398 COMMENTARIUM

que legem; sed id quod utilius, quod melius, quod magis ad r e m confert, indicat. Neque cum verbo licere converti posse, nisi in subiecta materia et ex intentione principis; clamat enim Pau lus : Omnia mihi lieent, sed non omnia expediunt. 1. Cor. VI. 42. Dictionaria de cetero et usus sensum utriusque Verbi appr ime determinant.

At summopere conferre ut in pravorum librorum denun- tiatione nedum libri titulus, sed etiam causae exponantur, ob quas liber censura dignus existimatur, nemo est qui non intel- ligat. Cum enim I o . denuntiatio ex rationabili causa instituenda sit, causae autem denuntiationis in erroribus reponantur, quibus liber aspergitur, aequam profecto rem agit, qui causas allegat, quibus liber noxius censetur.

2°. Denuntiator, non est quidem actor, cum nec sessionibus, nec iudicio intersit, nec aliquid ipsi compertum sit de iis quae circa librum denunciatum aguntur , sed est ad summum in- dex, qui iudici aperit delinquentis crimina; hic autem ne ca- lumniator appareat, de indicatis criminibus iudicem certiorem facere, et aliquatenus persuadere debet.

3°. Quilibet denuntiator aut levioris criterii, aut malevoli animi a se suspicionem amovere debet; amovebit autem, si cau- sas inferat, quibus liber denuntiatus proscriptione dignus cen- setur.

4°. Quamvis S. Congregationis Indicis Praefecti quaslibet et a quibuslibet factas denunciationes acceptent, eas tamen prae- cipue expediunt, quas iustis causis niti cognoscunt.

5°. Penes nostram Congregationem, haec est vetusta con- suetudo, et qui librum denuntiant, causas allègent.

Neque id operis difficultate premitur, cum minime difficile sit ea quae liber contra fidem et mores continet detegere at- que scripto referre, tomum, caput, paginam in quibus errores leguntur diligenter indicare.

Denuntiatio autem fieri debet ad Eminentissimum S. Con- gregationis Indicis Praefectum, vel eiusdem Secretarium; at po- test etiam, fieri ad Supremam Inquisitionem, ad S. Congrega- tionem de Propaganda Fide, si agatur de personis et locis eius iurisdictioni subiectis, vel etiam, si causa intercedat, ad ipsum Romanum Pontificem. Porro omnes ad quos facta est denun- tiatio curant ad S. Congregationis Indicis Praefectum eam re- mittere, nisi Suprema S. Officii Congregatio (si denuntiatio ad