A. DUBIA.

Sed quia quaestio fundatur supra distinctionem virtutis assistricis et ministrativae, ideo quaeruntur hic quatuor ante Litteram.

Primo, Quid sit assistere ?

Secundo, Utrum conveniat aliis quam Angelis ?

Tertio, Utrum omnes Angeli sunt de virtute assistrice et ministrativa simul ?

Quarto, Utrum idem simul et semel possit ministrare et contemplari ?

Circa primum sic proceditur.

1. Gregorius in homilia de Centum ovibus sic dicit : " Qui sic contempla-" tione intima perfruuntur, ut ad ex" plenda foris opera minime mittantur, " Deo assistere dicuntur . ''" Ex quo datur intelligi, quod assistere sit semper contemplatione intima perfrui, cum visio sit tota merces, secundum Augustinum : sed omnes Angeli sunt beati : ergo omnibus convenit assistere, et non aliquibus specialiter.

2. Praeterea, Contemplatio intima potest impediri vel ex parte contemplantis, vel ex parte contemplati. Ex parte contemplantis quidem impeditur peccato et pondere carnis : ex parte autem contemplati, eo quod videtur in speculo et aenigmate : haec autem longe sunt ab omnibus Angelis : ergo omnes intime contemplantur: et si hoc est assistere, tunc omnes assistunt,

3. Praeterea, Impedimentum subtilis contemplationis vel est ex hebetudine naturae, vel ex mala dispositione : sed primum non est in Angelis aliquibus, cum omnes sint substantiae simplices et immateriales : nec iterum est in eis mala dispositio, cum enim non cognoscant per signa, sed per causam propriam rei, non est, possibilis in eis deceptio : ergo videtur, quod omnes intime contemplatur : et sic idem quod prius.

4. Praeterea, Ess in contemplatione divinae scientiae Angelos attentos, quod est intime contemplari, attribuit in praecedenti capite Cherubin, quibus non convenit specialiter assistere : ergo assistere non est intime contemplari.

5. Praeterea, Dominationes sunt assistrices,cum non mittantur ad exterius ministerium, ut supra habitum est, quod tamen non accipiunt altissimo modo : sed hoc non dicitur intime contemplari, sed secundo, cum sint de secunda hierarchia : ergo non est assistere intime.

Solutio. Dicimus, quod intime contemplari dicitur tribus modis. Aut ex parte contemplantis, quod est liberum ab impedimento peccati paenae, et gravedine corporis : et sic omnes Angeli intime contemplantur : et hoc non dicitur proprie assistere. Aut ex parte contemplati, quod videtur sive velamine speculi et aenigmatis : et sic iterum omnes intime contemplantur : nec hoc facit assistere. Tertio modo secundum modum contemplandi : et hoc dupliciter, vel secundum modum hierarchiae, vel secundum mo- dum recipiendi ordinum. Primo modo intime contemplantur tantum tres primi ordines recipientes secundum dispositionem primae hierarchiae lumen divinum in fulgore et simplicitate et propinquissime Deo.Secundum hoc etiam tantum illiproprie assistunt. Sed secundum modum recipiendi ordinum intime contemplantur qui denominantur et constituuntur in tuo ordine ex dono quod ordinat immediate in Deum, et non habet rationem in dono quod mittatur ad exterius ministerium, sed potius ex ratione nominis evertitur ab hoc. Sic tres primae intime contemplantur et assistunt, et cum his quartus ordo, scilicet Dominationum, quorum est et ratione doni, ut supra dictum est,appetere divinam dominationem, et abstrahere se ah omni opere per quod inferioribus commiscentur. Unde dictum Gregorii sic est intelligendum : " Assi-" stunt qui sic contemplatione intima, " etc, ut ad explenda, etc. " id est, ut non habeant rationem ex dono sui ordinis ut mittantur, sed potius in contrarium.

Ad primum ergo dicendum, quod omnes Angeli et beati intime contemplantur, quantum ad visionem quae est de substantia beatitudinis, de qua etiam hoc intelligitur, sed non quantum ad contemplationes theophaniarum hierarchicarum quas primi secundis tradunt.

Ad secundum patet solutio per praedicta .

Ad tertium dicendum, quod licet in eis non sit obtusio naturae, est tamen in eis minor capacitas : propter quod impediuntur ab altissimo modo contemplationis.

Ad quartum dicendum, quod attribuitur specialiter Cherubin intime contemplari quantum ad illuminationes communiter ad quodcumque donum perficiant.

Ad quintum patet solutio per praedi-

1. Videtur enim, quod non solis Angelis conveniat assistere, sicut enim dicitur,ad Heb.IX,11 : Christus assistens pontifex futurorum, etc. : ergo non solis Angelis hoc convenit.

2. Praeterea, Beatus Hieronymus dicit de beata Virgine, quod " exaltata est succ per omnes choros Angelorum. " Ergo ipsa etiam assistit, et non solum Angeli.

Ad oppositum.

3.Quod distinguit gradum in una natura, non est invenire in alia : sed assistere et ministrare distinguit gradum in natura humana : ergo nec in alia.

Solutio. Dicimus, quod si assistere dicitur intime contemplari, ut dictum est, tunc Christus secundum quod homo multo magis assistit quam aliqui Angeli, et similiter beata Virgo, et alii sancti aequaliter qui assumuntur ad ordines primos. Et concedimus rationes duas primas.

Ad tertium dicendum, quod id quod distinguit gradus in una natura quantum ad essentialia et perfectiones primas illius naturae, non potest esse in alia natura : sed assistere distinguit gradum in Angelis quoad perfectiones secundas, in quibus cum hominibus conveniunt: et ideo potest hoc etiam hominibus convenire.

Circa tertium sic proceditur.

1. Videtur enim, quod non omnes assistant vel ministrent : quod enim est distinctivum et disjunctivum alicujus naturae, non convenit omnibus quae sunt in illa natura : sed assistere et ministrare distinguunt ordines et hierarchias angelicas : ergo non omnibus convenit utrumque vel alterum tantum.

2. Ad idem, Non omnium est vicinitas una ad Deum. Cum ergo haec praepositio, ad, quae venit per compositionem in hoc verbo, assistere, notet vicinitatem ad Deum, non videtur quod omnes aequaliter assistant.

3. Praeterea, Assistere est tantum immediate accipere aDeo,etcooperari sibi in reductione aliorum : non autem omnes

Angeli habent sub se aliquos Angelos quos reducant ut sint cooperatores Dei non ergo omnes assistunt.

4. Praeterea, Intelligentiae secundum Philosophos, quae habent formas magis universales, assistunt causae primae, recipientes largissime et immediate ab ipsa : et quae habent formas magis particulares, exsequuntur per determinatos motus effectus in inferioribus, cum universalis virtutis non sit moveri ad determinatos effectus nisi mediante virtute particulari et determinata : sed sicut supra dictum est, superiores Angeli habent illuminationes universales, et inferiores particulares: ergo similiter videtur, quod inferiores exsequantur divina ministeria primis tantum assistentibus.

5. Ad idem, In lumine corporali videmus, quod id quod recipit lumen solis in particulari tantum in virtute particulari, est exsequens opera naturae, ut semina diversarum rerum : et quod recipit in virtute universali, abstrahit a determinatis virtutibus ad exsequendum effectus speciales, sed ordinatur in minori dignitate ut regens determinatas virtutes agentes, sicut luna : ergo videtur, quod etiam primi qui recipiunt illuminationes universales, non exsequantur determinata ministeria, sed tantum inferiores.

Ad oppositum.

6. Tobiae, XII, 15, dixit angelus : Ego sum Raphael Angelus, unus ex septem, qui adstamus ante Dominum : sed ille erat in ministerio : ergo idem ministrat et assistit.

7. Praeterea, Supra, cap. VIII, dictum est quod inferiores recipiunt illuminationes a primis, et primi immediate a Deo. Cum igitur hoc sit assistere, videtur quod inferiores assistant quorum est ministrare.

8. Praeterea, Matth. XYIII, 10, dicitur : Agneli eorum in caelis semper vident faciem Patris, etc, et sicut dicit Hieronymus et Gregorius in Glossa ibidem, " Angeli " eorum dicuntur qui eorum custodiae

" deputantur : " ergo videtur, quod inferiores assistant.

9. Praeterea, Gregorius dicit : " Sic " exterius implent ministerium, ut num-" quam intus desint per contemplatio-" nem. Mittuntur ad hominum salutem, " et tamen semper vident faciem Patris : " quia quocumque mittantur, intra ipsum " currunt. " Ergo videtur quod ministrantes assistant.

10. Praeterea, In corporalibus quidquid illuminatur a medio, illuminatur a primo, sicut terra, non solum a luna, sed etiam a sole : ergo videtur, quod etiam in spiritualibus inferiores qui illuminantur a primis, possunt etiam illuminari immediate a Deo, et sic assistent et ministrabunt.

Solutio. Dicimus, quod sicut in corporalibus possunt a primo lumine solis illuminari omnes gradus illuminabilium, ut luna et aer et terra, in tantum quod unum recipiat perfecte secundum omnem actum luminis, ut luna, quae efficitur ex lumine solis visibilis, clara illuminans : alterum vero recipit secundum unum actum tantum, sicut terra quae efficitur tantum visibilis, et alia medio modo : ita etiam licet omnes Angeli possint immediate illuminari a primo, primi tamen recipiunt prima receptione divinum lumen et in virtute universali, et secundi secunda, mediocriter, et ultimi ultima, particulariter. Et ita in inferioribus undecumque illuminentur, sunt illuminationes multiplices et determinatae ad diversa negotia, quae in superioribus sunt unitae, et universaliter erit inferiorum tantum ministrare, et superiorum dirigere eos in ministeriis, assistendo per summum modum contemplandi. Et concedimus primas quinque rationes.

Ad sextum dicendum, quod Glossa ibidem exponit : " Adstamus, parati ad " omne ministerium quocumque mitta " mur. " Unde hoc dictum est, non quia assistant praedicto modo, sed propter promptitudinem obsequendi.

Ad septimum dicendum, quod licet omnes a Deo immediate illuminentur, tamen non eodem modo, ut dictum est Ad octavum dicendum, quod vident faciem Patris, quantum ad visionem beatitudinis, qua Deus se eis offert sicut sibi : et si etiam alii immediate de ipso recipiant illuminationes, non tamen modo primorum qui assistunt. Et per haec quae dicta sunt, patet solutio ad alia duo.

Circa quartum sic proceditur.

1. Videtur enim, quod non possit idem numero simul contemplari et ministrare : quia idem eodem modo se habens, facit idem : sed intellectus Angeli, cum sit simplex, est idem eodem modo se habens secundum unam illuminationem acceptam : ergo videtur, quod non possit secundum illam simul contemplari et ministrare.

2. Praeterea, Haec duo conveniunt Angelis secundum diversas virtutes, quia contemplari est secundum virtutem assistricem, ministrare secundum virtutem ministrativam : cum igitur idem indivisibile non possit simul esse in actibus duarum virtutum, videtur quod non possit idem Angelus simul ministrare et contemplari.

3. Ad idem, Una potentia non potest simul circa duo objecta operari, sed ministerium fit circa homines, et contemplatio circa Deum. Cum igitur secundum intellectum Angelus utrumque exerceat, videtur quod non possit simul utrumque facere.

4. Praeterea, In anima ubi sunt multae potentiae quando una est in actu unius, abstrahitur altera ab actu suo : quia radicantur in una essentia simplici : ergo cum in Angelo non sit tanta multiplicatio virium, ut dictum est supra, videtur quod non possit simul esse in istis duobus actibus.

5. Praeterea, Substantia finita in essentia non potest simul esse in duobus locis : sed Angelus est finitae essentiae :

ergo non potest esse intus per contemplationem, et extra per ministerium,

6. Praeterea, Contemplatio Angelorum optimum sui est in caelo : ministerium autem exercetur hic circa nos in terra : ergo cum existentes in caelis non sint in terra, ut dicit Damascenus, videtur quod non possunt simul contemplari et ministrare.

7. Praeterea, Hoc videtur ex modo loquendi quo Angelus dicit ad Tobiam, XII, 20 : Tempus est ut revertar ad eum, qui me misit. Quasi non fuerit circa Deum in contemplatione, dum fuit in ministerio ad quod fuit missus a Deo : hoc enim significat verbum reverti.

8. Praeterea, Hoc idem videtur per illud quod dicitur Job, I, 6 : Quadam autem die, cum venissent filii Dei, ut assisterent coram Domino, videtur quod congregentur ad contemplandum postquam dispersi fuerant per ministeria : et sic videtur quod non possint simul utrumque facere.

Ad oppositum.

1. Est primo quod dicit Gregorius : " Sic exterius implent ministerium, ut " intus numquam desint per contempla-" tionem. "

2. Ad idem, Causa beatitudinis est contemplatio Dei : Angeli semper sunt beati : semper ergo contemplantur. Cum igitur aliquando ministrent, videtur quod simul ministrent et contemplentur.

3. Adidem, Si aliquid non potest agere in alterum nisi secundum id quod fluit sibi a superiori cujus influxum continue recipit, simul recipit a superiori, et agit in inferiora secundum illud receptum, sicut rivus simul recipit a fonte et communicat Iacui : sed Angeli non possunt agere in inferiora per ministerium nisi per illuminationes quas recipiunt continue a Deo : ergo simul recipiunt illuminationes divinas per contemplationem, et agunt per ministerium.

4.Praeterea, in intelligentiis quae movent caelos, secundum Philosophos, inferior nihil exsequitur per motum nisi per illu- minationes quas accipit a primis, quibus dirigitur in actione : sed ratio qua agens dirigitur in agendo, non separatur a suo actu : ergo simul movent et convertuntur ad superiores motores, accipiendo illuminationes ab ipsis, et desiderantes assimilari eis per motum : ergo videtur quod simile sit in ministrantibus Angelis, quod simul exsequantur ministeria circa inferiora, et convertantur ad superiora per contemplationem.

5. Praeterea, Hoc videtur per verbum Angeli ad Tobiam : cum enim esset in ministerio, dixit se cum aliis adstare coram Deo, et non adstitisse, vel adstiturum esse : et ita simul adstant, ministrant, et contemplantur .

Solutio. Dicimus, quod cum in Angelis non sit aliquis actus qui non sit de substantia gloriae, vel cujus ratio non sit gloria, ministrare autem non sit de esse gloriae, cum. dicat imperfectionem, non ex parte ministrantis, sed ex parte eorum quibus ministratur, oportet quod ratio ministerii sit gloria, cujus substantia sic est in contemplatione : ratio autem operis dirigens in ipso non separatur ab opere, sicut artifex contemplans formam artis quae est in ipso, operatur : et ita oportet ut simul operentur et recipiant illuminationes aliorum per contemplationem : esse enim illuminationis est in fieri, sicut etiam in corporalibus : et ideo simul dum illuminatur luna a sole, illuminat etiam alia virtute luminis recepti : et similiter est etiam de lumine spirituali. Concedimus ergo quinque rationes ultimas, quae hoc concludunt.

Ad primum vero dicendum, quod contemplari et ministrare non est duo facere, sed alterum est recipere : videre enim est quoddam pati, ut dicit Philosophus.

Ad secundum dicendum, quod non accipitur hic contemplari intime, quod est assistere, sed communiter quocumque modo : et hoc pertinet ad. eamdem virtutem cum ministerio ut dirigens in illo.

Ad tertium dicendum, quod circa duo objecta non ordinata ad invicem non potest eadem virtus operari : sed si unum sit ratio alterius, circa utrumque operatur simul, sicut artifex circa artem quam habet in anima, et circa opus quod facit extra : et similiter est in proposito. Vel aliter dicendum, quod dum contemplatur, non operatur aliquid circa Deum, sed magis recipit ab illo per quod possit circa alia operari.

Ad quartum patet solutio per ante dicta.

Ad quintum dicendum, quod non dicitur intus esse contemplando et extra ministrando, quantum ad locum, sed propter conversionem in id quod est extra vel intra, recipiendo et agendo quae necesse est simul esse.

Ad sextum dicendum, quod licet magis bonitas Dei reluceat in coelo, tamen ubique est : et ita ubique ipsum contemplantur Angeli. Propter quod dicit Beda , quod " quocumque mittantur, " intra Deum currunt. "

Ad septimum dicendum, quod non dicitur Angelus reverti ad Deum, tamquam fuerit in loco in quo Deus non erat : sed quia deposita visibili specie per invisibilitatem, ad Dei similitudinem redit, sicut etiam Filius Dei missus est et venisse dicitur in mundum, non tamquam ibi prius non fuerit, sed " tamquam visibi " Iis mundo apparuit, " ut dicit Augustinus. Et per hoc etiam patet solutio ad octavum.