COMMENTARIUM 349

Breviter: hi viri catholici et ecclesiastici omnibus illis malis cooperantur, quae eiusmodi Diaria etc. producunt.

Illi vero, qui iusta et rationabili causa cogente, aliquem ar- ticulum in eis inserere compelluntur, animadvertant, Seriem universam, seu ipsam publicationem, prohibitioni subiacere, nec eam catholicos legere aut retinere posse; qua de causa aut oleum et operam perdunt dum hisce Diariis articulos bonos inserant, aut occasionem praebent ut catholici fascículos saltem, in quibus boni articuli inserti reperiuntur, emant. Sed empturi ne sunt ut bonos tantum articulos legant? Nonne ut vim veri- tatemque refutationis agnoscant, etiam malos articulos qui re- futantur, legere desiderarunt ?

Consultius profecto erit, nisi aliud necessario obstet, in aliis ephemeridibus impietatis labe minime scatentibus articulos quos voluerint inserere; ita sibi et causae suae tuto provisurierunt, et debitam Romani Pontificis voluntati obedientiam praestitum.

Huius autem commentationis occasione ephemeridum ca- tholicarum praestantissimos scriptores rogamus, ne nobis irasci velint, si veritatis zelo ducti eos moneamus, ut si quando er- roris alicuius contra fidem, bonos mores , historicum aliquod factum, praesertim superna tura le , confutationem sint aggres suri, rem strenue et solidissimis agant argumentis, ut erranti- bus os prorsus obstruant. Plane etenim scimus gloriatos ali- quando fuisse pessimorum diariorum scriptores de levi atque prorsus superficiali confutatione a catholicis exhibita: Non nos confutaran t, aiebant, non nobis responderunt: Non ei hanno confutato, non ci hanno risposto. Et confiteri cogimur, eos vere gloriatos fuisse; quandoquidem adeo levis et inconsulta catho- lici Scriptoris responsio, de qua loquimur, erat, ut adversario- rum sophismata minime elideret. Eiusmodi scribendi ratio, non bona sed mala plurima parturit, cum errantes magis magisque in erroribus susceptis confirmentur, eruditi catholici e contra catholicas ephemerides spernant proiiciantque.

Neque eo falso criterio catholici scriptores ducantur, quo putent se thaedium lectoribus comparaturos, si profundo ratioci- nio et solida utantur argumentatione; rem esse agendam iuxta plurimorum lectorum captum, intelligentiam, indolem; nostrae aetatis homines superficialem eruditionem appetere, non solidas cognitiones {a).

(a) Haec nobismetipsis monentibus aliquando responderunt.