714 EX S. G. CONCILII

n. 11, advertens: « Ideoque totum potius videtur facti quam iuris, omnino certam ac determinatam regulam non habens, nisi quoties in casu mere obscurae et ambiguae voluntatis cum solis regulis et propositionibus generalibus procedere oportet; secus autem ubi specialia magis urgeant quae semper huiusmodi generalibus praevalere debent ». Itaque specialis limitatio posita taxative quoad primo vocatas fa- milias a testatore, excludit generalem limitationem quoad diversas familias ex singulis stipitibus orituras.

Hanc interpretationem mirifice confirmat consuetudo, optima legum interpres. Nam in executione huius legati, casus qui hodie controvertitur sane pluries usuvenit, sed nemo hominum unquam contendit huiusmodi limitationem inducere quoad ius praesentationis. - Postremo etiam tem- pore quum tribunal loci - Rocca S. Cassiano - ius passivum vindicavit familiae Ghetti e Ioanne originem trahenti, duo ex hac familia instabant pro huiusmodi iure ; nihilominus de alternativa inter ipsos servanda, neque iudicibus usque actoribus ne in mentem quidem venit. - Neque haec instan- tia unquam mota fuit; secus monumenta existèrent vel concordiae initae inter contendentes vel sententiae iudi- ciales.

Equidem si versaremur in casu dubio, nemini latet ob- servantiam tot annorum spatio continuatam, vim continere legitimae consuetudinis. Ita Menoch. Cons. 104, n. 13: « Interpretatio sumpta ab observantia valet et est probabi- lis ». Et Cons. 148, n. 36: « interpretatio illa vera, quae a practica sumitur ». Et in I. minime 23 ff. de legibus: « interpretatio a consuetudine approbata optima est ». Card. De Luca in I. de Legatis disc. 56, n. 10 a i t : « Nimium quoque confert vehemens adminiculum subsequutae obser- vantiae longaevae spatio ann. 12 : (legati videlicet) quae in omnibus ambiguis est optima interpres, ac interpretationum regina : et ultra generalia nota, in specialibus terminis in- terpretandi legati veritatem ac substantiam ob subsequu- tum eius implementum... firmatur in Rom. legati 28 ia-