanto plus in majorem multitudinem incidit : ultima autem hierarchia magis recedit a primo quam suprema quae habet tres ordines : ergo ultima debet habere plures.

4. Ad idem, Ubi est major indigentia, exiguntur plures operationes ad sui perfectionem., ut dicitur in secundo Caeli et Mundi, et ita etiam plura officia : cum igitur in hominibus circa quos operatur haec hierarchia, sit major indigentia quam in Angelis circa quos operantur superiores, videtur quod haec hierarchia debeat habere plures ordines.

5. Ad idem, Multo plures modi vivendi sunt in hominibus quam tres, qui tamen omnes dispensantur per ultimam hierarchiam : ergo videtur, quod debeant esse in ipsa plures ordines.

6. Ad idem, Matth. XXVI, 53, dicit Dominus : Possum rogare Patrem meum, et exhibebit mihi modo plusquam duodecim legiones Angelorum ? cum enim legio sit collectio plurium personarum ordinatarum ad. unum actum, videtur quod duodecim legiones sint duodecim ordines hujus hierarchiae, cujus est assumi ad officia humana.

7. Praeterea, IV Reg. VI, 17, dicitur quod puer Elisei vidit montem plenum Angelis sub specie equitum ad defensionem Elisei, propter quod comprobantur omnes esse de tertia hierarchia : et non videtur tanta multitudo reduci ad tres ordines : ergo videtur, quod sint plures.

8. Praeterea, II Machab. x, 29 et 30, dicitur quod visi sunt quinque Angeli in specie virorum comitantes Judam et excercitum ejus : hoc autem non potest referri adpersonas,cum sint multo plures : ergo videtur, quod ad minus sint quinque ordines.

Solutio. Dicimus, quod non sunt nisi

tres ordines ultimae hierarchiae, quorum numerus sic accipitur : quia cum ultimae hierarchiae sit regere humanam hierarchiam, aut regunt dispensando officia quae pertinent ad communitatem, et sic est ordo Principum : aut per dispensationem eorum quae pertinent ad unumquemque, et hoc dupliciter, quia vel pertinent ad salutem communem multorum, et talia dispensantur per Archangelos : aut ad salutem uniuscujusque singulariter, et circa talia sunt Angeli, quorum est custodire unumquemque : et in hoc etiam patet gradus qui exigitur in ratione totius potestativi : quia qui potest superius dictorum trium, potest inferius, et non convertitur.

Ad primum ergo dicendum, quod licet plura sint humana officia in speciali, tamen in genere omnia reducuntur ad dicta tria, ut per se patet. Et similiter dicendum ad secundum.

Ad tertium dicendum, quod quanto receditur a primo magis, plus incidit de compositione materiae, secundum quam non multiplicantur ordines, sed secundum officia, licet ultima hierarchia possit esse multiplicior in operationibus, et propter compositionem suam, et propter defectum eorum in quos operatur, tamen rationes operandi in communi non sunt plures. Et per hoc patet solutio ad quartum.

Ad quintum dicendum sicut ad primum.

Ad sextum dicendum, quod duodecim legiones omnes sunt unius ordinis, quia assumuntur ad eumdem actum, qui est certare : sed dicuntur duodecim legiones et ratione numeri numerantis, quia est numerus solidus, et ex hoc habet aliquam perfectionem : et etiam ex numero numerato perfectionem habet, quia eo solent in Scripturis perfecti numerari, ut duodecim. Prophetae, duodecim Apostoli,

Et similiter dicendum ad septimum, quod omnes fuerunt de uno ordine.

Ad octavum dicendum, quod illi quin- que designant quinque ordines operantes circa officia humana, habentes humana officia secundum quod hujusmodi, quod est proprium ultimae hierarchiae. Unde etiam dicitur, quod apparuit ibi actus Virtutum, quia dicitur, quod jaciebant tela ignea : et actus Potestatum, quia impediebant adversariorum nequitiam : s Principum, in quantum dirigebant Judam, qui erat princeps exercitus : et actus Archangelorum, in quantam patefaciebant insidias hostium, et alia quae ad communem exercitus utilitatem erant: et Angelorum, secundum quod dirigebant unumquemque singulariter.

Circa secundum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod insufficienter hic solvat : populus enim Israel reductus fuerat per Angelos in Deum secundum legem susceptam : qui autem fuerant reducti de aliis gentibus, non susceperunt legem : ergo non videtur instare ad propositum.

2. Ad idem, Non idem est reduci populum aliquem et hominem singularem : sed Judaeorum populus reductus est, non autem aliquis alius, scilicet aliquis de populo : ergo non videtur solutio sua sufficiens.

3. Ad idem, Si solutio sua esset sufficiens, deberet esse vera secundum omne tempus, cum in omni tempore Angeli aequaliter praeficiantur hominibus : sed modo non salvatur aliquis de qualibet gente, sed solum de Christianis, sicut Dominus dicit, Joan. III, 5 : Nisi quis renatus fuerit, etc. : ergo videtur solutio esse insufficiens.

4. Ad idem, Cum non reducunt de qualibet gente, non videntur aliud eis facere nisi ut sint magis accusabiles : hoc autem non est ratione custodiae, sed contra : ergo non videtur quod quaelibet gens ab Angelis custodiatur.

Solutio. Dicimus, quod solutio est sufficiens : non enim est intentio ejus ostendere quod aliquis populus praeter Hebraeos sit reductus, sed aliqui de sin-

gulis populis, cum etiam totus populus Judaeorum non sit reductus, licet magis quam alii: hoc enim factum est divina dispensatione, quia est populo illo nasciturus erat filius Dei : et ideo pleniores illuminationes et legem habuerunt : non potuit autem esse, quod filius Dei carnem assumeret de qualibet gente.

Ad primum ergo dicendum, quod non fuit intentio Angelorum reducere per legem scriptam : tum quia erat insuffisiens, eo quod neminem ad perfectum adduxit lex, ut dicit Apostolus ad Hebr. vii, 19 : tum quia non erat necessaria, eo quod per justitiam naturalem homines salvari poterant. Judaeis autem data est ratione praedicta. Et per hoc patet solutio ad secundum.

Ad tertium dicendum, quod modo etiam Angeli, quantum in se est, reducunt secundum unamquamque gentem : sed quod non reducuntur, est ex culpa eorum : quia cum veniunt ad statum usus liberi arbitrii, disponunt se ad contrarium : si autem facerent quod in se est, Deus manifestaret se eis per Angelos, sicut legitur in Actibus factum Cornelio .''

Ad quartum dicendum, quod si non reducunt, non faciunt ut sint magis accusabiles, nisi secundum quid et per accidens : simpliciter autem et per se cooperantur ut sint boni vel minus accusabiles, quia et si non ex toto reducunt, retrahunt tamen a multis peccatis.

Circa tertium sic proceditur.

1. Videtur enim, quod aliquando dese- rant h omines quod ultra non custodiant

eos : quosdam enim vident obstinatos, et se nihil posse cum eis proficere: ergo non custodiunt ultra eos, cum sit superfluum.

2. Item, Jerem, li, 9 : Curavimus Babylonem , et non est sanata : derelinquamus eam. Et est vox Angelorum.Ergo videtur, quod aliquando relinquant aliquos.

3. Praeterea, Medici sapientis est, quando aeger est desperatus, consulere sibi, et recedere ab eo : ergo similiter videtur, quod Angeli debeant facere in aegritudine spirituali.

4. Praeterea, Deus derelinquit hominem., sicut dicitur in Psalm. XXI, 2 : Quare me dereliquisti, etc. Ergo videtur, quod multo fortius Angeli relinquam, homines.

5. Ad idem, Isa. v, 5 : Diruam macetiam ejus, Glossa, id. est, " custodiam Angelorum : " non autem destruentur Angeli in se : ergo videtur quod destruatur custodia, in hoc quod derelinquant hominem.

Ad oppositum.

i. Sicut dicit Augustinus, " De nemine " est desperandum quamdiu est in via. " Ergo videtur, quod Angeli non debeant relinquere aliquem quamdiu est in via.

2. Praeterea, Duplex est effectus custodiae, scilicet vel omnino reducere in Deum, vel saltem a multitudine peccatorum coercere : haec autem semper facere possunt circa hominem, etiamsi numquam convertatur ad. Deum ex toto : ergo videtur quod numquam debeant hominem dimittere.

Quod concedimus, et rationes ad hoc. Dicimus enim, quod semper custodit, quamvis non semper sit circa eum, ut supra dictum est.

Ad primum dicendum, quod est duplex obstinatio, scilicet secundum habitum, quando quis complacet sibi in peccato : et secundum actum, quando cogitat de non paenitendo : et ab utroque potest aliquis abstrahi dum est in via : et si etiam non ex toto abstrahatur, potest tamen fieri, ne ruat in multa facinora : et ideo non est sibi relinquendus sine custode.

Ad secundum dicendum, quod illa derelictio non est quantum ad custodiam a peccato, sed quantum ad dominium potestatis Babylonis super alias gentes, quod fuit promotum ministerio Angelorum.

Ad tertium dicendum, quod medicus relinquit desperatum, quia in ipsum potest cadere opinio de ignorantia, vel negligentia : unde in hoc providet famae suae : talis autem opinio non potest esse de Angelo : et ideo non est simile.

Ad quartum dicendum, qod Deus derelinquit, exponendo tribulationibus : et sic etiam derelinquunt Angeli, non quantum ad custodiam a peccato.

Ad quintum dicendum, quod dicitur destruenda custodia Angelorum, quia destruebantur ab adjacentibus populis, et non a custodia a peccato.

Circa quartum sic proceditur.

i. Videtur enim, quod Angeli doleant de damnatione eorum quos custodiunt. Isaiae enim, xxxiii, 7, dicitur : Angelis pacis amare flebunt. Ad minus ergo oportet, quod ad modum flentium se habeant : ergo videtur quod doleant.

2. Ad idem, Diligens aliquem ex affectu, dolet de damno ejus : Angeli autem maximo affectu nos diligunt : ergo dolent de perditione nostra.

3. Ad idem, Fidelis custos dolet de perditione custoditi : sed Angeli sunt fidelissimi : ergo videtur, quod doleant.

4. Ad idem, Sicut dicit Tullius et etiam Philosophus, " Amicorum est " idem velle et idem nolle, et participa-

" re invicem in gaudiis et tristitiis : " ergo cum Angeli sint fidelissimi amici, videtur quod constristentur in tristitiis nostris.

Ad oppositum.

i. Dolere miseriae est : sed sicut dicit Bernardus, " Nemo simul potest esse

" felix et miser. " Cum igitur sint felices, non possunt dolere de aliquo.

2. Ad idem, Super illud Luc. XVI, 26 : Chaos magnum firmatum est, dicit Glossa, quod " per divinam justitiam hoc " est quod sancti non doleant de paenis " damnatorum : " ergo videtur, quod nec Angeli, cum sint beati.

Quod concedimus, et rationes ad hoc. dicimus tamen, quod vellent eos quos custodiunt, non damnari : sed. ob hoc non dolent, quia non sunt capaces tristitiae.

Ad primum ergo dicendum, quod illud ad litteram intelligitur de Sobna scriba et de aliis nuntiis quos misit Ezechias ad Rapsacem principem exercitus Assyriorum, qui fleverant super minis ejus. Si tamen de Angelis intelligi debeat, tunc dicendum quod non se habent ad modum flentium, eo quod doleant, sed quia vellent eos salvari qui damnantur.

Ad secundum dicendum, quod licet diligant ex affectu, non tamen dolent : quia non sunt capaces doloris. Et similiter dicendum ad alia.

Circa quintum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod Antichristus non. habeat Angelum ad sui custodiam. Christus enim qui est caput omnium bonorum, non habuit : ergo nec Antichristus qui est caput omnium malorum, ut videtur.

2. Ad idem, II ad Thessal. II, 8 et 9, dicit Apostolus : Dominus Jesus destruet eum cujus omnis operatio est secundum actum Satanae . ''Ergo nulla operatio secundum actum Angeli, cum sint actus contrarii : ergo frustra haberet.

3. Praeterea, Duplex est caput malorum, scilicet diabolus et Antichristus :

sed primum impugnaverunt semper Angeli, ut dicitur Apoc. xii, 7 : Factum est praelium magnum in caelo, etc. : ergo et secundum impugnabunt, et non custodient.

4. Ad idem, Sicut dicit quaedam Glossa super Danielem, " Antichristus ab utero " matris erit in potestate diaboli, et sub-" ministrabit sibi fomentum : " ergo numquam videtur, quod sit in custodia Angelorum.

Ad oppositum.

1. Lex communis propter unum non debet infringi: sed haec est lex communis, ut unaquaeque anima habeat unum Angelum bonum et unum malum, ut ait Glossa Hieronymi super Matth. xviii : ergo videtur quod etiam Antichristus.

2. Ad idem, Custodia Angelorum est quaedam gratia quam Deus facit homini in quantum homo : cum igitur Antichristus sit homo, videtur quod nec ipse privetur.

Quod concedimus, et etiam rationes ad hoc.

Ad primum dicendum, quod non est similis ratio de Christo : quia Christus non solum fuit viator, sed etiam comprehensor : et ratione unionis fuit dispensator omnium custodiarum : Antichristus autem erit purus viator.

Ad secundum dicendum, quod licet nihil operetur secundum actum Angeli, habebit tamen Angelum custodem ad ostensionem justi judicii contra ipsum.

Ad tertiuum dicendum, quod sicut dicit Damascenus, " Idem est casus Angelo " quod mors homini. " Unde sicut post casum diabolus impugnatur ab Angelis, et non custoditur, ita etiam homo post mortem : sed dum sunt in vita, non est similitudo : quia paenitere possunt.

Ad quartum dicendum, sicut ad secundum.

6