1

COMMENTARIUM 505

« tum articuli, qui simile argumentum habeant , vel causam « ipsam religionis aut morum honestatis proxime attingant » (a).

Cum itaque Leo XIII decretum Pii Papae IX ad verbum induxerit nulla indicta exceptione, imo iisdem repetitum ver- bis eo in loco ubi de ephemeridibus et articulis sermo habe- tur, rationabiliter inferimus eos etiam in Leonis lege compre-

, hendi. Ephemerides igitur aut articuli moralis vel religiosi argu-

menti, ut Pii IX verbis utamur, aut qui causam religionis aut morum honestatis proxime attingunt, praeviae censurae sunt supponendi ut legitime publicari possint.

Neque severitatis legislator est arguendas. Etenim praeter- quamquod fidei morumque praecepta quomodocumque publi- centur Ecclesiae iudicio essentialiter subsint, aliquando hi religiosi articuli ab iis scribuntur qui non sunt in ecclesiasticis disciplinis admodum versati , quique consequenter non ea claritate aut verborum proprietate catholicam doctrinam exponunt, qua ex- ponenda est; aliquando vero proprias ideas atque conceptus veluti catholicae Ecclesiae doctrinam obtrudunt, multosque de- cipiunt, qua de causa necessario praeviae sunt supponendi censurae.

i Attamen minime sub Legislatoris verbis illae comprehendi confictae narrationes videntur, quae vulgo Romanzi vocantur, quia si et hos comprehendamus libros, nescimus quinam alii, dummodo boni, sint excludendi.

Ex lectione demum paragraphi quisque intelligit hos arti- culos, ut sub lata lege concludantur, de religione et morum ho- nestate speciali ratione agere debere , specialiter ; non obiter aut perfunctorie.

Non inutile postremo loco quaerere ducimus : an auctores librorum qui a praevia censura eximuntur, etiam a petenda il- lorum publicandorum facultate ex imantur , ita ut inconsultis

i prorsus legitimis superioribus publicari possint; aliud est enim praevia censura, aliud facultas opus publicandi ; et ab illa qui- dem legislatorem hos libros eximere manifestum est; at nihil innuere videtur, quo intelligamus horum auctores librorum et- iam ab obligatione petendae facultatis dispensare, qua illos le- gitime publicare possint.

(a) Ap. Pennacchi Comment, in Const. Apostolicae Sedis Tom. II. 228.