QUAESTIO II. Utrum praedestinatio et reprobatio habeant in Deo rationem motivam.

Secundo quaeritur, utrum praedestinatio et reprobatio habeant in Deo rationem motivam. Et quod sic, videtur;

1. Per Canonem Genesis decimo octavo : Dixit Dominus: Num celare potero Abraham quod gesturus sum, cum futurus sit in gentem magnam, et praecepturus domui suae, ut custodiat pactum meum? Dominus ergo voluit revelare ipsi Abrahae propter considerationem bonorum futurorum: ergo cum illa ab aeterno praevideat, pari ratione praedestinat ex praescientia bonorum futurorum.

2. Item, Ambrosius super nonum Epistolae ad Romanos : " Dabo gratiam ei, quem scivero toto corde ad me post errorem reversurum "; loquitur in persona Domini; ergo ratio, quare Dominus proponit dare gratiam, est, quia aliquod futurum praevidit in homine.

3. Item, ratione ostenditur, quia omnis voluntas, eo ipso quod voluntas, est rationalis : ergo si hoc perfectionis est in voluntate, quod sit ex ratione, hoc maxime reperitur in voluntate divina; ergo cum praedestinatio dicat divinum propositum, erit ex ratione.

4. Item, omnis sapienter eligens eligit illos in famulos, in quibus videt meliores mores praeteritos, et similiter, quos novit fideliores fuisse; et si posset futura cognoscere, multo fortius eligeret et respueret propter praevisionem futurorum bonorum et malorum quam preteritorum. Si ergo Deus est sapientissime eligens, ergo rationem eligendi sive reprobandi accipit a praevisione sive praescientia.

b. Item, nullus sapienter eligens praeeligit omnino indistantia , maxime si possit accipere omnia aeque congrue; sed Deus praefert unum alteri in electione; ergo etc.

6. Item, si divinum propositum sive praedestinatio solum haberet rationem voluntatem Dei, et non aliam, tunc ergo videtur parcitas in divina voluntate

Si enim vellet omnes salvare, omnes salvarentur , et non est alia ratio, nisi quia non vult ergo voluntas eius non est liberalissima nec optima .

7. Item, si non esset alia ratio quam voluntas , ergo eum Deus reprobando proponit damnare, si sine omni ratione sola voluntate vellet damnare aliquem, ergo videtur crudelissimus, et quod fecisset homines ad supplicium.

8. Item, si sola voluntate praedestinat et reprobat, non praecognita ratione, videtur ergo secundum hoc, quod sit acceptor personarum; quod est contra illud quod dicitur Actuum decimo : In veritate comperi, quod non est acceptor personarum Deus.

Sed contra: 1. Exodi trigesimo tertio : Miserebor cui misereor, et clemens ero super quem placuerit mihi; ergo ratio prima et potissima divinae misericordiae et praedestinationis est Dei beneplacitum et voluntas.

2. Item, Matthaei undecimo dicit Filius; Revelasti ea parvulis, et abscondisti haec a sapientibus; ita Pater, quoniam sic placitum fuit ante te: ergo si Filius reddit optimam rationem, solum divinum beneplacitum est ratio.

3. Item, Apostolus ad Romanos nono super hac quaestione dicit: Nunquid non habet figulus potestatem, de eadem massa facere alia quidem vasa in honorem, alia in contumeliam? Si enim quaereretur ab artifice, quare de una parte massae facit vasa pulcra et ex alia vilia, cum aeque sit bona tota massa, non est alia ratio, nisi quia placet; ita enim bene faceret, si faceret e contrario; ergo etc.

4. Item, Augustinus de Praedestinatione Sanctorum : " Non quia tales nos futuros scivit, ideo elegit, sed ut tales essemus ".

5. Item, ratione videtur, quia voluntas Dei est causa causarum , ergo ibi status est; sed ubi est status, non est ultra quaerere rationem: ergo etc.

Quod sit ibi status, patet. Quod etiam status non patiatur quaerere rationem, videtur, quia quoties quaerimus causam vel rationem, quaerimus ut distantem ; si enim omnino essent idem causa et cuius est ratio, statim, illo viso, videretur causa et non quaereretur. Sed non est status nisi in summe simplici , et ita nulla distantia: ergo nec ratio, nec quaestio.

6. Item, si Deus praedestinat istum propter praevisionem, aut ergo bonorum, aut malorum, aut indifferentium; non propter praevisionem indifferentium et malorum; ergo propter praevisionem bonorum. Sed bona nulla futura sunt in isto, nisi quae Deus sua voluntate facturus est : ergo praevisio est propter voluntatem, et non e converso.

7. Item, si quis quaereret: cum Deus potuerit producere unum alium mundum similem huic, quare magis istum quam illum ? nulla esset quaestio, quia hoc solum fuit, quia voluit; ergo pari ratione nulla est causa, quare praedestinat et reprobat, nisi quia vult.

CONCLUSIO.

Praedestinatio atque reprobatio quantum ad ordinationem voliti ad voluntatem divinam, licet non habeant causam meritoriam, habent tamen rationem in generali et in speciali, sed in speciali non nisi rationes congruentiae et nobis ignotas.

Respondeo: Dicendum, quod cum quaeritur, utrum aeternum Dei propositum sive electio vel reprobatio rationem habeat, hoc non intelligitur quantum ad voluntatem divinam vel eius actum, qui Deus est, sed quantum ad ordinationem voliti ad eius voluntatem . Et si quaeratur ratio causalis vel meritoria, respondetur, quod non.

Si autem quaeratur ratio congruitatis et decentiae, respondent quidam, quod ipsa Dei voluntas sibi ipsi est ratio, nec est alia ratio, quare istum elegit, nisi quia placet; et haec est sufficiens per omnem modum, quia est causa causarum, et ratio rationum; et eo ipso quod placet ideo rectum est propter summam ipsius voluntatis rectitudinem, quia non tantum est recta, sed etiam regula.

Sed cavendum est, ne, dum voluntatem Dei magnificare volumus, potius voluntati eius derogemus. Si enim non esset alia ratio, quare Deus istum elegit et illum non, nisi quia placet , certe iam non occulta dicerentur divina iudicia, sed manifesta, cum quilibet hanc rationem capiat; nec dicerentur mirabilia , sed potius voluntaria.

Et propter hoc dicendum quod propositum illud aeternum, sicut dicit Augustinus, et habetur in littera , et voluntas illa est rationabilissima et rationem habet; et sicut ab aeterno fuit, ab aeterno rationem habuit, non aliam propter essentiam, sed propter connotatum . Quid autem sit illud in electione hominum vel reprobatione, nobis non est omnino notum, nec omnino ignotum.

Propter hoc notandum, quod quaedam sunt opera, quae exeunt a divina voluntate cum alio ad hoc ordinato ordine necessitatis, sive necessitatem sumamus in causando , sive in merendo vel disponendo, ut pluere et remunerare, sive damnare et salvare; et respectu talium divina voluntas habet rationem in generali et speciali. Unde si quaeratur: quare Deus vult pluere? respondetur; propter nostram utilitatem. Similiter si quaeratur: quare vult remunerare aliquos ? respondetur: propter suam gloriam .

Similiter habet rationem in speciali, ut si quaeratur: quare vult Deus pluere in hieme, non in aestate? tunc respondetur; quia vapores aquosi magis in hieme abundant quam in aestate. Similiter si quaeratur: quare magis vult salvare Petrum quam Iudam ? respondetur: quod iste habuit bona merita, ille vero mala.

Quaedam autem sunt opera. quae sunt a divina voluntate cum alio ad hoc ordinato ordine congruitatis, sicut est nostra gratificatio vel iustificatio, quae est a divina voluntate cum cooperatione et praeparatione liberi arbitrii; et hoc, quia " qui creavit te sine te, non iustificabit te sine te ". Et hoc dictum est secundum congruentiam; adiutores enim Dei sumus. Attamen Deus sine praeparatione et cooperatione iustificat, ut patet de sanctificatis in utero, et ut dicunt de Paulo. Et respectu talium operum habet rationem voluntas in generali et habet in speciali, sed in generali certam, in speciali occultam.

Si enim quaeritur: quare Deus vult iustificare? respondetur: ad misericordiae suae ostensionem. Et si quaeritur: quare non vult omnes homines iustificare voluntate beneplaciti? dicendum, quod hoc est propter iustitiae suae ostensionem. Unde Augustinus vigesimo primo de Civitate Dei : " Si remanerent omnes in poena, non appareret misericordis gratia redimentis. Rursus, si omnes transferrentur de tenebris ad lucem, in nullo appareret severitas ultionis, in qua propterea plures quam in illa sunt, ut sic appareret, quid omnibus debebatur".

Si quaeratur in speciali: quare magis vult iustificare unum quam alium, duobus similibus demonstratis ? quia multae possunt esse rationes congruentiae, ideo non est certitudo a parte rei. Et ideo cum cognitio nostra pendeat a certitudine rei, nullus certam potest invenire rationem, nisi habeat per revelationem illius cui dubia sunt certa. Et quia non fuit nobis expediens ad salutem ista cognitio, sed occultatio fuit necessaria propter humilitatem; ideo Deus noluit revelare, et Apostolus non fuit ausus inquirere, sed ostendit defectum nostrae intelligentiae, cum exclamavit undecimo ad Romanos : O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei, quam incomprehensibilia sunt iudicia eius, et investigabiles viae eius etc!

1. Ad illud ergo quod quaeritur, utrum praedestinatio habeat rationem; dicendum, quod habet in generali, similiter in speciali; et haec ratio nota est divinae praescientiae non nobis. ratione praedicta.

2. 3. Ad illud quod obiicitur de sacra Scriptura , quod assignat beneplacitum pro ratione; dicendum, quod quamvis assignet pro ratione et aliam non exprimat, non est concludendum, quod non sit alia, quia non sunt omnia scripta, sed nobis utilia . Utile autem fuit scire, quod divinum beneplacitum est causa et ratio, ut discamus eum timere et nihil meritorum nobis attribuere.

4. 5. Ad illud quod obiicitur, quod non elegit, quia praevidit tales; dicendum, quod Augustinus negat, secundum quod hoc quod est quia dicit causam, non secundum quod dicit rationem; quia quamvis divina voluntas possit habere rationem, ex qua dicitur congruenter operari, tamen non habet causam sive rationem causalem, cum sit causa causarum, et maxime respectu voliti, quod quidem est ex mera Dei liberalitate, ut puta est gratia iustificans impium. Et per hoc patet sequens de status.

6. Ad illud quod quaeritur: propter quorum praevisionem? dicendum, quod potest esse propter praevisionem bonorum, ut aliquo modo sunt a libero arbitrio; propter quorum tamen praevisionem determinate, non scio nec volo quaerere, nec est ratio nisi congruitatis. Unde et alia potest esse quam haec.

7. Ad illud quod obiicitur de mundi creatione, dicendum, quod non est simile, quia mundi creatio a divina voluntate et beneplacito est tanquam a tota causa. Et rursus, per creationem non praesupponitur aliquid.

Rationes vero ad oppositum probant, quod divina voluntas rationabiliter facit, et quod habet rationem congruitatis ratione voliti. Et quia hoc verum est, ideo concedendae sunt. Quamvis aliquae earum possint habere calumniam, tamen conclusio principalis non habet calumniam. Nam Augustinus dicit hoc in libro Retractationum post omnes retractationes, quod " proponit et eligit et reprobat veritate certissima et a nostris sensibus remotissima." Et quid a sensibus nostris est remotissima, ideo nullus debet ipsam inquirere, quia in hac vita non possumus pervenire . Et ideo in nostrae intelligentiae insufficientia sermo de praedestinatione claudendus est, ut obstruatur omne os, et subditus fiat omnis mundus Deo , cuius iudicia non sunt scrutabilia, sed formidoloso silentio veneranda.