COMMENTARIUM 507

sed obligationem tantummodo monendi Episcopum de operis publicatione.

Id 1. apparet ex diversitate loquendi a Legislatore adhibi- t a ; etenim superiori paragrapho 41 praecipit: Omnes fideles tenentur praeviae censurae ecclesiasticae subiicere libros etc.; hic vult ne illos inconsultis Episcopis publicent, ratione petita non èx lege, sed ex morali virtute.

2. Cum in lege odiosa versemur, verba sunt stricto sensu interpretanda, et quod minimum tenendum. Porro inconsultum aliquem relinquere idem est ac non monitum, non consultum; consultus ergo Episcopus censeri debet et est, si auctor eccle- siasticus eum moneat rogetque ut sibi permittat opus de scien- tiis rebusque mere naturalibus publicare, quin aliud requiratur.

3. Patet ex ratione addita: ut obsequentis, scilicet, animi erga Ordinarios suos exemplum praebeant; sed ad hoc satis est, si de Opere publicando Episcopum moneant, cum praeser- tim saeculares neque ad hoc praestandum teneantur.

Sedulo tamen adver tant Ecclesiastici, se ex praecepto Le- gislatoris Episcopum monere de publicando opere debere, ne- que putent esse consilium aliquod, quod impune et sine pec- cato transgredí possint; verba enim praeceptum indicant: Viri e clero saeculari ne libros quidem qui de artibus scientiisque mere naturalibus tractant, inconsultis suis Ordinariis publi- cent.

Quid ergo? Nam ne eiusmodi consultatio importat, ut vel Episcopus facultatem operis publicandi denegare possit? vel ut auctor ecclesiasticus opus huiusmodi publicare non possit nisi ab Episcopo facultatem publicandi illius obtinuerit?

R. Ex verbis latae legis neutrum sequi videtur. Etenim tantum competit Episcopo quantum ei a Legislatore conceditur; idque solum cavere debet auctor quod a Legislatore prohibe- t u r ; sed Episcopo conceditur ut consulatur circa opus publi- candum, quo exemplum obsequentis animi praebeatur , quod quidem praestitit auctor ; hoc igitur praestito, operis publicandi licentiam denegare nequit, nisi alia aliqua specialis causa sub- sit, quam inquirere non debemus.

Auctori vero ecclesiastico non interdicitur opus publicare postquam de eo publicando Episcopum consuluit, et praebuit obsequentis animi exemplum. Fecit, scilicet, quod ex legis prae- scripto faciendum erat; nulla ergo poena teneri potest; at poena