DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS.

Sed quoniam quidem haec secundum virtutem, etc.

Hic incipit determinare de sensibilibus. Et primo de animalibus. Secundo de his quae in modum animalium congregatione quadam partium formam habent ibi (sig. 12), Inspiciendumque.

Item, primo determinat de animalibus ipsis. Secundo, de moribus eorum, ibi, Furibundum quidem.Littera sic legatur : Sed quoniam quidem arbitror haec de sensibilibus sufficienter esse dicta a nobis, non simpliciter sedsecundum nostram virtutem,transeundum est nobis in sanctam reserationem, id est, expositionem sacre quantum ad signatum figuratae bestialis formationis caelestium animorum, cum sacros spiritus sacra Scriptura in figura animalium describat ut Ezech. I, 10, in figura hominis, leonis, bovis, et aquilae. Zach. VI, 1 et seq., de equis albis, nigris, rufis et variis.

Enim, id est, quia censendum est leonem significare principale, unde dicitur, quod leo est rex. animalium propter nobilitatem naturae, et robustum, quia suo robore vincit omnia animalia, et indomi-

tum, propter ejus animositatem et superbiam : licet enim domari possit, ita ut patiatur hominem (cum dicatur Jaco. iii, 7 : Omnis natura bestiarum, etc. domita sunt a natura humana) non tamen potest domari ad aliquod opus humanum exercendum : et significat assimilativum Angelorum ad abditum, id est, occultum ineffabilis nobis divinitatis , ut virtus, id est, virtuosae, et hoc circumvelamine, id est, deletione assimilativum intellectualium vestigiorum: dicitur enim de leone, quod cauda delet vestigia. Similiter Angeli per altitudinem et virtutem contemplationis relinquunt fnobis non apparentia intellectualia vestigia, quibus tendunt in assimilationem Dei contemplando, et hoc convenit mystice, quantum ad Angelos, itinere restituto in semet, per motum circumitus, et hoc in Angelis secundum divinam illuminationem fortassis pomposo amictu, id est, velando vel amiciendo ex quadam gloria sua vestigia : dicitur enim de leone, quod quando venatur alia animalia, circuit nemus, ut bestiae exire non audeant odoratis vestigiis, licet deleat ut videri non possint : et hoc significat in Angelis conversionem eorum supra seipsos ex divino lumine. Et quia haec proprietas non erat certa, dixit fortassis. Potest ergo accipi proprietas leonis aut secundum naturam, aut secundum virtutem, et sic est secunda : aut secundum operationem. Si secundum naturam, aut secundum naturam ipsam, et sic est prima : aut secundum consequens naturam, et sic est tertia. Si secundum operationem, aut quantum ad modum operationis delendo vestigia, et sic est quarta : aut quantum ad modum operantis quod circuit, et sic est quinta.

Vero, id est, sed ipsam speciem bovis censendum est significare firmum, id est, fortiter figens pedem ne cadat. Dicit Hieronymus : " Vel firmum, id est, " perseverans in opere, quamvis equus " in quodam impetu plus currat, et no-

" vum, id est, innovativum, in quantum

" arando terram innovatur : unde et nocc vale dicitur : " et revocans intellectuales sulcos, id est, mentes inferiorum insusceptionem imbrium, gratiarum caelestium, quantum ad locum, et gignentium ad effectum, quo gignunt in esse : sicut etiam bos arando dividit terram prius ex siccitate constritam, ut possit recipere pluviam desuper venientem ad generationem terraenascentium, et custoditivum, in quantum bovis labore triticum. nascitur, unde vita hominis custoditur: et fortissimum : hoc dicitur quantum ad quaedam genera boum, ut sunt bubali, qui etiam magis equis currere possunt : vel quantum ad perseverantiam in labore, et ita quod firmum referatur ad virtutem, fortissimum ad applicationem ad opus.

Dehinc censendum est ipsam speciem aquilae significare regale, quantum ad dignitatem naturae,dicitur enim rex avium: et altiferum, quia in altum fertur, et citivolum, id est, velociter volans, et acutum ad potentificum, id est, potenter acquisitum alimentum, secundum quod ipso acuto visu de longe intuetur, et sobrium, quantum ad bonitatem odoratus, de longe enim odorat. Dicitur enim de Mauris, quod habent bonum odoratum, quia non utuntur vino et aliis : quia hujusmodi cibi replent nares fumis, et impediunt odoratum. Unde sobrietas ponitur hic pro puritate odoratus. Et agile ad insequendum et attingendum praedam, et bene machinatum, secundum quod natura praeparavit ei bona instrumenta ad capiendum et vincendum, scilicet ungues, et contemplativum ad radium divini solis, quantum ad Angelos, copiosum, quantum ad ea quae declarat, et lucentem, quantum ad modum declarandi, et hoc in sanis obtutibus, id est, visibus virtutum speculativarum, sicut visus aquilae sine laesione sui intuetur solem, immediate, non receptum primo in alium, sicut nos, recte, quidam enim de-

bilioris visus in ipsum solem oblique intuentur, et inflexibiliter, in quantum copia luminis non repellitur potentia ab actu. Contemplativum dico multo, id est, toto desiderio. Potest ergo sumi proprietas aquilae, aut quantum ad .naturam et sic et est regale : aut quantum ad. potentias in se, vel relatas ad nutrimentum : sic in se, aut quantum ad motivas, aut quantum ad apprehensivas. Si quantum ad motivas, aut quantum ad locum motus, sic est altivolum : aut quantum ad modum, sic est citivolum.Si quantum ad apprehensivas, aut quantum ad delectationem apprehensionis, sic est multo desiderio : aut quantum ad apprehensionem ipsam, et hoc vel quantum ad potentiam ipsam tantum, et sic est in sanis obtutibus, etc: aut quantum ad actum tantum, et hoc vel quantum ad medium, et sic est immediate : vel quantum ad modum, et sic est recte : vel etiam secundum potentiam ad actum., et sic est inflexibiliter, si in comparatione ad. alimentum : aut quantum ad apprehensivas, sic est acutum quantum ad visum, et sobrium quantum ad odoratum. Vel quantum ad motivas, et sic est agile quantum ad in- secutionem, bene machinatum quantum

ad captionem.

Vero, id est, sed illam speciem equorum, censendum est significare obediens. Equus enim maxime obedit homini, licet non solus obediat, et fraenabile, hoc proprie convenit, et album quidem in equis significare vere lucidum, et quam maxime, id est, valde cognatissimum, id est, simillimum inter creaturas divini luminis, sicut albedo maxime convenit cum luce. Autem, id est, sed censendum est speciem eorum equorum qui nigri sunt significare abditum, id est, occultum nobis. Rubrum vero in equo significare igneum, propter similitudinem coloris, et activum, propter ignis proprietatem, quoque, id est, etiam speciem equorum cornix torum ex albo et nigro, qui dicuntur equi varii, significare con-junctivum extremorum perfectiva virtute, id est, virtute qua ima summis perficiendo conjungit. Et hoc est quod sequitur, connectens, id est, virtutem conectendi habens prima secundis, deferendo illuminationes, et secunda primis, reducendo, et hoc convertibiliter, in quantum convertuntur in prima, ac provide, secundum quod prima inferioribus provident.

Sed fortassis non incongrue secundum dissimiles similitudine. Hoc supra expositum est cap. II, caelestibus virtutibus adunassemus proprietates dictorum animalium, et, idest, etiam per partes, ut factum est de partibus hominis, et, id est, etiam conformationes, id est, significationes corporales eorum scilicet animalium, si non terminaremus commensurationem sermonis, ne scilicet longitudo mensuram operi debitam excederet. Furibundum quidem dictum de Angelis censendum est significare intellectualem

fortitudinem ipsorum, scilicet Angelorum, cujus, scilicet fortitudinis, novissima, id est, perfectissima imago, id est, similitudo, post quam non invenitur melior, est furor : elicit enim similem actum actui fortiiudinis.

Vero, id est, sed referendum est iterum ipsam concupiscentiam in Angelis in amorem divinum. Et de his plura dicta sunt in cap. II. Et summatim dicendum, simul omnes et sensus irrationabilium animalium, ei multiplices eorum partes esse reducentes, id est, repraesentantes immateriales intelligentias et uniformes, id est, simplices virtutes essentiae caelestium scilicet Angelorum Autem, sed sufficiunt sapientibus non solum haec ipsa quae diximus, sed dijudicatio unius imaginis, id. est, figurae significativae spiritualium in declarationem proximarum, id est, similium simili modo : non enim solum, accipiunt dicta, sed ex his similia.

1 2