Patrologiae Cursus Completus
Elenchus Operum Quae In Hoc Quinto Tomo Continentur.
Elenchus Operum Quae In Hoc Quinto Tomo Continentur.
In Quintum Tomum Praefatio.
Syllabus Codicum Ad Quos Recogniti Sunt Sermones Tomi Hujus Quinti, Et Notae Quibus Codices Indicantur.
S. Aurelii Augustini Hipponensis Episcopi Sermones Ad Populum Omnes Classibus Quatuor Nunc Primum Comprehensi. Prima Classe Continentur Sermones De Sc
Classis Prima. De Scripturis.
Sermo II De tentatione Abrahae a Deo
Fragmentum . Quomodo ad Agar et Ismael pertineant haeretici et schismatici.
Sermo IV De Jacob et Esau In festo Vincentii martyris habitus.
Sermo V De luctatione Jacob cum angelo Habitus paulo ante Pascha.
Sermo VI De eo quod apparuit Dominus Moysi in rubo
Sermo VII De lectione Exodi, de rubo in quo flamma erat et rubus non comburebatur
Sermonis VIII , De decem plagis et decem praeceptis,
Sermo X . De judicio Salomonis inter duas mulieres meretrices.
Sermo XI De Elia et vidua Sareptana.
Sermo XIII De eo quod scriptum est in Psalmo
Sermo XIV De versu 14 Psalmi Habitus Carthagine in basilica Novarum, die dominico.
Sermo XV De versu 8 Psalmi Habitus in Regione tertia, in basilica sancti Petri Carthaginensis.
Sermo XVI De eo quod scriptum est in Psalmo
Sermo XVII De eo quod dicitur in Psalmo etc.
Sermo XVIII De eodem versu Psalmi etc.
Sermo XX De versu 12 Psalmi et de versu 5 Psalmi etc.
Sermo XXI De eo quod scriptum est in Psalmo
Sermo XXII De versu 3 Psalmi etc.
Sermo XXIII De versu 24 Psalmi et de visione Dei
Sermo XXV De versiculo 12 Psalmi etc.
Sermo XXVIII De versiculo 3 Psalmi
Sermo XXIX De versu 1 Psalmi Habitus Carthagine, in basilica Restituta, die Pentecostes in Vigiliis
Sermo XXX De verbis Psalmi Et Apostoli, Rom. Contra Pelagianos
Sermo XXXI De verbis Psalmi etc.
Sermo XXXII In Psalmum De Golia et David, ac de contemptu mundi
Sermo XXXIII De versu 9 ejusdem Psalmi
Sermo XXXIV In haec verba Psalmi etc. De cantico novo et vita nova.
Sermo XXXV De eo quod scriptum est in Proverbiis Salomonis, Cap. sec.
Sermo XXXVI De eo quod scriptum est in Proverbiis Salomonis, Cap.
Sermo XXXVIII De verbis Ecclesiastici etc. Et de verbis Psalmi etc. De continentia et sustinentia.
Sermo XXXIX De eo quod scriptum est Ecclesiastici, Et de verbis Apostoli, Tim. etc.
Sermo XLI De eo quod scriptum est Ecclesiastici
Sermo XLII De eo quod scriptum est in Isaia, cap. Et in Psalmo
Sermo XLIII De eo quod scriptum est in Isaia, cap.
Sermo XLIV De verbis Isaiae cap.
Sermo XLV De eo quod in Isaia, cap. scriptum est, Et de Apostolo,
Sermo XLVI De Pastoribus in Ezechiel cap. ab illis verbis, etc., usque, Contra Donatistas
Sermo XLVII De ovibus, in Ezechiel cap. ab illis verbis, etc., usque, Contra Donatistas
Sermo XLVIII De verbis Michaeae prophetae, cap. etc. Deque Psalmo etc
Sermo L De eo quod scriptum est in Aggaeo propheta, cap. Contra Manichaeos
Sermo LI De concordia Evangelistarum Matthaei et Lucae
Sermo LII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc., de Trinitate
Sermo LIII De verbis Evangelii Matthaei, etc. sed de hoc maxime quod dictum est, Cap.
Sermo LIV De eo quod scriptum est in Evangelio Matthaei, cap. et contra, cap.
Sermo LV * . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.,
Sermo LVI De Evangelio Matthaei, cap. de oratione Dominica, ad Competentes.
Sermo LVII Rursum in Matthaei caput de oratione Dominica, ad Competentes.
Sermo LVIII Item in Matthaei caput de oratione Dominica, ad Competentes.
Sermo LIX Item in Matthaei cap. de oratione Dominica, ad Competentes.
Sermo LX De verbis Evangelii, Matthaei, cap. exhortatorius ad faciendas eleemosynas
Sermo LXI De verbis Evangelii Matthaei etc. Exhortatorius ad faciendas eleemosynas
Sermo LXII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc. Necnon de verbis Apostoli, I Cor. etc.
Sermo LXIII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXIV De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc. Habitus in solemnitate Martyrum.
Sermo LXV De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXVI . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXVII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXVIII Item de verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXIX De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXX Rursum de verbis Evangelii Matthaei, etc.
Sermo LXXII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXIII De verbis Evangelii Matthaei, ubi Dominus Jesus parabolas seminantis exponit. Cap.
Sermo LXXIV . De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXV De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXVI Rursus in Matthaei cap. de Domino ambulante super aquas maris, et de Petro titubante
Sermo LXXVII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXVIII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXX De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc. Ubi de oratione.
Sermo LXXXI De verbis Evangelii Matthaei, ubi admonemur ab scandalis mundi cavere. Cap.
Sermo LXXXII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc. Et de verbis Salomonis, Prov. cap. sec. LXX
Sermo LXXXIII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXXIV De verbis Evangelii Matthaei, cap.
Sermo LXXXV De verbis Evangelii Matthaei, cap.
Sermo LXXXVI De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo LXXXVII Habitus die dominica, de eo quod scriptum est, Matth. cap.
Sermo XCII De eisdem verbis Evangelii Matthaei, cap.
Sermo XCIII De verbis Evangelii Matthaei, cap. etc.
Sermo XCV . De verbis Evangelii Marci, ubi miraculum septem panum refertur. cap.
Sermo XCVI De verbis Evangelii Marci, cap. etc., deque verbis Joan.
Sermo XCVII De verbis Evangelii Marci, cap.
Sermo XCVIII De verbis Evangelii Lucae, cap. et de tribus mortuis quos Dominus suscitavit
Sermo XCIX De verbis Evangelii Lucae, cap. etc. De remissione peccatorum, contra Donatistas.
Sermo CI De verbis Evangelii Lucae, etc. Cap.
Sermo CII De verbis Evangelii Lucae, Cap.
Sermo CIII De verbis Evangelii Lucae, etc. Cap.
Sermo CIV Rursus in illud Evangelii Lucae, ubi de Martha et Maria. Cap.
Sermo CV De verbis Evangelii Lucae, etc., cap.
Sermo CVI De verbis Evangelii Lucae, etc., cap.
Sermo CVII De verbis Evangelii Lucae, Cap.
Sermo CVIII De verbis Evangelii Lucae, cap. etc., deque verbis Psalmi etc.
Sermo CIX De verbis Evangelii Lucae, etc., deque istis, etc., cap.
Sermo CXI De verbis Evangelii Lucae, ubi regnum Dei dicitur deque eo quod ibi scriptum est, Cap.
Sermo CXII De verbis Evangelii Lucae, etc., cap. Habitus in basilica Restituta
Sermo CXIII De verbis Evangelii Lucae, etc., cap.
Sermo CXIV . De verbis Evangelii Lucae, etc. De remissione peccatorum, cap.
Sermo CXVI De verbis Evangelii Lucae, etc., cap.
Sermo CXVII De verbis Evangelii Joannis, cap. etc. Contra Arianos
Sermo CXVIII De eisdem verbis Evangelii Joannis, etc., cap.
Sermo CXIX De eisdem verbis Joannis, etc., cap.
Sermo CXX De eisdem verbis Joannis, etc., cap.
Sermo CXXI De verbis Evangelii Joannis, etc., cap.
Sermo CXXII De verbis Evangelii Joannis, etc., cap.
Sermo CXXIII De verbis Evangelii Joannis, etc. Cap.
Sermo CXXIV De verbis Evangelii Joannis, etc. Cap.
Sermo CXXVI De verbis Evangelii Joannis, Cap.
Sermo CXXVII De verbis Evangelii Joannis, etc. Cap. necnon de verbis Apostoli, etc., Cor., cap.
Sermo CXXVIII De verbis Evangelii Joannis, etc., cap. deque verbis Apostoli, etc., Galat. cap.
Sermo CXXIX De verbis Evangelii Joannis, cap. etc. Contra Donatistas
Sermo CXXXII De verbis Evangelii Joannis, etc. Cap.
Sermo CXXXIV De verbis Evangelii Joannis, etc., cap.
Sermo CXXXVI . In eamdem lectionem Evangelii Joannis, de illuminatione caeci nati. Cap.
Sermo CXXXVII In Evangelii Joannis caput De pastore, et mercenario, et fure
Sermo CXXXVIII De verbis Evangelii Joannis, etc., contra Donatistas. Cap.
Sermo CXXXIX De verbis Evangelii Joannis, Cap.
Sermo CXLI De verbis Evangelii Joannis, Cap.
Sermo CXLII De iisdem verbis Evangelii Joannis, etc., cap.
Sermo CXLIII De verbis Evangelii Joannis, etc. Cap.
Sermo CXLIV De verbis eisdem Evangelii Joannis, Cap.
Sermo CXLV De verbis Evangelii Joannis, cap. Et de verbis Lucae, cap.
Sermo CXLVI De verbis Evangelii Joannis, etc. Cap.
Sermo CXLVII De eisdem verbis Evangelii Joannis, etc. Cap.
Sermo CL De verbis Actuum Apostolorum, etc. cap.
Sermo CLI De verbis Apostolis, etc., Rom. cap.
Sermo CLII . De sequentibus verbis Apostoli, Rom. et usque ad, etc.
Sermo CLIII De verbis Apostoli, Rom. etc. Contra Manichaeos aperte, et tacite contra Pelagianos
Sermo CLV De verbis Apostoli, Rom. etc., Contra Pelagianos
Sermo CLVI De verbis Apostoli, Rom. etc. Contra Pelagianos
Sermo CLVII De verbis Apostoli, Rom. cap.
Sermo CLVIII De verbis Apostoli, Rom. etc. Contra Pelagianos
Sermo CLIX De verbis eisdem Apostoli, Rom. seu de justificatione: necnon de verbis Jacobi etc.
Sermo CLX De verbis Apostoli, I Cor. cap. Et de versu Psalmi
Sermo CLXI De verbis Apostoli, etc. Cor. cap.
Sermo CLXII . De verbis Apostoli, Cor. cap.
Sermo CLXIII De verbis Apostoli, Galat. cap.
Sermo CLXVI Sermo de verbis Apostoli, Ephes. cap. et Psalmi
Sermo CLXVII De Verbis Apostoli, Ephes. cap.
Sermo CLXIX De verbis Apostoli, Philipp., cap etc. Contra Pelagianos.
Sermo CLXXI De verbis Apostoli, etc. Philipp., cap.
Sermo CLXXII De verbis Apostoli, Thess. cap. Et de operibus misericordiae, quibus mortui adjuvantur
Sermo CLXXIII De eisdem verbis Apostoli, Thess. cap.
Sermo CLXXV De eisdem verbis Apostoli, etc. Tim. cap.
Sermo CLXXVII De verbis Apostoli, etc. Tim. cap.
Sermo CLXXVIII De verbis Apostoli, Tit. cap. Contra rerum alienarum raptores
Sermo CLXXIX De verbis Apostoli Jacobi, Ac de illis ibidem, etc. Cap.
Sermo CLXXX De verbis apostoli Jacobi, etc., cap.
Sermo CLXXXI De verbis Epistolae Joannis, cap. Contra Pelagianos.
Sermo CLXXXII De verbis Epistolae I Joannis, cap. etc. Contra Manichaeos
Sermo CLXXXIII Rursum de verbis Epistolae Joannis, cap.
Classis II. De Tempore.
Sermo CXCVII . De Calendis Januariis, contra Paganos
Sermo CCXI De fraterna concordia, et condonatione offensarum.
Sermo CCXII . Feria secunda post Dominicam quintam Quadragesimae
Sermo CCXIV In traditione Symboli, III.
Sermo CCXVII . De oratione Christi, Joan. cap.
Sermo CCXX Quis mortuus pro nobis. Solemnitas Paschae.
Sermo CCXXI Quod in Genesi dies a luce, nunc a nocte computentur.
Sermo CCXXIV Ad populum et ad Infantes, seu eo die baptizatos.
Sermo CCXXVI Ad populum et ad Infantes.
Sermo CCXXVII Ad Infantes, de Sacramentis.
Sermo CCXXVIII Ad populum et ad Infantes.
Sermo CCXXIX De Sacramentis fidelium, feria II Paschae
Sermo CCXXXI De resurrectione Christi secundum Marcum.
Sermo CCXXXII De resurrectione Christi secundum Lucam.
Sermo CCXXXIII. De resurrectione Christi secundum Marcum
Sermo CCXXXIV De resurrectione Christi secundum Lucam
Sermo CCXXXV De eadem lectione Evangelii Lucae, cap.
Sermo CCXXXVI De eadem lectione Evangelii Lucae, cap.
Sermo CCXXXVII De ultima lectione Evangelii Lucae, cap. XXIV, 37-39 cum refutatione Manichaeorum.
Sermo CCXXXVIII . In diebus Paschalibus, IX. De eadem lectione Evangelii Lucae, cap.
Sermo CCXXXIX De Resurrectione Christi secundum Marcum et Lucam.
Sermo CCXL De Resurrectione corporum, contra Gentiles.
Sermo CCXLI De Resurrectione corporum, contra Gentiles.
Sermo CCXLII De Resurrectione corporum, contra Gentiles.
Sermo CCXLIV De eadem lectione Evangelii Joannis, cap
Sermo CCXLV De eadem lectione Evangelii, Joannis, cap.
Sermo CCXLVI De eadem lectione Evangelii Joannis, cap.
Sermo CCXLVII . In diebus Paschalibus, XVIII. De alia lectione Evangelii Joannis, cap.
Sermo CCXLIX De eadem lectione et de duabus piscationibus.
Sermo CCL De eadem lectione et de duabus piscationibus.
Sermo CCLI De eadem lectione et de duabus piscationibus.
Sermo CCLII De eadem lectione et de duabus piscationibus.
Sermo CCLIII De ultima lectione Evangelii Joannis, cap.
Sermo CCLVII . In diebus Paschalibus, XXVIII De versu Psalmi Omnis homo mendax.
Sermo CCLVIII . In diebus Paschalibus, XXIX. Quem dixit ad basilicam Majorem De versu Psalmi
Sermo CCLX Habitus eodem die in ecclesia Leontiana, de monitis baptizatorum
Sermo CCLXI Habitus Carthagine in basilica Fausti.
Sermo CCLXII Habitus in basilica Leontiana.
Sermo CCLXIV . De Ascensione Domini, IV.
Sermo CCLXVI De versu Psalmi etc. Contra Donatistas.
Sermo CCLXXII Ad Infantes, de Sacramento.
Classis III. De Sanctis.
Sermo CCLXXVIII De vocatione apostoli Pauli, et commendatione dominicae orationis
Sermo CCLXXIX De Paulo apostolo
Sermo CCLXXXVIII De voce et verbo.
Sermo CCXCII In quo disputatur contra Donatistas
Sermo CCXCIV De Baptismo parvulorum, contra Pelagianos.
Sermo CCCXXI . Ubi libellum sanati hominis promisit, feria secunda Paschae.
Sermo CCCXXII . Ubi libellum promissum sanati hominis praesentavit, feria tertia Paschae.
Sermo CCCXXIII . Habitus post libellum de sancto Stephano.
Sermo CCCXXIV . Quo Augustinus complet partem sermonis mox praecedentis miraculo interrupti.
Sermo XC . De verbis Evangelii Matthaei, cap. XXII, 1-14, ubi de nuptiis filii regis. Contra Donatistas, de charitate. Habitus Carthagine in Restituta .
1. Convivium dominicum duplex: aliud hic, fidelium; aliud in coelis, beatorum. Nuptias filii regis ejusque convivium norunt omnes fideles, et apparatus mensae dominicae omnium est voluntati propositus. Interest autem quomodo quis accedat, cum accedere non vetatur. Scripturae quippe sanctae docent nos dominica duo esse convivia; unum quo veniunt boni et mali, alterum quo non accedunt mali. Ergo convivium Domini, unde modo cum Evangelium legeretur audivimus, habet utique bonos et malos. Omnes qui ab hoc convivio excusaverunt, mali sunt: sed non omnes qui intraverunt, boni sunt. Alloquor ergo vos, qui in hoc convivio boni discumbitis, quicumque attenditis quod dictum est, Qui manducat et bibit indigne, judicium sibi manducat et bibit (I Cor. XI, 29) . Omnes qui tales estis, alloquor vos, ut foris non quaeratis bonos, intus toleretis malos.
2. Justi omnes hac in vita et mali sunt et boni. Non dubito audire velle Charitatem vestram, quinam isti sunt, de quibus alloquens disputavi, ut foris non quaerant bonos, intus tolerent malos. Si omnes mali sunt intus, quos sum allocutus? Si autem omnes boni sunt intus, quos monui ut tolerent malos? Prius ergo adjuvante Domino, de hac quaestione ut possumus, exeamus. Bonum si perfecte liquidoque perpendas, nemo bonus nisi unus Deus. Habes apertissime Dominum dicentem, Quid me interrogas de bono? Nemo bonus, nisi unus Deus (Matth. XIX, 17) . Quomodo ergo nuptiae illae habent bonos et malos, si nemo bonus nisi unus Deus? Primo scire debetis, secundum quemdam modum omnes nos esse malos. Prorsus secundum quemdam modum omnes mali sumus: secundum autem quemdam modum, non omnes boni sumus. Possumus enim nos Apostolis comparare? quibus ipse Dominus ait, Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris. Si consideremus Scripturas, unus ibi erat malus inter duodecim Apostolos, propter quem Dominus ait quodam loco, Et vos mundi estis, sed non omnes (Joan. XIII, 10) . Allocutus tamen in commune omnes ait, Si vos cum sitis mali. Audivit hoc Petrus, audivit Joannes, audivit Andraeas, audierunt caeteri omnes undecim Apostoli. Quid audierunt? Vos cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris: quanto magis Pater vester qui in coelis est, dabit bona petentibus se (Matth. VII, 11) ? Audito quod mali essent, desperaverunt: audito quod Deus in coelis esset pater ipsorum, respiraverunt. Cum sitis, inquit, mali: quid ergo debetur malis, nisi supplicium? Quanto magis, inquit, Pater vester, qui in coelis est? quid debetur filiis, nisi 0560 praemium? In nomine malorum, metus poenarum: in nomine filiorum, spes haeredum.
3. Mali a convivio exclusi, quinam intelligendi. Secundum quid ergo mali erant iidem ipsi, qui secundum aliquid boni erant. Quibus enim dictum est, Cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris; continuo subjectum, Quanto magis Pater vester qui in coelis est? Pater ergo malorum, sed non relinquendorum; quia medicus sanandorum. Secundum ergo quemdam modum mali erant. Et tamen illi convivae patrisfamilias in regis nuptiis, puto quia non erant de illo numero, de quibus dictum est, Invitaverunt bonos et malos; ut in numero malorum deputentur, quos audivimus exclusos in illo, qui inventus est non habere vestem nuptialem. Secundum quid, inquam, mali erant qui boni erant: secundum quid boni erant qui mali erant. Audi Joannem secundum quid mali erant: Si dixerimus quia non habemus peccatum, nos ipsos seducimus, et veritas in nobis non est. Ecce secundum quid mali erant: quia habebant peccatum. Secundum quid boni erant? Si confessi fuerimus peccata nostra, fidelis est et justus, qui dimittat nobis peccata, et mundet nos ab omni iniquitate (I Joan. I, 8, 9) . Si ergo dixerimus, secundum hanc expositionem, quam audistis me de sanctis Scripturis, ut arbitror, protulisse, eosdem homines et bonos esse secundum quemdam modum, et malos secundum quemdam modum; si secundum hunc sensum voluerimus accipere quod dictum est, Invitaverunt bonos et malos, id est eosdem ipsos et bonos et malos; si hoc voluerimus accipere, non permittimur, propter illum qui inventus est non habens vestem nuptialem, et non utcumque projectus, ut tantum illo convivio privaretur, sed ut aeterno in tenebrarum supplicio damnaretur.
4. Uno excluso multos exclusos significari. Sed dicit aliquis: Quid de uno homine? quid mirum? quid magnum, si servis patrisfamilias subrepsit unus in turba non habens vestem nuptialem? Numquid propter illum poterat dici, Invitaverunt bonos et malos? Intendite ergo, et intelligite, fratres mei. Unus ille unum genus erat; nam multi erant . Respondeat hic mihi diligens auditor, et dicat: Nolo mihi narres suspiciones tuas; probari mihi volo quia unus ille multi erant. Aderit Dominus, probabo plane, nec longius requiram ut possim probare. In ipsis suis verbis Deus adjuvabit me, et quod vobis apertum sit ministrabit per me. Ecce ingressus paterfamilias, ut inspiceret discumbentes. Videte, fratres mei, quia non pertinuit ad servos, nisi invitare et adducere bonos et malos: videte quia non dictum est, Consideraverunt servi discumbentes, et ibi invenerunt hominem non habentem vestem nuptialem, et dixerunt ei. Non hoc scriptum est. Paterfamilias inspexit, paterfamilias invenit, paterfamilias distinxit, paterfamilias separavit. Hoc quidem praetereundum non fuit. Aliud autem probare suscepimus, quomodo multi essent ille unus. Intravit ergo paterfamilias inspicere discumbentes, et invenit hominem non habentem vestem nuptialem: et ait illi, Amice, 0561 quomodo huc venisti non habens vestem nuptialem? At ille obmutuit. Talis enim interrogabat, cui ille fingere nihil poterat. Vestis quippe illa in corde, non in carne inspiciebatur: quae si desuper fuisset induta, etiam servis non fuisset occultata. Ubi sit induenda vestis nuptialis, accipite, ubi loquitur, Sacerdotes tui induantur justitiam (Psal. CXX, 9) . De ea veste dicit Apostolus, Si tamen induti, et non nudi inveniamur (II Cor. V, 3) . Ergo inventus est a Domino qui servos latebat. Interrogatus obmutescit: ligatur, projicitur, damnatur unus a multis. Domine, dixeram, quia tu admones omnes admonere. Recolite mecum verba quae addistis, et multos fuisse unum illum modo invenietis, modo judicabitis. Unum certe interrogaverat Dominus, uni dixerat, Amice, quomodo huc intrasti? Unus obmutuerat, et de ipso uno dictum fuerat, Ligate illi manus et pedes, et mittite illum in tenebras exteriores: ibi erit fletus et stridor dentium. Quare hoc? Multi enim sunt vocati, pauci vero electi. Quid huic manifestationi veritatis quispiam contradicat? Mittite, inquit, illum in tenebras exteriores. Illum certe unum, de quo dicit Dominus, Multi enim sunt vocati, pauci vero electi. Ergo pauci non mittuntur foras. Certe unus erat ille, qui non habebat vestem nuptialem. Projicite eum. Quare projicitur? Multi enim sunt vocati, pauci vero electi. Dimittite paucos, projicite multos. Certe unus erat. Unus omnino iste, non solum multi erant, sed multitudine bonorum numerum superabant. Multi enim et boni: sed in comparatione malorum pauci sunt boni. Multa frumenta nata sunt: compara paleis, et pauca grana sunt. Iidem ipsi in se ipsis multi, in comparatione malorum pauci. Quomodo probamus quia in se ipsis multi? Multi ab oriente et ab occidente venient. Quo venient? Ad illud convivium, in quod boni et mali intrant. De alio convivio locutus adjunxit, Et recumbent cum Abraham, Isaac et Jacob, in regno coelorum (Matth. VIII, 11) . Illud est convivium quo non accessuri sunt mali. Hoc quod modo est digne accipiatur, ut ad illud perveniatur. Iidem ergo multi, qui pauci: multi in se ipsis, pauci in malorum comparatione. Ergo quid ait Dominus? Invenit unum, et ait, Projiciantur multi, remaneant pauci. Dicere enim, Multi vocati, pauci vero electi, nihil est aliud, quam aperte ostendere, qui in isto convivio tales habeantur, ut ad aliud convivium perducantur, quo nullus accedet malorum.
5. Quaenam sit vestis nuptialis. Quid ergo est? Omnes qui acceditis ad mensam dominicam, quae hic est, nolo esse cum multis separandis, sed cum paucis conservandis. Unde hoc poteritis? Accipite vestem nuptialem. Expone, inquies, nobis vestem nuptialem. Procul dubio illa vestis est, quam non habent nisi boni, in convivio relinquendi, servandi ad convivium quo nullus malus accedit, per Domini gratiam perducendi: ipsi habent vestem nuptialem. Quaeramus ergo, fratres mei, inter fideles qui sunt qui habent aliquid, quod mali non habent, et ipsa erit vestis nuptialis. Si Sacramenta dixerimus, videtis quemadmodum sint malis bonisque communia. Baptismus est? 0562 Sine Baptismo quidem nemo ad Deum pervenit: sed non omnis qui habet Baptismum ad Deum pervenit. Non ergo possum intelligere Baptismum esse vestem nuptialem, id est ipsum sacramentum; quam vestem video in bonis, video in malis. Forte altare est, vel quod accipitur de altari. Videmus quia multi manducant, et judicium sibi manducant et bibunt. Quid ergo est? Jejunatur? Jejunant et mali. Ad Ecclesiam concurritur? Concurrunt et mali. Postremo miracula fiunt? Non solum boni faciunt et mali, sed aliquando non faciunt boni. Ecce in vetere populo magi Pharaonis miracula faciebant (Exod. VII et VIII) , Israelitae non faciebant: in Israelitis solus Moyses et Aaron faciebant; caeteri non faciebant, sed videbant, timebant, credebant. Numquid meliores magi Pharaonis miracula facientes, quam populus Israel, qui miracula facere non valebat, et ad Deum tamen populus pertinebat? In ipsa Ecclesia, Apostolum audi, Numquid omnes prophetae? numquid omnes dona habent curationum? numquid omnes linguis loquuntur (I Cor. XII, 29, 30) ?
6. Vestis nuptialis charitas. Bona caetera sine charitate non prosunt. Charitas et cupiditas in homine. Quae est ergo vestis illa nuptialis? Haec est vestis nuptialis: Finis autem praecepti est, Apostolus dicit, charitas de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta (I Tim. I, 5) . Haec est vestis nuptialis. Non quaecumque charitas: nam plerumque videntur se diligere etiam homines participes malae conscientiae. Qui simul latrocinia faciunt, qui simul maleficia, qui simul histriones amant, qui simul aurigis et venatoribus clamant, plerumque diligunt se: sed non est in eis charitas de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta. Talis charitas vestis est nuptialis. Si linguis hominum loquar et Angelorum, charitatem autem non habeam, factus sum, inquit, ut aeramentum sonans, aut cymbalum tinniens. Advenerunt linguae solae, et dicitur eis, Quid huc intrastis non habentes vestem nuptialem? Si habuero, inquit, prophetiam, et sciero omnia sacramenta, et omnem scientiam, et habuero fidem, ita ut montes transferam, charitatem autem non habeam, nihil sum. Ecce sunt illa miracula hominum plerumque non habentium vestem nuptialem. Si haec, inquit, habeam omnia, et Christum non habeam, nihil sum. Nihil, inquit, sum. Ergo prophetia nihil est? ergo scientia sacramentorum nihil est? Non illa nihil sunt: sed ego, si illa habeam, et charitatem non habeam, nihil sum. Quanta bona nihil prosunt sine uno bono? Si non habeam charitatem, si eleemosynas largior in pauperes, si ad confessionem nominis Christi usque ad sanguinem, usque ad ignes accedo, possunt ista fieri et amore gloriae, inania sunt. Quia ergo possunt fieri etiam amore gloriae inania, non charitate pinguissima pietatis, etiam ipsa commemorat, et ipsa audi: Si distribuero omnia mea in usum pauperum, et si tradidero corpus meum ut ardeam, charitatem non habeam, nihil mihi prodest (I Cor. XIII, 1-3) . Haec est vestis nuptialis. Interrogate vos; si habetis illam, securi estis in convivio dominico. Duae sunt in homine uno, charitas et cupiditas. Charitas nascatur in te, si nondum nata est; et si nata est, 0563 alatur, nutriatur, crescat. Illa vero cupiditas, et si in hac vita exstingui penitus non potest; quia si dixerimus quod peccatum non habemus, nos ipsos seducimus, et veritas in nobis non est: in quantum autem est in nobis cupiditas, in tantum sine peccato non sumus: charitas crescat, cupiditas decrescat; ut aliquando illa perficiatur, hoc est charitas, cupiditas consumatur. Induite vos vestem nuptialem: vos alloquor, qui necdum habetis. Jam intus estis, jam ad convivium acceditis, et vestem in honorem sponsi nondum habetis: vestra adhuc quaeritis, non quae Jesu Christi. Vestis enim nuptialis in honore accipitur conjugationis, id est sponsi et sponsae. Nostis sponsum: Christus est. Nostis sponsam: Ecclesia est. Deferte nubenti, deferte ducenti. Si istis bene detuleritis qui nubent, vos filii eritis. Ergo in hoc proficite. Diligite Dominum, et ibi discite diligere vos: ut cum diligendo Dominum dilexeritis vos, securi diligatis proximos sicut vos. Quando enim non invenio se ipsum diligentem, quomodo ei permitto proximum, quem diligat sicut se ipsum? Et quis est, inquit, qui non diligat se ipsum? Ecce quis est: Qui diligit iniquitatem, odit animam suam (Psal. X, 6) . Numquid diligit se, qui amat carnem suam, et odit animam suam, malo suo, malo animae suae et carnis suae? Quis autem diligit animam suam? Qui diligit Deum ex toto corde suo, et ex tota mente sua. Jam tali committo proximum . Diligite proximos, tanquam vos ipsos.
7. Proximus, omnis homo. Quis est, inquit, mihi proximus? Omnis homo proximus tuus est. Nonne duos parentes habuimus omnes? Proxima sunt sibi cujusque generis animalia, columbus columbo, pardus pardo, aspis aspidi, pecus pecori, et non est proximus homo homini? Recolite institutionem creaturae. Dixit Deus, protulerunt aquae; natantia, cetos magnos, pisces, alites, similiaque protulerunt. Numquid de una ave omnes aves? Numquid de uno vulture omnes vultures? Numquid de uno columbo omnes columbi? Numquid de uno colubro omnes colubri? Numquid de una aurata omnes auratae? Numquid de una ove omnes oves? Utique simul terra genera protulit omnia. Ventum est ad hominem, et non protulit terra hominem. Factus est nobis unus pater: nec saltem duo, pater et mater: factus est, inquam, nobis unus pater, nec saltem duo, pater et mater: sed de uno patre una mater; unus de nullo, sed a Deo factus est, et una de illo (Gen. I et II) . Attendite genus nostrum: de uno fonte manavimus; et quia ille unus in amaritudinem versus est, omnes ex oliva oleaster facti sumus. Venit et gratia. Generavit unus ad peccatum et ad mortem, tamen unum genus, tamen proximos sibi omnes; tamen non solum similes, sed etiam cognatos. Venit unus contra unum: contra unum qui sparsit, unus qui colligit. Sic contra unum qui occidit, unus qui vivificat. Sicut enim in Adam omnes moriuntur, sic in Christo omnes vivificabuntur 0564 (I Cor. XV, 22) . Sed quomodo de illo omnis qui nascitur, moritur: sic in Christo omnis qui credit, vivificatur. Sed si habeat vestem nuptialem, si invitetur servandus, non separandus.
8. Fides non quaelibet laudatur. Habete itaque charitatem, fratres mei. Exposui vobis vestem nuptialem, exposui vobis vestem. Laudatur fides, constat, laudatur: sed quae fides, distinguit Apostolus. Nam quosdam gloriantes de fide, et non habentes bonos mores, objurgat apostolus Jacobus, et dicit: Tu credis quoniam unus est Deus, et bene facis. Et daemones credunt, et contremiscunt (Jacobi II, 19) . Unde laudatus est Petrus, unde dictus est beatus, recolite mecum. Quia dixit, Tu es Christus Filius Dei vivi (Matth. XVI, 16, 17) ? Ille non sonum verborum, sed affectum cordis intendit, qui beatum pronuntiavit. Nam vultis nosse beatitudinem Petri non in illis verbis fuisse? Haec dixerunt et daemones. Scimus qui sis; tu es Filius Dei (Marc. I, 24) . Filium Dei confessus est Petrus: Filium Dei confessi sunt daemones. Distingue, domine, distingue. Distinguo plane. Petrus dixit in amore, daemones a timore. Denique ille dicit, Tecum sum usque ad mortem (Luc. XXII, 33) . Illi dicunt, Quid nobis et tibi (Matth. XIII, 29) ? Ergo qui venisti ad convivium, noli de sola fide gloriari. Distingue et ipsam fidem, et tunc in te agnoscitur vestis nuptialis. Distinguat Apostolus, doceat nos: Neque circumcisio, inquit, aliquid valet, neque praeputium, sed fides. Dic quae: numquid non et daemones credunt et contremiscunt? Dico, inquit, audi, distinguo, modo distinguo: Sed fides, quae per dilectionem operatur (Galat. V, 6) . Quae ergo fides? qualis fides? Quae per dilectionem operatur. Omnem, inquit, scientiam si habeam, et omnem fidem, ita ut montes transferam, charitatem autem non habeam, nihil sum. Habete fidem cum dilectione: nam dilectionem non potestis habere sine fide. Hoc moneo, hoc exhortor, hoc in nomine Domini doceo Charitatem vestram, ut habeatis fidem cum dilectione: quia potestis habere fidem sine dilectione. Nam non vos exhortor ut habeatis fidem, sed charitatem. Non potestis enim habere charitatem sine fide; charitatem enim dico Dei et proximi: unde potest ista esse sine fide? Quomodo amat Deum, qui non credit in Deum? Quomodo amat Deum stultus, qui dicit in corde suo, Non est Deus (Psal. XIII, 1) ? Potest fieri ut credas venisse Christum, et non diligas Christum. Non potest autem fieri ut diligas Christum, et non dicas venisse Christum.
9. Charitas ad inimicos extendi debet. Oratio contra inimicos quaenam illicita, quaenam licita. Ergo habete fidem cum dilectione. Ista est vestis nuptialis. Amate invicem, qui Christum diligitis: amate amicos, amate inimicos. Non sit vobis durum. Quid ergo perditis, ubi multum acquiritis? Quid pro magno rogas Deum, ut moriatur inimicus tuus? Non est vestis ista nuptialis. Attende ipsum sponsum in cruce pro te pendentem, et pro suis inimicis Patrem rogantem: Pater, inquit, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. XXIII, 34) . Vidisti sponsum ista dicentem, vide 0565 et amicum sponsi cum veste nuptiali invitatum. Benedictum Stephanum attendite, quomodo increpat Judaeos, tanquam saevus, tanquam iratus: Dura cervice, et non circumcisi corde et auribus, vos restitistis Spiritui sancto. Quem Prophetarum non occiderunt patres vestri? Audisti quomodo lingua saeviat. Adhuc tu paratus es dicere in quemlibet, atque utinam in eum dicas, qui Deum offenderit, non qui te. Offendit Deum et non increpas; offendit te, clamas: ubi est vestis illa nuptialis? Audistis ergo quomodo saevierit Stephanus: audite quomodo dilexerit. Offendit eos quos increpabat, lapidatus est ab eis. Et cum undique furentium manibus, et lapidum ictibus premeretur et tunderetur, prius ait: Domine Jesu Christe, accipe spiritum meum. Deinde posteaquam pro se stans oravit, pro illis qui lapidabant eum, genu fixit, et dixit: Domine, ne statuas eis hoc delictum: ego moriar in carne, non illi in corde. Et hoc dicto obdormivit (Act. VII, 51-59) . Post haec verba nihil addidit: dixit, et abiit; novissima ejus oratio pro inimicis fuit. Discite habere vestem nuptialem. Ita et tu fige genua, et collide frontem in terra, et accessurus ad mensam Domini, ad convivium sanctarum Scripturarum, noli dicere, Si moriatur inimicus: Domine, si quid a te merui, occide inimicum meum. Quod si forte dicis, non times ne tibi respondeat: Si occidere vellem inimicum tuum, te prius occiderem? An gloriaris, quia modo invitatus venisti? Cogita, paululum ante quid fuisti. Nonne me blasphemasti? nonne me irrisisti? nonne nomen meum de terra delere voluisti? sed plaudis tibi, quia invitatus venisti. Si te occidissem inimicum, quem facerem amicum? Quid male orando doces me, quod non feci in te? Imo ego, dicit tibi Deus, doceam te, ut imiteris me. In cruce pendens dixi, Ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt. Docui hoc militem meum. Esto tiro meus contra diabolum. Aliter invicte nullo modo pugnabis, nisi pro tuis inimicis oraveris. Dic plane, dic etiam hoc, dic ut inimicum tuum persequaris: sed scienter dic; distingue quod dicis. Ecce homo est inimicus tuus: responde mihi, quid in illo inimicetur tibi; numquid hoc quod homo est, inimicatur tibi? Non. Sed quid? Quod malus est. Quod homo est, quod ego feci, non tibi inimicatur. Dicit tibi: Ego hominem feci non malum: factus est malus per inobedientiam, qui potius zabulo obedivit, quam Deo. Quod ipse fecit, hoc tibi inimicatur: unde malus, tibi inimicus est; non unde homo est. Audio enim hominem, et malum: unum nomen est naturae, alterum culpae: sano culpam, et servo naturam. Hoc tibi dicit Deus tuus: Et ecce vindico te, occido inimicum tuum; de illo tollo quod malus est, servo quod homo est: numquid si fecero illum hominem bonum, non occidi inimicum tuum, et feci amicum tuum? Sic roga quod rogas, ut non homines pereant, sed ipsae inimicitiae pereant. Si autem hoc oras, ut homo moriatur; malus oras contra malum: et cum dicis, Occide malum; respondet tibi, Quem vestrum .
0566 10. Extendenda dilectio, ut omnes rapiat ad Deum. Extendite ergo dilectionem, non usque ad conjuges et filios vestros. Ista dilectio etiam in pecoribus et passeribus invenitur. Scitis istos passeres et hirundines quemadmodum diligant conjuges, simul ova foveant, simul pullos nutriant, grata quadam et naturali bonitate, nulla cogitata mercede. Non enim dicit passer: Nutriam filios meos, ut cum senuero, pascant me. Nihil horum cogitat: gratis amat, gratis pascit; affectum parentis exhibet, retributionem non requirit. Et nos, novi, scio, sic amatis filios vestros. Non enim debent filii parentibus thesaurizare, sed parentes filiis (II Cor. XII, 14) . Hinc etiam multi excitatis avaritiam vestram, quia filiis vestris acquiritis, eisque servatis . Sed extendite dilectionem, crescat ista dilectio: amare autem filios et conjuges, nondum vestis illa nuptialis est. Habete fidem ad Deum. Prius diligite Deum. Extendite ad Deum; et quos poteritis, rapite ad Deum. Inimicus est: rapiatur ad Deum. Filius est, uxor est, servus est: rapiatur ad Deum. Peregrinus est: rapiatur ad Deum. Inimicus est: rapiatur ad Deum. Rape, rape inimicum: rapiendo non erit inimicus. Sic proficiatur , sic charitas nutriatur, ut nutrita perficiatur: sic vestis nuptialis induatur: sic imago Dei, ad quam creati sumus, proficiendo resculpatur. Peccando enim obsolefacta erat, attrita erat. Unde attrita? unde obsolefacta? Cum fricatur ad terram. Quid est, ad terram fricatur? Terrenis cupiditatibus teritur. Quanquam enim in imagine ambulet homo, tamen vane conturbatur (Psal. XXXVIII, 7) . Veritas quaeritur in Dei imagine, non vanitas. Amando enim veritatem imago illa, ad quam creati sumus, resculpatur, et proprius nummus Caesari nostro reddatur. Sic enim ex responsione Domini audistis, tentantibus Judaeis dicentem Dominum, Quid me tentatis, hypocritae? Ostendite mihi numisma census, id est, expressionem imaginis et superscriptionem. Ostendite mihi quid solvitis, quid paratis, quid a vobis exigitur; ostendite mihi. Ostenderunt illi denarium: et quaesivit cujus haberet imaginem et superscriptionem. Responderunt, Caesaris (Matth. XXII, 18-21) . Caesar iste et imaginem suam quaerit. Caesar non vult sibi perire quod jussit, et Deus non vult perire quod fecit. Caesar, fratres mei, non fecit nummum: monetarii faciunt; artificibus jubetur, suis ministris imperavit. Imago exprimebatur in nummo: in nummo est imago Caesaris. Et tamen quod alii impresserunt quaeritur: ille thesaurizat, ille non vult sibi negari. Moneta Christi homo est. Ibi imago Christi, ibi nomen Christi , munus Christi, et officia Christi.