298 " COMMENTArifUM :

nolint, sibi vitam adimunt, idque cecinit gentilis Poeta: Rebus in adversis facile est contemnere vitam. Fortiter ille facit qui miser esse potest. Neque Deus absolutum ita vitae dominium donavit, ut in eam potestatem ipse dimiserit, aut ea conditione donavit, ut eam perdere possimus: neque societati aliquando inutiles reddimur, si ei utiles esse velimus, et munere nostro fungi; haec enim utilitas ab ipsa existentia pendet: sed neque nobis exitiosa umquam esse poterit, si virtutem sectari velimus; aerumnae demum huius vitae sunt nobis ad coelum scala; non enim pro felicitate huius vitae assequenda nati sumus, sed pro futura atque beatissima. Suicidae autem tum praesentis vitae bonum atque utilitatem, tum futuram beatitudinem in aeternum amittunt.

Attamen nostro hoc aevo nulla fortasse dies sine suicidiis ad occasum properat; quod si causae in publicis ephemeridi- bus legantur, non certe animi fortitudinem, aut quid praecla- rum designant, sed maximam animi vecordiam, ne stultitiam simul et maximum scelus dicamus (a).

Divortium in genere est separatio coniugum inter se; vel quoad vinculum, si ipsa naturalis, quae est etiam sacramentalis, coniunctio abrumpatur ; vel quoad thorum, si manente coniugii vinculo, coniunctio abrumpatur quoad matrimonii usum, men- sam, habitationem.

Divortii leges rationesque iure canonico diriguntur; neque de eiusmodi divortiis quae ad legum canonicarum praescriptum aguntur, legislator noster loquitur ; sed de iis quae per moder- norum guberniorum leges statuuntur, in quibus nulla habita neque divinarum, neque ecclesiasticarum legum ratione, di- vortia statuuntur; et nil aliud sunt quam facta sacrilega, quibus matrimonii etiam consummati vinculum abrumpitur, et facultas nova ineundi coniugia conceditur, vivente altero coniuge; ita ut homines sint qui duabus vel tribus uxoribus, aut foeminae quae duobus vel tribus maritis copulatae reperiantur. Scelus horrendum lege naturali, divina et ecclesiastica damnatum, cum fini et institutioni matrimonii contradicat, pacem perturbet, edu- cationi prolis adversetur, tum mulieres tum viros dehonestet, eaque mala gigffat quae Leo XIII lamentatur in praeclara sua Constitutione Arcanum divinae sapientiae consilium, lata die 10

(a) Cf. Borgier, Dizionario di Teologia ad hanc vocem.