332 COMMENTARIUM

ergo non esse ea voluisse quae non expressit; eius scilicet vo- luntatem non esse ad alia extendendam, quorum expressam non sancivit prescriptionem.

3°. Quod si dubium aliquod circa legis extensionem ex- oriatur, universi sciunt, in dubio eiusmodi legem non obligare.

Post haec ad singula respondebimus. Atque ad l m . dicimus, finem Legislatoris praecipuum esse,

ne falsae Indulgentiae circumferantur, et hunc finem Indulgen- tiarum certitudini praestare; idcirco § 16 praecedenti nedum editoribus et typographis, sed quibuscumque interdixit Indul- gentias apochryphas, proscriptas, aut revocatas quomodocumque divulgare, divulgatasque praecipit de manibus fidelium esse auferendas. At § 17 de veris Indulgentiarum concessionibus agitur; hae autem quamvis absque competentis auctoritatis li- centia publicentur, nullum fidelibus damnum inferunt, cum vere a legitima auctoritate concessae fuerint, easque fideles reapse tuerentur.

De cetero ex collatione sanctionis utrique paragrapho ap- positae evidentissime eruitur diversa Legislatoris intentio, cum primas de manibus fidelium auferendas decernat, alias non publicandas absque competentis auctoritatis licentia. Atqui si et has auferendas de manibus fidelium decrevisset, id debuisset Legislator monere, cum sin minus nemo Legislatoris volunta- tem deprehendere potuisset.

Quod vero in difficultate subditur , fideles certos esse de- bere de Indulgentiarum veritate, neque lucrum editoribus in- obedientibus praestare, verum quidem est. Sed supponit quod an eventurum sit valde est incertum; etenim fideles moniti eiusmodi Indulgentiarum libros absque competentis auctoritatis licentia publicatos empturi non erunt, atque ita non lucrum sed damnum editoribus praestabunt. Sed esto quod eos sint empturi. Nescimus quid inde sequatur; etenim non ex usu utili vel inutili proscriptio decernenda est, sed ex voluntate le- gislatoris quae in casu desideratur.

Demum horum librorum usus numquam erit inutilis; cum enim Indulgentiarum concessiones verae et legitimae sint, eas fideles lucrari poterunt.

Neque opponatur Benedicti XIV decretum supra relatum, quo sub poena nullitatis gratiae obtentae praecipit Indulgentia- rum concessionum generalium exemplar esse ad Secretarium