COMMENTARIUM 343

(a) « Quest' articolo è del tutto nuovo, non già perchè prima siffatti libri non

Porro libri aut libelli precum sunt qui varias orationes continent sive ad Deum, sive ad Christum, sive ad B. V. Ma- riam, sive ad Sanctos, aut alia precationum exercitia comple- ctuntur.

Per libros autem doctrinae institutionisque reliqiosae intel- ligi possunt Catechismi, aut alii Tractatus, qui vel religionis nostrae mysteria, aut Sacramentorum ritus et efficaciam, vel ea quae ad executionem divinorum mandatorum aut praece- ptorum Ecclesiae pertinent, aut officia singulorum statuum, qui- bus homines detinentur, explicant et docent.

Libri institutionis moralis sunt qui ad rite informandos ho- minum mores diriguntur, petitis ex divina revelatione, vel ex Philosophia morali opportunis verisque principiis.

Ascetici qui regulas suppeditant quibus animae ad perfe- ctionis viam mediis ordinariis perducantur.

Mystici, qui de spirituali contemplatione agunt : qui scilicet homines instruunt et dirigunt circa dona supernaturalia et ex- traordinaria, quibus animae aliquando a Deo cumulantur; ex. gr. circa visiones, revelationes, illustrationes mentis, extases, raptus etc.

Hi porro et alii huiusmodi libri quamvis ad fovendam po- puli christiani pietatem conducere videantur, aut reapse condu- cant, publicari nequeunt absque licentia legitimae auctoritatis.

Haec autem legitima auctoritas est Episcopus loci, in quo hi libri publicantur, cum ob disposita in § 35 libri quilibet, quo- rum censura nec Apostolicae Sedi, nec Romanis Congregatio- nibus reservantur, subsint auctoritati Episcopi loci, in qua pu- blici iuris fiunt; censura vero librorum, de quibus agitur in praesenti paragrapho nullimodis reservata dignoscitur.

Meminerint autem Auctores, Typographi, aliique librorum editores, libros eiusmodi sine facultate Ordinarii publicatus ipso iure proscriptos manere, quamvis nihil noxii contineant.

Praestantissimi Redactores del Monitore Ecclesiastico, Vol. et Fase. cit. scribunt, libros de quibus in praesenti paragrapho, iuxta antiqui iuris statuta, censurae quidem ecclesiasticae fuisse subiiciendos, ea tamen lege auctores tantummodo atque edito- res obstrictos fuisse, non autem lectores et possessores, qui con- sequenter, hos libros legere et retinere poterant (a).