IN SECUNDUM LIBRUM SENTENTIARUM
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM I.
QUAESTIO II. Utrum mundus productus sit ab aeterno, an ex tempore.
ARTICULUS II. De principii unitate.
QUAESTIO I. Utrum creatio mutationem dicat.
QUAESTIO II. Utrum creatio dicat medium inter Creatorem et creaturam.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
ARTICULUS II. De rerum ordine ad finem et ad invicem.
QUAESTIO I. Quis sit finis principalior rerum conditarum, utrum divina gloria, an utilitas nostra.
ARTICULUS III. De modo distinguendi spiritum angelicum ab anima rationali.
QUAESTIO I. Utrum Angelus et anima differant specie.
QUAESTIO II. Quae sit differentia, per quam Angelus et anima differunt.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM II.
QUAESTIO II. Utrum inter tempus et aevum sit aliqua mensura media.
QUAESTIO III. Utrum spirituales et corporales substantiae simul creatae sitit.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO I. Utrum Angeli sint in loco corporeo.
QUAESTIO II. Utrum Angelus simul et semel sit in pluribus locis.
QUAESTIO IV. Utrum plures Angeli sint simul in eodem loco.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM III.
QUAESTIO II. Utrum materia, ex qua compositi sunt Angeli, sit eadem eum materia corporalium.
QUAESTIO III. Utrum materia corporalium et incorporalium sit una numero.
ARTICULUS II. De discretione personali.
QUAESTIO I. Utrum in Angelis sit mera discretio personalis.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO I. Utrum Deus malum condiderit Angelum.
QUAESTIO II. Utrum Angelus in primo instanti suae creationis fuerit malus propria voluntate.
QUAESTIO I. Utrum Angeli naturali dilectione dilexerint Deum propter ipsum et super omnia.
QUAESTIO II. Utrum Angelus naturali dilectione magis diligat superiorem, an parem, an inferiorem.
DURIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM IV.
QUAESTIO I. Dirum bonis Angelis revelari debuerit futura permansio.
QUAESTIO II. Utrum malis angelis revelari potuerit ipsorum damnatio.
QUAESTIO I. Utrum Angeli in ipsa creatione habuerint matutinam cognitionem.
QUAESTIO II. Utrum Angeli modo habeant cognitionem vespertinam.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM V.
QUAESTIO II. Utrum lucifer appetierit Deo aequiparari.
QUAESTIO I. Utrum minores Angeli peccaverint peccato superbiae.
ARTICULUS III. De conversione bonorum Angelorum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM VI.
QUAESTIO I. Utrum lucifer fuerit de supremo ordine Angelorum.
QUAESTIO II. De quo ordine lapsi sint minores Angeli.
QUAESTIO I. Utrum angeli in locum infernalem ceciderint.
QUAESTIO II. Utrum daemones ceciderint in infernali supplicium.
QUAESTIO I. Utrum in daemonibus sit distinctio ordinum.
QUAESTIO II. Utrum inter angelos mulos sit praelatio.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM VII.
QUAESTIO II. Utrum in daemonibus sit malae voluntatis continuatio.
QUAESTIO I. Utrum confirmatio mutet libertatis arbitrium.
QUAESTIO II. Utrum in daemonibus cadat oblivio.
QUAESTIO III. Utrum in daemonibus sit praecognitio quoad futura.
ARTICULUS II. De virtute daemonum.
QUAESTIO I. Utrum omnes formae inducantur a Creatore, vel ab agente creato.
QUAESTIO II. Utrum daemones veras rerum formas inducere possint.
QUAESTIO III. Utrum quis magicis artibus uti possit absque peccato.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM VIII.
QUAESTIO II. Utrum Angeli quandoque assumant sibi corpora.
QUAESTIO I. Utrum corpus assumtum habeat veram formam corporis humani
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO II. Utrum daemones animabus illabi possint.
QUAESTIO III. Utrum daemones possint illudere sensus.
QUAESTIO IV. Utrum daemones cogitationes immittere possint.
QUAESTIO V. Utrum daemones possint malas affectiones incendere.
QUAESTIO VI. Utrum daemones scrutari possint secreta conscientiae nostrae.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM IX.
QUAESTIO II. Utrum distinctio Angelorum sit a natura, an a gratia.
QUAESTIO V. Utrum ad singulos ordines Angelorum fiat assumtio salvandorum.
QUAESTIO VII. Utrum ordines Angelorum sint tantum novem, an plures.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM X.
QUAESTIO I. Utrum aliqui Angeli mittantur.
QUAESTIO I. Utrum Angeli mittantur ad inflammandum affectum.
QUAESTIO I. Utrum Angeli locutio sit idem quod eius cogitatio.
QUAESTIO II. Dirum eadem locutio possit esse a Deo et ab Angelo.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XI.
QUAESTIO III. Utrum Christus habuerit Angelum custodem.
QUAESTIO I. Utrum Angelus subtrahat ab homine custodiae beneficium propter obstinationem.
QUAESTIO III. Utrum Angelus ex damnatione custoditi incurrat aliquod detrimentum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XII.
QUAESTIO III. Utrum materia corporalium creata sit sub aliqua diversitate formarum.
ARTICULUS II. De ipsius materiae quantitate.
QUAESTIO II. Utrum materia prima producta sit in die, an ante omnem diem.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XIII.
QUAESTIO II. Qualiter illa lux fecerit diem et noctem.
QUAESTIO I. Utrum lux sit corpus, vel forma corporis.
QUAESTIO II. Utrum lumen sit forma substantialis, an accidentalis.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XIV.
QUAESTIO II. An firmamentum sit idem cum ignis elemento.
QUAESTIO I. An caelum sit figurae orbicularis.
QUAESTIO II. Utrum in caelo sit ponere dextram et sinistram.
QUAESTIO II. Utrum luminaria in suis orbibus moveantur molibus propriis.
QUAESTIO III. Utrum conveniat alicui orbi moveri absque slellis.
QUAESTIO I. Utrum luminaria habeant diversitatem perfectionum.
QUAESTIO II. Utrum diversa luminaria diversas habeant impressiones super corporalia.
QUAESTIO III. Utrum ex impressionibus luminarium causetur in hominibus diversitas morum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XV.
QUAESTIO III. Utrum corpora animalium magis constent ex elementis passivis quam activis.
QUAESTIO I. Utrum omnia sensibilia facta sint propter hominem.
QUAESTIO II. Quo ordine ex parte temporis Deus produxerit res sensibiles.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO III. Qui sit ordo productionis animalium respectu quietis.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XVI.
QUAESTIO II. Utrum homo sit imago Dei naturaliter.
QUAESTIO III. Utrum esse imaginem conveniat homini proprie, ita quod nulli alii.
QUAESTIO I. Utrum imaginis ratio principalius reperiatur in Angelo quam in anima.
QUAESTIO II. Utrum imago principalius sit in masculo quam in femina.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XVII.
QUAESTIO II. Utrum anima Adae fuerit producta ex materia.
QUAESTIO III. Utrum anima Adae fuerit producta ante corpus, vel postea.
QUAESTIO I. Utrum corpus Adae debuerit produci de natura pure caelesti.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XVIII.
QUAESTIO III. Utrum ratio seminalis sit forma universalis, vel singularis.
QUAESTIO II. Utrum animae omnium fuerint simul productae.
QUAESTIO III. Utrum anima rationalis sit ex traduce.
DUBIUM CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XIX.
QUAESTIO II. Utrum quaevis anima, etiam brutalis, ex prima conditione fuerit immortalis.
QUAESTIO I. Utrum corpus Adae, ipso non peccante, posset dissolvi.
ARTICULUS III. De immortalitate primi hominis quantum ad coniunctum.
QUAESTIO I. Utrum immortalitas inesset homini a natura, vel a. gratia.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XX.
QUAESTIO I. Utrum in statu innocentiae fuisset sexuum commixtio:
QUAESTIO II. Utrum in statu innocentiae in commixtione fuisset seminum decisio.
QUAESTIO III. . Utrum in emissione seminis in statu innocentiae fuisset delectationis intensio.
QUAESTIO IV. Utrum in coitu in statu innocentiae fuisset integritatis corruptio.
QUAESTIO V. Utrum quoties fuissent coniuncti, toties prolem genuissent.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXI.
QUAESTIO I. Quid moverit principaliter diabolum ad tentandum hominem.
QUAESTIO II. Utrum tentatio per serpentem fuerit conveniens.
QUAESTIO III. Utrum ordo et progressus tentationis in primis parentibus fuerit conveniens.
QUAESTIO I. Utrum carnis sit tentare.
QUAESTIO II. Utrum tentatio carnis a tentatione diaboli possit separari.
QUAESTIO III. Utrum tentatio carnis sit nobis difficilior tentatione diaboli.
ARTICULUS III. De quantitate peccati primorum parentum.
QUAESTIO II. Utrum peccatum primum hominis fuerit remissibile, vel irremissibile.
QUAESTIO III. Utrum primum peccatum fuerit grauissimum omnium peccatorum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXII.
QUAESTIO I. Quo genere peccati mulier peccaverit.
QUAESTIO II. Utrum id quod mulier appetiit, vir etiam concupierit.
QUAESTIO III. Quis gravius peccaverit, utrum vir, an mulier.
QUAESTIO I. Utrum peccatum primorum parentum fuerit ex ignorantia.
QUAESTIO II. Utrum ignorantia in aliquo homine possit esse culpa.
QUAESTIO III. Utrum ignorantia sit culpae excusatio.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIII.
QUAESTIO II. Utrum Deus debuerit permittere, hominem impugnari
QUAESTIO III. Utrum a viro iusto debeat desiderari tentationis impulsio.
QUAESTIO II. Utrum, si primi parentes stetissent in statu innocentiae, aliquando decipi potuissent.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIV.
QUAESTIO II. Utrum superior et inferior portio potentiarum sint diversae potentiae.
QUAESTIO III. Utrum divisio voluntatis per naturalem et deliberativam sit per diversas potentias.
QUAESTIO IV. Utrum intellectus agens et possibilis sint una potentia, an diversae.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIV.
QUAESTIO II. Utrum in superiori portione rationis possit esse veniale peccatum.
ARTICULUS II. Qualiter peccatum habeat fieri in inferiori parte rationis.
QUAESTIO I. Utrum aliquod peccatum habeat esse in inferiori parte rationis absque sensualitate.
ARTICULUS III. Quomodo peccatum habeat fieri et esse in sensualitate.
QUAESTIO II. Utrum in sensualitate possit esse mortale peccatum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXV
QUAESTIO II. Utrum liberum arbitrium sit potentia distincta a ratione et voluntate.
QUAESTIO III. Utrum liberum arbitrium complectatur rationem et voluntatem.
QUAESTIO V. Utrum liberum arbitrium addat aliquid supra rationem et voluntatem.
QUAESTIO VI. Utrum liberi arbitrii facultas insit principalius rationi, an voluntati.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
ARTICULUS UNICUS. De libero arbitrio in comparatione.
QUAESTIO I. Utrum liberum arbitrium sit aeque in omnibus, in quibus reperitur.
QUAESTIO III. Utrum liberum arbitrium, secundum quod liberum, possit in malum.
QUAESTIO IV. Utrum liberum arbitrium ab aliquo agente creato cogi possit.
QUAESTIO V. Utrum liberum arbitrium a Deo cogi possit.
QUAESTIO VI. Utrum liberum arbitrium propter ineptitudinem corporis ligari possit quoad usum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXVI.
QUAESTIO II. Utrum id quod ponit gratia in gratificato, sit creatum, vel increatum.
QUAESTIO III. Utrum gratia sit in genere substantiae, vel accidentis.
QUAESTIO IV. Utrum gratia sit in genere accidentis corruptibili, vel incorruptibilis.
QUAESTIO V. Utrum gratia primo insit substantiae animae, vel potentiis.
QUAESTIO VI. Utrum gratia, comparetur ad animam in ratione motoris.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXVII.
QUAESTIO III. Utrum gratia gratium faciens et gloria essentialiter differant.
QUAESTIO I. Utrum per gratiam contingat mereri ipsum gratiae donum iam habitum.
QUAESTIO II. Utrum per gratiam contingat mereri gratiae augmentum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXVIII.
ARTICULUS II. De potestate liberi arbitrii absque gratia gratis data.
QUAESTIO III. Utrum liberum arbitrium, omni gratia destitutum, possit in aliquod bonum in genere.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIX.
QUAESTIO II. Utrum homo in statu naturae institutae potuerit mereri absque dono gratiae.
QUAESTIO I. Virum homo ante lapsum habuerit gratiam.
QUAESTIO I. Utrum homo habuerit tot virtutes ante lapsum, quot habuit post lapsum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXX.
ARTICULUS 1. De originalis peccati entitate.
ARTICULUS II De quidditate originalis peccati.
QUAESTIO I. Utrum peccatum originale sit concupiscentia.
QUAESTIO II. Utrum peccatum originale sit ignorantia,.
QUAESTIO I. Utrum aliquid transeat in veritatem humanae naturae per actum generativae.
QUAESTIO II. Utrum aliquid transeat in veritatem humanae naturae opere nutritivae.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXI.
QUAESTIO I. Utrum anima sensibilis in hominibus sit a generante.
QUAESTIO II. Ratione cuius partis primo insit animae peccatum originale.
QUAESTIO I. Utrum anima possit infici a carne.
QUAESTIO III. Utrum caro inficiatur ex propagatione tantum, vel ex propagatione et libidine.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXII.
QUAESTIO II. Utrum originale peccatum per baptismum deleatur quantum ad causam.
QUAESTIO Ii Utrum concupiscentia sit in anima, vel in carne ut in subiecto.
QUAESTIO II. Utrum concupiscentia sit a Deo.
ARTICULUS III. De aequitate divini iudicii in infusione et punitione animae.
QUAESTIO I. Utrum illam maculam, quam anima contrahit ex carne, debeat Deus ipsi imputare.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXIII.
QUAESTIO I Utrum originale peccatum reperiatur in omnibus aequaliter.
QUAESTIO II. Utrum ponendum sit peccatum originale unum, vel plura.
ARTICULUS III. De poena peccati originalis.
QUAESTIO I. Utrum parvuli decedentes in solo originali puniantur poena ignis materialis.
QUAESTIO II. Utrum parvuli decedentes in sola originali puniantur aliquo dolore interiore.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXIV.
QUAESTIO III. Utrum malum sit a bono secundum intentionem, vel praeter intentionem.
ARTICULUS II. De malo in comparatione ad subiectum, in quo est.
QUAESTIO I. Utrum aliquid sit ita malum, quod nihil habeat de bono.
QUAESTIO III. Utrum malum sit in bono tanquam aliquis habitus, an sit pura privatio.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXV.
QUAESTIO II. Utrum peccatum sit ipsa corruptio passio, essentialiter loquendo.
QUAESTIO III. Utrum peccatum ex eo, quod corrumpit bonum, contrarietur bono increato.
QUAESTIO III. Utrum modus, species et ordo per malum possint totaliter corrumpi.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXVI.
QUAESTIO II. Utrum passiones animat poenae tantum sint, an poenae simul et peccata.
QUAESTIO II. Utrum poena possit esse in aliquo sine culpa praecedente.
ARTICULUS III. De comparatione poenae ad divinae iustitiae aequitatem.
QUAESTIO I. Utrum aliqua poena sit a Deo.
QUAESTIO II. Utrum omnis poena sit a Deo.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXVII.
QUAESTIO I. Utrum a Deo sit omnis actio, secundum quod actio.
QUAESTIO I. Utrum actio iniusta, secundum quod iniusta, sit a Deo.
QUAESTIO II. Utrum operatio fortuita, secundum quod fortuita, sit a Deo.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXVIII.
QUAESTIO III. Utrum bonae voluntatis sit unus solus finis, an possint esse plures.
QUAESTIO IV. Utrum malae voluntates habeant unicum finem.
QUAESTIO I. Utrum intentio sit in his solis, quae participant rationem.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXIX.
QUAESTIO II. Utrum conscientia sit habitus innatus, aut acquisitus.
QUAESTIO III. Utrum synderesis possit depravari per peccatum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XL.
QUAESTIO II. Utrum quantum quis intendit, tantum faciat.
QUAESTIO III. Utrum intentio absque bonis operibus sufficiat ad merendum vitam aeternam.
QUAESTIO I. Utrum opera exteriora aliquid addant supra bonam intentionem.
QUAESTIO III. Utrum bonitas operum addat ad bonae intentionis meritum quantum ad numerositatem.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLI.
QUAESTIO II. Utrum haec divisio fiat per differentias essentiales, an per accidentales.
ARTICULUS II. De comparatione actionis malae ad voluntatem.
QUAESTIO I. Utrum omne peccatum actuale sit voluntarium.
QUAESTIO III. Utrum sicut peccare, sic etiam puniri sit voluntatis proprium.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLII.
QUAESTIO I. Utrum peccatum veniale et mortale conveniant in aversione.
QUAESTIO II. Utrum veniale conveniat cum mortali in reatu poenae aeternae.
ARTICULUS III. De modis dividendi peccata.
QUAESTIO I. Utrum peccatum habeat dividi per differentias materiales tantum, an etiam per formales.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLIII.
ARTICULUS II. De eodem peccato quoad conditiones proprias.
QUAESTIO I. Utrum peccatum in Spiritum sanctum sit gravissimum.
ARTICULUS III. De speciebus et differentiis huius peccati.
QUAESTIO I. De numero et sufficientia specierum huius peccati.
QUAESTIO II. De speciebus huius peccati quoad rationes proprias.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLIV.
ARTICULUS II. De potestate praesidendi.
QUAESTIO I. Utrum omnis potestas dominandi sit a Deo.
ARTICULUS III. De necessitate subiacendi potentiae praesidendi.
QUAESTIO I. Utrum Christiani teneantur subesse tyrannis sive potestati saeculari in aliquibus.
QUAESTIO II Utrum religiosi teneantur praelatis suis obedire in omnibus, quae non sunt contra Deum.
Utrum potentia peccandi sit in nobis a Deo.
Circa primum sic proceditur et quaeritur, utrum potentia peccandi sit in nobis a Deo. Et quod sic, videtur:
1. Primo auctoritate Augustini super Psalmum , . et Magister adducit in littera: " Nocendi voluntas potest esse ab hominis animo; potestas autem non nisi a Deo "; sed voluntas nocendi, quae est hominis a se ipso, non est nisi respectu nocumenti, quo quis peccat: ergo si respectu illius eiusdem est a Deo potestas, videtur, quod potestas peccandi sit a Deo in ipso.
2. Item, Philosophus in Topicis : "Potest Deus et studiosus prava agere "; sed omne illud, in quo communicat homo cum Deo, habet ab ipso tanquam a causa et principio: si ergo in potentia peccandi homo cum Deo communicat, videtur, quod potentiam peccandi a Deo accipiat.
3. Item, omne illud, quod attestatur nobilitati naturae, est a Deo; sed potestas peccandi in eo, in quo est, attestatur nobilitati naturae
non enim reperiri potest nisi in creatura rationali, quae est nobilissima omnium creaturarum
ergo videtur, quod potentia peccandi sit in homine a Deo.
4. Item, omne illud, quod facit ad amplificationem laudis, a Deo est, cuius est omnis honor et laus; sed posse peccare facit ad laudem viri iusti, secundum quod dicitur Ecclesiastici trigesimo primo : Qui potuit transgredi et non est transgressus, et facere malum, et non fecit: ergo videtur, quod posse peccare sit in homine a Deo.
5. Item, potentia peccandi aut est in creatura rationali, secundum quod est a Deo, aut secundum quod est ex nihilo. Si secundum quod est a Deo, habeo propositum, scilicet quod talem potentiam homo a Deo accipiat. Si secundum quod est ex nihilo: ergo cum omnis creatura sit ex nihilo, omnis creatura habet potentiam peccandi: si igitur hoc est falsum, restat etc.
Sed contra: 1. Peccare est deficere ; sed possei deficere est nonposse et privatio potentiae: si igitur privatio et defectus potentiae non est a Deo, videtur, quod potentia peccandi non sit in homine a Deo, sed potius a se ipso.
2. Item, ab eodem principio sunt actus et potentia : ergo si peccatum non est a Deo aliquo modo, ergo nec potentia peccandi in homine est ab ipso.
3. Item, gloria est perfectiva et salvativa naturae ; sed per gloriam aufertur potentia peccandi: si ergo gloria non aufert quod Deus dedit, videtur igitur, quod potentiam peccandi homo a Deo non acceperit.
4. Item, potentia peccandi est potentia faciendi contra Deum: ergo potentia peccandi, in quantum huiusmodi, adversatur divinae potentiae : si igitur divina potentia nihil contra se facit, videtur igitur, quod ab ipso non sit potentia peccandi.
5. Item, omne quod est in homine a Deo, habet exemplar in Deo; sed potentia peccandi, in quantum huiusmodi, non habet exemplar in Deo; impossibile est enim, quod Deus peccet, sicut in locis pluribus Augustinus ostendit; et impossibile est etiam, defectus habere exemplar in Deo. Si igitur homo secundum potentiam peccandi Deo non assimilatur, immo potius assimilatur diabolo; et omne illud, quod homo habet a Deo, habet in ipso exemplaritatem et similitudinem: videtur, quod potentia peccandi in homine non habeat a Deo causam et originem.
conclusio.
Potentia peccandi uno modo accepta est a Deo, alio autem modo minime.
Respondeo: Dicendum, quod cum dico potentiam peccandi, duo dico: et dico aliquam potentiam, et dico potentiam ad talem actum ordinabilem.
Si igitur loquamur de potentia peccandi, secundum quod potentia est: cum illa potentia sit
liberum arbitrium, sic absque dubio a Deo est.
Si autem loquamur de ordinabilitate illius potentiae ad peccatum, tunc dicendum est, quod sicut peccatum aliquando accipitur abstracte, aliquando concrete
aliquando enim nominat actionem deformem, aliquando ipsam deformitatem
sic dupliciter est loqui de illa ordinabilitate ad peccandum: aut respectu deformitatis, aut respectu actionis substratae. Si respectu actionis substratae, sic talis ordinabilitas a Deo est, sicut et actio substrata peccato. Si autem loquamur de ordinabilitate illa respectu deformitatis, sic, cum illa deformitas nihil aliud sit quam privatio et defectus, talis ordinabilitas nihil aliud est quam defectibilitas: et ideo, sicut defectus deformitatis non est a Deo, sic nec talis defectibilitas est a Deo, sed est in ipsa creatura rationali, quia ex nihilo. Sic igitur potentia peccandi uno modo conceditur esse a Deo, alio modo minime.
Et secundum hoc currunt rationes ad oppositas partes, et etiam diversae fuerunt opiniones.
Nam sicut Magister dicit in littera , quidam dixerunt, quod potentia peccandi non est a Deo: alii vero dixerunt, quod potentia peccandi a Deo est: quod nititur probare Magister multis auctoritatibus.
Hlae autem auctoritates non valent ad hoc concludendum, nisi accipiatur potentia peccandi secundum illud quod est, sive respectu actionis, ad quam est, quia hoc modo continetur sub genere potentiae. Secundum autem quod potentia peccandi consideratur in comparatione ad ipsam deformitatem, sic non est in genere potentiae, immo potius impotentiae; sic enim non nominat potentiam, sed defectum. Et sicut non sequitur: Deus potest omnia facere, ergo potest peccare: sic non sequitur isto modo: omnis potestas a Deo est, ergo potestas peccandi a Deo est Et isto modo loquendo dicit Anselmus , quod " potestas peccandi non est libertas nec pars libertatis". Et hoc modo procedunt rationes ostendentes, quod potestas peccandi non sit in homine a Deo; et ideo concedendae sunt.
1. Ad illam vero, quae obiicitur de potentia nocendi, quod est a Deo, quamvis voluntas non sit ab ipso: dicendum, quod Augustinus vim facit in verbo illo inter ipsam potentiam, qua peccatur, et actualem ordinationem illius potentiae, qua peccatur ; et vult dicere, quod ipsa potentia a Deo est, quamvis ipsa ordinatio ad peccatum ab ipso non sit, quia potius est deordinatio quam ordinatio. Et ideo ex hoc non habetur, nisi quod potentia peccandi, secundum id quod est, a Deo sit: secundum autem quod est ad peccandum, non potest elici ex illa auctoritate, quod sit a Deo, immo potins oppositum, quia potentia peccandi non pervenit in peccatum nisi mediante voluntaria deordinatione, quam a Deo esse negat Augustinus in praedicta auctoritate.
2. Ad illud verbum Philosophi, quo dicit, quod Deus et studiosus potest prava facere; exponant quidam, quod Philosophus intellexit de malo poenae. Sed hoc plane repugnat eius textui; et ideo, cum sacra Scriptura dicat, et omnes expositores concordant, quod nullo modo potest peccare, sicut nec mentiri, nec etiam se ipsum negare ; dicendum est, quod illud verbum Philosophi non habet veritatem. Nec credo, ipsum constituisse magnam vim in verbo illo, pro eo quod dixit hoc solum exemplificando et pertranseundo: et exemplum suum satis sufficiebat ad propositum pro parte, in qua habet veritatem, pro hac videlicet, quod studiosus potest mala agere, licet hoc non sit, unde studiosus, sed unde potest a virtute deficere.
3. Ad illud quod obiicitur, quod potentia peccandi attestatur nobilitati naturae: dicendam, quod hoc non est verum, in quantum dicit ordinem ad defectum, sed in quantum dicit ordinationem ad actum substratum; nam nullus actus est deformabilis per culpam, nisi qui procedit a potentia deliberativa, quae nobilis est, quia sola illa informabilis est per iustitiam.
Vel dicendum, quod attestari nobilitati est dupliciter: aut per se, aut per accidens. Potentia autem peccandi et peccatum attestatur nobilitati naturae per accidens, sicut dicit Augustinus , quod " dolor boni amissi testis est naturae bonae ".
4. Ad illud quod obiicitur, quod facit ad amplificationem laudis; dicendum, quod sicut virtus commendabilior redditur ex peccatis, sic potentia bene faciendi commendabilior redditur ex potentia male faciendi: non quia vitium aliquid addat bonitati virtutis, nec potentia deficiendi aliquid addat potentiae bene faciendi; sed quia ex praesentia oppositi magis in sua bonitate clarescit . Sic magis apparet virtuositas hominis, quando potest mala facere et non vult, quam si non posset nec vellet; et ideo laudatur vir iustus in hoc, quod potuit mala facere et non fecit, hoc est, laudatur in hoc, quod fecit bonum et non fecit malum, cum posset; ila quod laus essentialiter respicit hoc quod est facere bonum, hoc autem quod est posse peccare, non respicit nisi per accidens; unde circumscripta potentia faciendi malum, si bonum faceret voluntarie, adhuc laudaretur.
5. Ad illud quod quaeritur, utrum potentia peccandi insit creaturae a Deo, vel ex nihilo; dicendum, quod ratione actus substrati, qui est actus deliberativus, inest ei a Deo: ratione vero defectus inest ei ex nihilo. Et hinc est, quod potentia peccandi non reperitur in omni creatura, quia ratione imperfectionis non reperitur in creatura irrationali, pro eo quod non potest in ea esse actus deliberationis. Ratione vero omnimodae perfectionis non reperitur in creatura beata, quia non potest in ea esse defectus; adeo suo Creatori est coniuncta. Et sic potentia peccandi quodam modo tollitur per gloriam, quodam modo relinquitur; quodam modo est ipsa libertas, quodam modo minuit libertatem; quodam modo est potentia, et quodam modo impotentia; quia quodam modo dicit positionem, et quodam modo privationem. Et ideo, cum quaeritur, utrum sit a Deo, non est respondendum simpliciter, sed secundum praedictam distinctionem.