O 0 2 COMMENTARIUM

velle insinuet a praevia censura auctores excludere, qui veteri iure ad eam tenebantur.

b) Non unum imo indicium porrigit, eos huic legi obstrictos velle. Ex. gr. Paragrapho 36 auctores Regulares compellit, ut nedum Episcopi, sed etiam proprii Superioris approbationem referant; at sine praevia censura approbatio non datur. Ob Pa- ragraphum 37 auctores Romae degentes non possunt alibi li- bros imprimere quin antea censuram Magistri S. Palatii Aposto- lici subeant, quae de speciali privilegio sufficit: alia non requi- ritur. Ergo nisi Romae commorentur , aliorum censuram sub- ire compelluntur.

Paragrapho 40 Pontifex Ordinariis locorum praecipit, ut ab- soluto examine, si nihil publicationi libri obstare videatur, li- centiam auctori concedant.

Paragrapho 42 prohibet viros e clero saeculari ne libros quidem qui de artibus scientiisque mere naturalibus tractant, inconsultis suis Ordinariis publicent.

Quo igitur argumento probari potest, Legislatorem a prae- via censura auctores exclusisse, unosque typographos et edi- tores comprehendisse, cum in tot aliis paragraphis de auctori- bus agat ?

III. Neque argumentum ex § 44 deductum aliquid contra demonstrat ; in ea enim non agitur de prima impressione, sed de novis eiusdem operis approbati editionibus ; necessario hinc de unis editoribus et typographis legislator loqui debuit, tum quia hi putare possent opus semel approbatum nova approbatione non indigere, tum quia cum plurimi auctores mortui sint, his certe neque praevia censura imponi, neque approbatio concedi pot- erat; novae demum editiones operis approbati , si adamussim primae respondeant, praevia non indigent censura, sed una ap- probatione. Quid ! quod hac in § 44 Legislator ad unos edito- res et typographos se convertat, paragrapho sed vero 41, quam exponimus, ad omnes fideles t Num eiusmodi vocabula conver- tuntur? Num ob aliquod adiunctum supponi legislator potest identico sensu locutus ? Profecto una Capitis et tituli diversitas eiusmodi suppositionem excludit. Sed demum excludit illa evi- dentissima ratio, quod si verba omnes fideles unos complectan- tur typographos atque editores, a praevia censura auctores uni- versi dispensati censendi essent contra apertam manifestamque Legislatoris voluntatem.