COMMENTARIUM 547

neque quis tenetur abstinere scripto, quod nescit an malum sit; postquam lecti fuerint, lex fit inutilis.

Respondendum est, eiusmodi diaria, folia, libellosque cen- sendos esse proscriptos, si in pluribus numeris, aut frequenter religionem vel bonos mores (disiunctive non copulative) labe- factent, aut quoties occasio scriptoribus sese porrigit, dummodo rarior non sit. Qua de causa si contingat ut nonnulli Numeri nihil perniciosum contineant, etiam ipsi prohibiti censendi sunt, cum prohibitio non afficiat part iculares Numeros , sed seriem universam, sive ipsam publicationem, ut vocant; non enim Dia- riorum etc. nomine intelligi possunt folia aut libelli separati; et- enim non essent nec diaria, nec periodica, sed necessario in- telligenda est ipsa series aut publicatio, ex qua efficitur, ut sint diaria aut periodica.

Apprime demum notetur, eiusmodi diaria data opera reli- gionem aut bonos mores impetere debere, non obiter aut per accidens: quo in casu prohibitione non afficiuntur, cum lex poenalis strictae sit interpretationis.

Exinde sequitur, quod si unus vel alter Seriei Publicationis Numerus, non plures, religionem aut bonos mores etiam data im- petat opera, dummodo non assurgat ad illam foliorum quantita- tem quae a Doctoribus exigitur ad librum constituendum, (8. vel 10) nec ipsi Numeri, nec Series prohibitioni subiacent; non quidem Series, quia haec minime intelligitur sub conceptu unius vel alterius numeri, et de cetero Lex afficit Seriem, non nu- meros separatos ; non ipsi Numeri, quia in Constitutione Offi- ciorum nulla lex adest, qua fascicula, quae non assurgunt ad iustam libri quantitatem, proscribantur, si religionem aut bonos mores data opera impetant; loquimur autem de lege ecclesia- stica; iure enim naturali et divino prohibita manent.

Postremo loco referendum ducimus decretum latum a Congregatione S. Officii die 13 Ianuarii 1892. Quaesitum porro fuerat: « Utrum scienter legentes publicationes periodicas in « fascículos ligatos, habentes auctorem haereticum et haeresim « propugnantes, excommunicationem incurrant, de qua Bulla « Apostolicae Sedis 12 Octobris 1869 in excommunicatione (ex- « communicationibus) Romano Pontifici speciali modo reserva- « tis, art. 2. ».

R. Affirmative, {a).

(a) Acta S. Sedis, XXVIII, 66.