506 COMMENTARIUM

Cui quaestioni respondendum est, Legislatorem huiusmodi librorum auctores tum a praevia censura , tum ab onere pe- tendae facultatis libros publicandi dispensare; primo quidem, quia facultas concedendae publicationis est effectus praeviae censurae; at sublata causa etiam effectus tollitur; hoc autem adeo verum est, ut absoluto examine, si nihil publicationi libri obstet, licentiam operis publicandi Ordinarius auctori conce- dere debeat.

2. Paragrapho sequenti viri ecclesiastici, inconsultis Ordi- nariis, nec libros tractantes de scientiis mere naturalibus pu- blicare debent ; ergo alii qui ecclesiastici non sunt, possunt;fa- cultatem igitur libros huiusmodi publicandi saeculi homines postulare non tenentur.

79. Cum in veteri iure, cuiuscumque materiae libros prae- viae censurae et approbationi etiam Cleri Saecularis homines subiicere tenerentur, nullam ingerit Legislator iisdem iniuriam, si quod lege aperta prius agere debebant , nunc ad idipsum praestandum lenius suadeantur. Ratio autem sumitur ex obe- dientiae virtute, quae Deo et hominibus maxime est aecepta, su- mitur ex subiectionis filialis officiis, quibus Superioribus nostris obstringimur; sumitur etiam ex prudentiae dictamine; saecula- res enim homines queri certe non poterunt de Legislatoris vo- luntate eorum libertatem cohibentis publicandi sine praevia cen- sura quae ad religionis morumque argumenta pertinent, dum vident Clero Saeculari indici ne libros quidem qui de scientiis mere naturalibus tractant, inconsultis Ordinariis publicare posse, aut debere.

Neque queramur quod nobis e Clero saeculari hominibus id oneris impositum fuerit, non regularibus ; hi enim ad idipsum praestandum obedientia tenentur quam erga Superiores suos professi sunt, atque etiam voto paupertatis : inconsultum autem videri posset ut praescriptio quae Episcopi auctoritatem non laedit a duobus Superioribus expetatur; adagium est antiquis- s imum: Ne quid nimis.

Viri igitur Cleri Saecularis, ut obsequentis animi erga Or- dinarios suos exemplum praebeant, nullum omnino opus, quam- vis tractet de artibus scientiisque mere naturalibus, publicare illis inconsultis possunt.

Verum haec verba inconsultis suis ordinariis non indu- cunt onus huiusmodi libros ecclesiasticae censurae subiiciendi,