QUAESTIO II. Utrum obduratio sit a Deo.

Secundo quaeritur, utram obduratio sit a Deo sive sit effectus Dei reprobantis. Et quod sic, ridetur:

1. Ad Romanos nono : Cuius vult miseretur, et quem vult indurat ; sed idem est aliquid fieri Deo auctore et Deo volente; si ergo obduratio est Deo volente, ergo et Deo auctore.

2. Item, ibidem in Glossa : " Obduratio est nolle misereri": aut ergo hic est praedicatio per causam, aut per inhaerentiam, aut per essentiam. Non per inhaerentiam vel per essentiam

in Deo enim est voluntas miserendi, nec tamen obduratio

ergo est dictum per causam; sed Deus non vult misereri aliquorum ut praescitorum, ut dicit Augustinus; ergo ab ipso est eorum obduratio.

3. Item, super illud Exodi : Ego indurabo cor eius, dicit Augustinus; "Induravit Deus Pharaonem iusto iudicio)), ergo secundum hoc fuit iustum , Pharaonem indurari; sed omne iustum a summa iustitia procedit, quae Deus est; ergo etc.

4. Item, ratione videtur, quia omne quod est aliquid, est a Deo; obduratio est aliquid; ergo secundum id quod est, est a Deo. Quod sit aliquid., patet, quia durum dicit naturalem potentiam , sed molle dicit impotentiam. Ergo si mollities et in corporibus et spiritibus est aliquid, quod habet Deum causam, patet etc.

5. Item, quicumque habet curam alicuius, si permittit eum malefacere, cum possit prohibere, vel perire, cum possit adiuvare, non inconvenienter dicitur causa sui maleficii vel peccati sive mali. Unde praelatus, qui subditos non corrigit, causa dicitur malorum in subditis; similiter, qui habet unde pascat fame morientem, et non pascit, causa est mortis eius. Si ergo Deus potest prohibere, ut affectus noster non durescat, et potest pascere, ut non deficiat, et non facit; videtur, quod sibi sit ratio et causa indurationis attribuenda.

6. Item, Philosophus dat maximam : "Si aliquid est causa alicuius, et oppositum est causa oppositi", ut, si habere pulmonem est causa respirandi, et non habere est causa non respirandi. Sed velle misereri est causa gratificationis; ergo nolle misereri est causa obdurationis.

7. Item, "si aliquid per sui praesentiam causa est alicuius, per sui absentiam est causa oppositi", haec est alia maxima Philosophi ; sed Deus per sui praesentiam est causa mollificationis cordis: ergo per sui absentiam est causa obdurationis.

8. Item, si aliqua duo sunt omnino similia, aut proprietas aliqua non inest uni, quae non insit alii, aut si inest, aliunde inest. Ponantur ergo hic duo parvuli, sicut Iacob et Esau . Deus unum obdurat, ut Esau, alterum non obdurat, ut Iacob; ergo cum sint similes omnino quantum ad naturam et quantum ad merita, aliunde venit obduratio. Sed non est dare nisi a Deo. ergo etc. Si tu dicas, quod a diabolo; contra: esto quod diabolus nullo modo se intromittat, nihilominus iste obdurabitur.

9. Item, omnis effectus, sive positivus sive defectivus, habet causam proximam et immediatam; quaero ergo, quae sit causa obdurationis proxima; aut enim culpa originalis, aut actualis, aut usus liberi arbitrii, aut aliquid aliud. Non culpa originalis , quia tunc omnes obduraretur; similiter nec culpa actualis, quia tunc omnis actualiter peccans obduraretur; nec usus liberi arbitrii, quia obduratio, ut est connotatum reprobationis , est in parvulis, in quibus non est usus liberi arbitrii. Restat ergo, quod voluntas Dei sit causa, et hoc videtur, quia ea posita ponitur effectus. Si enim Deus non vult istius misereri, necesse est, eum obdurari. Contra: 1. Ioannis sexto : Omnis qui venit ad me, non eiiciam foras; ergo paratus est Dominus omnes amplecti; ergo defectus illustrationis non venit ex parte Dei, sed ex parte nostra.

2. Item, Apocalypsis tertio : Ecce sto ad ostium et pulso, si quis mihi aperuerit, intrabo ad illum etc. Sed si peregrinus, volens hospitari, non recumbit in domo, non est causa ex parte sui, sed solum ostiarii: ergo similiter et obdurationis non est causa, nisi qui non recipit Deum pulsantem.

3. Item, Augustinus super illud Ioannis : Lux in tenebris lucet, dicit: "Sicut caeco posito in sole praesens est lux, et ipse absens est luci, sic omni iniquo, qui caecus est corde, praesens est sapientia, et ipse est absens". Si ergo bonum est simile, cum caecitas sive privatio actus videndi non sit a sole, patet quod nec obduratio est a Deo.

4. Item, Anselmus : " Non ideo non habet homo gratiam, quia Deus non dat, sed quia homo non accipit": ergo non debet dici obduratio esse a Deo.

5. Item, ratione videtur, quia "optimi est optima adducere "; sed obduratio est pessimum inter omnia mala; ergo ipsam non efficit Deus, qui est optimus.

6. Item, obduratio animae reddit animam impotentem ad bonum, ergo est defectus; sed defectus aut non habet causam, aut si habet, habet causam deficientem , Deus autem nullius est causa deficiens; ergo obduratio nullo modo est a Deo.

CONCLUSIO.

Obduratio, prout est defectus, non est a Deo; sed prout ordinatur a retribuente divina iustitia in poenam culpae, est a Deo.

Respondeo; Dicendum, quod obduratio, in quantum poena, dicit animae ineptitudinem, et ita dicit defectum poenalem ; et poena omnis, in quantum talis, est iusta et ordinata; ideo dicit defectum ordinatum. In quantum ergo defectus est, non habet causam nisi deficientem; haec autem non est Deus, quia Deus non est causa deficiens, sed liberum arbitrium destitutum. In quantum vero ordinatum, habet causam merentem, scilicet ipsam culpam, et causam ordinantem, scilicet retribuentem divinam iustitiam.

1. 2. 3. Illae igitur tres auctoritates Apostoli scilicet, Augustini et Glossae, et consimiles, quae dicunt, Deum obdurasse aliquem, intelliguntur quantum ad rationem ordinis, non quantum ad rationem defectus, quia per comparationem ad defectum solum comparatur in ratione permittentis, non efficientis. Et est exemplum; si aliquis esset dignus perire fame, et alius posset eum pascere, et iusto iudicio nollet eum pascere; si quaereretur, quae fuit in isto causa mortis, responderetur, quod defectus cibi; ille vero non diceretur occidisse, sed permisisse. Si rursus quaereretur, utrum iste iuste fecerit, diceretur, quod sic; cum tamen nihil fecerit, quia ipsum non facere ordinatum fuit auctoritate eius ad merita illius , et per consequens ille ordinatus est in poena sibi debita. Per hunc modum est intelligendum in proposito.

4. Ad illud ergo quod obiicitur, quod obduratio dicit positionem.; dicendum, quod in corporibus dicit positionem, quia per naturam suam nata sunt sibi resistere; sed in spiritibus dicit defectum, quia de naturali aptitudine spiritus debet esse habilis ad susceptionem influentiae divinae. Unde habilitas talis est potentiae et habitus , sed econtra obduratio et ineptitudo est per modum privationis.

5. Ad illud quod obiicitur, quod qui permittit, subditum perire, est causa etc; dicendum, quod verum est, si tenetur et debet facere; sed si non tenetur nec debet hoc facere, immo magis contrarium, nullatenus potest illi imputari periculum, sed iustitia ; et ita est in Deo.

6. 7. Ad illud quod obiicitur, quod si aliquid est causa alicuius, quod oppositum est causa oppositi; dicendum, quod illud tenet in naturalibus et necessariis, sicut in habere pulmonem et non habere, et respirare et non respirare; non autem habet locum in voluntariis, sicut dicit Anselmus . Causa autem, quare iste habet gratiam, est quia Deus dat; causa, quare non habet, est quia non accipit.

Sed ista solutio non videtur competens, quoniam si maxima Philosophi bona est, necesse est, quod teneat in omni materia.

Et propterea est dicendum, quod ipse loquitur de causa proxima et immediata, et quae est tota causa, non exigens aliam , et in omni tali tenet. Sed quamvis voluntas Dei sit causa efficiens gratificationis, tamen ad salutem concurrit liberum arbitrium ut consentiens. Quia ergo ista duo concurrunt, quodlibet horum potest causare defectum; et non causat divina voluntas, quae est liberalissima, sed causat liberum arbitrium, quod, quamvis non possit neque sufficiat efficere, potest tamen esse deficiens causa, quae sufficiens est ad defectum effectus. In bonis enim " facilius est destruere quam construere ".

8. Ad illud quod obiicitur de absentia, dicendum , quod cum absentia alicuius est malum, aut ille est causa suae absentiae, aut non. Si ille est causa suae absentiae, dicitur per consequens esse causa eius quod incurritur ex absentia; si autem ipse non est causa, immo, quantum est de se, semper paratus est praesens esse; tunc revera nullo modo dicendus est esse causa, sed illud, ratione cuius iuste se absentat, ideo nostrum peccatum, et non Deus. Peccata enim nostra diviserunt inter nos et Deum nostrum , et sunt quasi nubes densissimae, auferentes nobis illustrationem gratiae.

9. Ad illud quod quaeritur, quae sit causa efficiens, ratione cuius insit; dicendum, quod causa est liberum arbitrium, meritorium est peccatum sive originale sive actuale. Causa vero deficiens, quae ponit defectum, est liberum arbitrium deficiens et in defectu suo permanens, sive quia ipsum negligit, sive quia, peccatis exigentibus, alius non succurrit. Quia vero, duobus existentibus similibus, potest alter habere manum sublevantem , alter non; ideo unus obduratur ex se, alter vero sublevatur ab alio. Et per hunc modum intelligendum est in Iacob et Esau; Esau enim iacuit propria infirmitate, sed Iacob relevatus est aliena virtute.