Articulus VII. Quomodo Tertullianus demonstret divinam esse sacrae Scripturae auctoritatem, nec illius ignorantiam ab ethnicis posse objici.

Non ex sola antiquitate Tertullianus summam Scripturae sacrae auctoritatem repetit, sed eo maxime quod divina sit, seu litteris tradita ab illis utique viris qui erant divino Spiritu afflati, ac futura certo praedixerunt (Ibid., cap. 20) : Idoneum quippe testimonium divinitatis, ait ille, est veritas divinationis. Neque id ullus negare poterat, nec ipsi quidem gentiles, qui veros esse deos suos inde conficere conabantur, 0801D quia res futuras ab iis praenuntiatas esse autumabant. Christiani vero vim hujus argumenti, sic ab gentilibus usurpati, non aliam ob causam infirmabant, nisi quia aut falsae erant hujusmodi factitiorum deorum praedictiones, aut daemonum artibus et praestigiis excogitatae. Solus namque verus Deus, aut prophetae spiritu illius repleti, possunt futura certo praenuntiare. Atqui plurima, inquit Auctor noster, eodem modo jam facta cernimus, quo a sacris vatibus nostris praemonstrata fuerant.

Brevi autem harumce praedictionum enumeratione illud comprobat (Ibid.) . Nunc enim, ut ille ait, Terrae, quemadmodum a sacris Prophetis praedictum est, vorant urbes, id est, repentinis terrarum 0802A motibus et hiatibus urbes absorptae ac voratae sunt (Ibid.) Deinde: Insulas maria fraudant, quas videlicet maris fluctibus ac tempestatibus exhaustas videmus (Ibid.) . Ad haec vero: externa, atque interna bella dilaniant, regnis regna compulsant, hoc est, bella in diversas partes scindunt non solum regna, provincias et urbes, sed cives etiam, atque affines, et sanguine conjunctos (Ibid.) . Praeterea: fames, et lues, et locales quaeque clades, et frequentiae pleraque montium vastant. Melius in exemplaribus nostris et antiquis editionibus, plerumque mortium vastant (Ibid.) . Frustra enim aliqui ad vocem montium confirmandam contendunt ea significari leones, ursos, aliasque id genus belluas, quibus montes frequentantur, vastanturque campi. Nam de hominum Auctor noster loquitur mortibus, quae lue, 0802B fame, aliisque hujuscemodi cladibus frequentissime accidunt.

Pergit autem ille: Officia temporum et elementorum munia exorbitant (Ibid.) , id est, solitus quatuor anni tempestatum, ac statutus elementorum ordo confunditur, quod improprio dixit verbo exorbitant. Quin etiam Monstris et portentis naturalium forma turbatur. Quidam autem ibi monstra a portentis sic distingui volunt, ut monstra in hominibus animalibusque sint, portenta vero in rebus inanimatis. Sed ii non satis procul dubio attenderunt, quod scripsit Cicero informatas deorum notiones praeter naturam hominum pecudumque portentis (Cicer., lib. II de Natur. deor. pag. 215, lin. 45) . Et alibi: An vero illa nos terrent, si quando aliqua portentosa aut a pecude, aut ex homine 0802C nata dicuntur (Lib. II de Divinit. p. 247, lin. 16) ? Portentum igitur non magis de inanimatis rebus dicitur, quam de hominibus et pecudibus, in quibus membrum aliquod praeter naturam plane deformatur, aut redundat, aut deficit. Portentum tamen a monstro si quando Tertulliani verbis revera secerni nobis probetur, protinus cedemus.

Quid plura? Humiles, ait ille, sublimitate, sublimes humilitate mutantur (Tertullian. Apologet., cap. 20, pag. 390) ; sive, hominum status et conditio ita commutatur, ut a sublimi ac summa ad humilem et infimam atque versa vice, aut decidant aut conscendant. Denique: justitia rarescit, et iniquitas crebrescit; bonarum omnium disciplinarum cura torpescit, apud ethnicos videlicet, qui christianam religionem oderant, 0802D vel aspernabantur. Nam postea manifestum ipse, ut suo loco videbimus, cuilibet fecit a Christianis excultam disseminatamque fuisse justitiam, pietatem, sanctitatem, curamque bonarum omnium disciplinarum. Porro autem clades, calamitates, rerumque perturbationes, quas Auctor noster recenset, a sacris nostris vatibus vere praenuntiatas fuisse nemo negare potest, nisi qui horum, aliorumque sive historicorum aut chronologistarum libros nec percurrendo quidem legerit. At quemadmodum Augustinus adversus Faustum Manichaeum disputat: Ostendimus fidem prophetarum ex his, quae ventura cecinerunt, et venisse cernuntur (August. lib. XIII, contr. Faust. Manich., cap. 7, pag. 255, tom. VIII) . Sed illum plura de his ibi 0803A disputantem adire poteris. De mundi vero cladibus, quas Tertullianus a sacris nostris vatibus praedictas esse dixit, inferius cum eo agendum.

Dissimulare tamen non possumus aliis longe clarioribus sacrae Scripturae verbis futura praenuntiari. Tales enimvero sunt plures de venturo Christo, ejusque vita, miraculis, morte, et ad vitam regressu praedictiones, quae ab Auctore nostro et Lactantio, ut in superiori dissertatione ostendimus, accurate referuntur (Infra, cap 9, art. 2; Dissertat. in Lactant. cap. 8, art. 1 et 2) . Verum ipse Tertullianus noster arbitratus est, nec jure quidem immerito, ea quae nunc memorat, ad probandam sacrae Scripturae divinitatem sic sufficere, ut aliis opus non esset, nec exemplis, nec probationibus.

0803B Neque objici poterat illas a Christianis occultatas, nec ethnicos habuisse easdem legendi et examinandi facultatem. Quamvis enim summae Christianis religioni fuerit sacrae sua mysteria alios omnes, et ipsos etiam catechumenos celare; divinae tamen Scripturae libros, nec abscondebant, nec abscondere poterant. Quamobrem Tertullianus ethnicum hominem sic compellat: Inspice Dei voces, litteras nostras, quas neque ipsi supprimimus, et plerique casus ad extraneos transferunt (Tertullian. Apolog. cap. 31, pag. 446) . Nonne autem his verbis litteras nostras, omnes generatim designat libros non solum prisci, sed novi etiam Testamenti, quod alicubi supplementum veteris Instrumenti appellavit (Tertull., lib. adv. Hermog. cap. 20) . Christiani itaque non supprimebant hasce sacras litteras; 0803C et quamvis illas occultare voluissent, ad extraneos tamen, hoc est ethnicos, variis casibus transferebantur.

Praeterea, libri veteris Testamenti ab ipso Philadelphi tempore ex hebraica in graecam linguam, uti diximus, conversi, in eorumdem ethnicorum venerant manus, poterantque eas legere, et agnoscere, utrum omnium illorum viderent effectum, quae in eis praenuntiata fuerant. At, tametsi gentiles, aut incuria, aut pervicacia hos sacros libros non legissent, nihilominus Christiani manifestissime demonstrabant veras fuisse vaticinationes, quas in eis longo antea tempore praedictas videmus. Denique Prophetae, quorum voces hisce in libris descriptae sunt, mirandis virtutibus et miraculis, uti supra observatum est, sua et verba et 0803D documenta invictissime stabiliverunt, confirmaveruntque. Tertullianus itaque ex his, quae in hoc et superioribus articulis dicta sunt, recte concludit divinam esse sacrarum nostrarum Scripturarum auctoritatem, quas idcirco divinas litteras ac sanctas voces appellat (Apologet. cap. 39, pag. 469) , et asserit ex fide et antiquitate harum divinarum litterarum veritatem nostrae religionis ejusque documentorum certissime demonstrari (Ibid. cap. 46, pag. 501) . Quae autem ab illo in his, quos prae manibus habemus libris tradita et asserta sint, nunc diligenter investigare ac perscrutare conemur.