COMMENTARIUM 397

tuere Legislator affirmât. Hic porro titulus vel desumendus est ex officio et munere quod hi exercent, vel ex legislatoris vo- luntate, vel ex utroque capite, ut putandum est. Si ex officio, obligatio profecto est gravis, cum ex neglecta in pravos libros inquisitione et denuntiatione, gravissima et aliquando irrepara- bilia mala, animarum praesertim ruina, subsequantur; ex hoc autem sequitur constare de voluntate legislatoris onus eiusmodi Episcopis, Nuntiis, Universitatum Rectoribus sub gravi impo- nendi ; non est enim supponendus legislator imponere voluisse sine culpa, quod sub gravi ab ipso, quod exercetur, officio im- ponitur; atque de cetero solemni utitur phrasi,: speciali titulo pertinet, cum qua loquendi ratione coniuncta praesert im cum obiecto gravi conciliari nequit aliquid imponendi sine culpa, aut cum levi culpa, voluntas; quin illud addamus, de ferendis sub levi culpa legibus aut mandatis sollicitos non esse legum- latores.

Neque quis universitatum Rectores excusare nitatur, quod libri perniciosi ab ipso Instructionis publicae ministerio prae- scripti sint, quos proinde removere cum in ipsorum non sit po- testate, nec eos denuntiare teneantur, cum inutile essent opus acturi. Etenim non agitur de eiusmodi re, sed de denuntiandis noxiae lectionis libris; hi autem nedum in Universitatibus, sed undique circumferuntur; quoscumque igitur noxios libros de- n u n t i e t oportet sive ad Episcopum, sive ad Apostolicam Se- dem, quamvis ipsi illos qui in textum praelectionum quarum- cumque adsciti sunt, e manibus professorum auditorumque au- ferre nequeant. Rectores catholicarum Universitatum munere fungantur suo, atque praesulibus Ecclesiae, Romano praesert im Pontifici, dimittant ea agere quae opportuna erunt iudicaturi.

Hac autem gravi culpa excusandi sunt homines vulgares, atque alii qui Nuntii, locorum Ordinarii, Universitatum Rectores non sunt, cum speciali titulo ad denuntiationem non teneantur, neque Legislatoris voluntate adeo premantur, ut alii; non con- stat, scilicet, an sub gravi eiusmodi onus Romanus Pontifex eis imponere voluerit, cum nullum in paragrapho adsit indicium, quo comperiamus eum voluisse denuntiationis onus sub gravi omnibus indiscriminatim imponere.

66. Paragraphus ista insinuât modum servandum in insti- tuenda denuntiatione l ibrorum, quorum lectio noxia censetur; nec inculcat praeceptum. Expedit enim neque necessitatem, ne-