622 EX S. C. EPISC. ET REGUL.

i aetas ex fenestris suae habitationis et in dominis navis, eauponae aut stabuli ob damna allata ab eorum dependen- tibus in mercibus viatorum et in praeponente) us ob male- ficia institorum leg. 6 § 2 et leg. 1 lib. 9 tit. 3 Digesti Voet ad Pandectas lib. 14 tit. 3, 4. Praeter hos duos casus in antiquo iure romanorum habebantur actiones noxales pa- tremfamilias et dominum ob damna allata a filiisfamilias et servis.

Serius, mutata conditione societatis huiusmodi actiones abolitae sunt ; sed modernis legum Moribus visum est ma- xime aequitatis naturali congruere in determinatis casibus admittere legales praesumptiones culpae in nonnullis per- sonis ob eorum defectum sive in eligendo sive in vigilando eorum dependentes. Huiusmodi praesumptiones duplicis sunt cathegoriae, nempe simplices iuris praesumptiones, et iuris de iure, quae probationem in contrarium respuunt. Hae prae- sumptiones sunt taxativae, et ultra casus a lege expressos extendi nequeunt. Sed praeter casus a lege designatos ad- esse possunt alii casus cum ipsis quamdam analogiam et similitudinem habentes : in his iudex non impeditur admit- tere seu praesupponere culpam ex facto alieno et haec prae- sumptio dicitur hominis praesumptio. Haec doctrina fun- datur in hoc principio quod ut quis obligetur de damno ex facto alieno sufficit, ut debuerit et potuerit id impedire et non fecerit, seu ut passivam cooperationem praestiterit ut docet Giorgi in suo libro theoria de obligationibus § 251 et probat exemplis.

Inter casus designatos a Codice civili Italico uti legalis praesumptio culpae elidi potest per probationem in contra- rium, est casus praeceptorum et artificum art. 1153 relate ad damnum inlatum ab eorum dependentibus. Sane doctores conveniunt quod nomine praeceptoris non tantum intelligi- tur simplex magister seu institutor in arte et doctrina, sed etiam ille cui alumnorum educatio est commissa, quia etiam in hac parte substituit auctoritatem paternam. Itaque stando allegatis iuris principiis videtur quod Rectoribus Semina-