490 COMMENTARIUM

lieos obstringi S. Congregationi de Propaganda Fide subiectos, non alios qui eius non subduntur potestati.

2°. Hanc consequenter prohibitionem minime in eis vigere locis, ubi Hierarchia ecclesiastica constituta reperitur.

3°. Sub ea non comprehendi Missionarios illos Apostolicos, qui eiusmodi titulum a S. C. de Propaganda Fide consecuti sunt, attamen in locis missionum apud exteras nationes non commorantur ; hi enim respectivis episcopis sunt subiecti, et veluti Missionarii ad honorem, non proprie dicti, habentur; qua de causa legibus iisdem non obstringuntur.

72. Antiqui iuris dispositiones hac in paragrapho Leo XIII immutavit; eo enim libri examinandi ef probandi erant ab Or- dinariis locorum, in quibus typis amandabantur. Regula X Tri- dentina haec profecto sanciebatur. « Si in alma Urbe Roma « liber aliquis sit imprimendus, per Vicarium Summi Pontifl- « eis, et Sacri Palatii Apostolici Magistrum, vel personas a San- « ctissimo Domino nostro deputandas, prius examinetur. In « aliis vero locis ad Episcopum, vel alium habentem scientiam « libri; vel scripturae imprimendae, ab eodem Episcopo depu- « tandum, ac Inquisitorem haereticae pravitatis eius civitatis, « vel dioecesis, in qua impressio fiet, eius approbatio et exa- « men pertineat, et per* eorum manum, propria subscriptione, « gratis et sine dilatione imponendam, sub poenis et censuris « in eodem decreto (Lateranensi sub Leone X. Sess. X) con- « tentis, approbetur, hac lege et conditione addita, ut exemplum « libri imprimendi authenticum, et manu auctoris subscriptum « apud examinatorem remaneat ».

Imrnutandae autem legis haec ratio fuit. Solent non pauci scriptores aut editores nationis cuiuslibet libros suos imprimen- dos committere typographos celebrioribus, vel in pretio taxando prae ceteris moderatione utentibus, aliorum locorum, vel etiam aliarum nationum; impressione autem confecta, exemplaria omnia eo in loco divulgare ubi commorantur, vel alibi, non in loco ubi fuit impressum. Hinc fraudibus aperiri via poterat. In locis enim in quibus impressio conflciebatur, aliquando aut in desuetudinem abierat, aut prorsus non vigebat lex de submit- tendis praeviae censurae ecclesiasticae libris qui erant impri- mendi. Cum autem lex antiqua statueret, praeviam censuram esse ab ordinario loci instituendam, in quo liber imprimebatur, eo autem in loco quo auctores libros imprimebant, lex haec,