EPISTOLA ENCYCLICA 359

morum digna quidem hoc nomine atque efficax, religione post- habita. Nam omnium officiorum forma et vis ab iis officiis ma- xime ducitur, quae hominem iungunt iubenti, vetanti bona ma- laque sancienti Deo. Itaque velle animos bonis imbuere mori- bus simulque esse sinere religionis expertes tam est absonum, quam vocare ad percipiendam virtutem, virtutis fundamento sublato. Atqui catholico homini una atque unica vera est reli- gio catholica: proptereaque nec morum is potest, nec religionis doctrinam ullam accipere vel agnoscere, nisi ex intima sapien- tia catholica petitam ac depromptam. Ergo iustitia ratioque po- stulat, ut non modo cognitionem litterarum alumnis schola sup- peditet, verum etiam eam, quam diximus, scientiam morum cum praeceptionibus de religione nostra apte coniunctam, sine qua nedum non fructuosa, sed perniciosa plane omnis futura est institutio. Ex quo illa necessario consequuntur: magistris opus esse catholicis: libros ad perlegend um, ad ediscendum non alios, quam quos episcopi probarint, assumendos: liberam esse potestatem oportere constituendi regendique omnem di- sciplinam, ut cum professione catholici nominis, cumque offi- ciis quae inde proficiscuntur, tota ratio docendi discendique ap- prime congruat atque consentiat. - Videre autem de suis quem- que liberis, apud quos instituantur, quos habeant vivendi prae- ceptores, magnopere pertinet ad patriam potestatem. Quocirca cum catholici volunt, quod et velle et contendere officium est, ut ad liberorum suorum religionem institutio doctoris accommo- detur, iure faciunt. Nec sane iniquius agi cum iis queat, quam si alterutrum malle compellantur, aut rudes et indoctos, quos procrearmi, adolescere, aut in aperto rerum maximarum dis- crimine versari.

Ista quidem et iudicandi principia et agendi, quae in veri- tate iustitiaque nituntur, nec privatorum tantummodo, sed re- rum quoque publicarum continent salutem, nefas est in dubium revocare, aut quoquo modo deserere, igitur cum puerorum ca- tholicorum institutionem debitam insueta lex in Manitobensi Provincia perculisset, vestri muneris fuit, venerabiles Fratres, illatam iniuriam ac perniciem' libera voce refutare : quo quidem officio sic perfuncti singuli estis, ut communis omnium vigi- lantia ac digna episcopis voluntas eluxerit. Et quamvis hac de re satis unusquisque vestrum sit conscientiae testimonio com- mendatus, assensum tamen atque approbationem Nostram sci-