QUAESTIO II. Utrum daemones veras rerum formas inducere possint.

Secundo quaeritur, utrum verarum formarum inductio possit esse a spiritu maligno. Et quod sic, videtur:
1. Primo auctoritate sacrae Scripturae. Exodi septimo dicitur: Fecerunt autem malefici similiter; sed constat, quod virga Moysi conversa fuit in verum draconem, alioquin non esset verum miraculum: si ergo malefici similiter fecerunt, et hoc non nisi virtute daemonum, ergo daemones veros serpentes de virgis possunt facere: ergo veras formas inducere.

2. Item, in Glossa habetur ibidem: "Daemones discurrunt per mundum et subito semina inferunt, sicque novas reruni species producunt". Ex hoc patet, quod specierum sive formarum inductio sit a spiritu maligno.3. Item, maior est potestas daemonum quam hominum per artificium; sed homines, mediante arte alchimiae, diversorum metallorum species faciunt: ergo multo fortius hoc daemones possunt .

4. Item, quod subiacet potentiae inferiori subiacet superiori: sed potentia daemonum per naturam superior est potentiis rerum naturalium, quia dicitur Iob quadragesimo primo : Non est potestas super terram, quae ei possit comparari: si ergo natura inferior veras et novas species potest inducere et inducit, ergo et potentia daemonum.

5. Item, formae secundum seminales rationes latent in materia, ut habetur in littera et praedeterminatum est supra et ad hoc, quod fiant in acta, non indigent nisi extrinseco adiutorio: si ergo diabolus scit modum educendi et posse habet ad adiuvandum, ergo veras formas potest inducere.

6. Item, ordo universitatis est, ut superiora per naturam influant in inferiora, sicut patet, quod caelestia influunt in haec inferiora ; sed spiritualia sunt multo superiora respectu corporalium quam corporalia respectu corporalium: ergo si corporale adeo potest influere in corporale, quod sua influentia et virtute et actione educit formam de potentia in actum, sicut patet tam in actione elementorum quam corporum caelestium, ergo multo fortius potest hoc spiritus sive bonus sive malus.

Contra: 1. Exodi septimo : Absorbuit virga Moysi virgas magorum; quod exponens Augustinus ait, et habetur in Glossa: "Moysi virga absorbuit virgas, non dracones. Absorbere enim potuit quod erant, non quod non erant": ergo virgae, quae videbantur versae in dracones, erant virgae non versae in serpentes. Si ergo daemones tunc operati sunt ita excellenter ut potuerunt, videtur, quod species rerum non possint vere transmutare aut educere.

2. Item, secundae ad Thessalonicenses secundo dicitur, quod manifestatio antichristi erit in signis et prodigiis mendacibus secundum operationem satanae. Si ergo mendacia erunt prodigia et signa, ergo non vere faciet quod videbitur facere: sed tunc maxime operabitur diabolus secundum posse suum: ergo non potest veras formas inducere.

3. Item, super illud : Immissiones per ange-Semi malos, Glossa Augustini: " Ea quae mirabiliter in creaturis fiunt, attribuere malis angelis non audemus "; sed subito de virgis facere veros serpentes est miraculum, quia contra solitum cursum naturae: ergo hoc non potest malus angelus.

4. Item, ratione ridetur hoc ipsum sic Omne quod dat alteri speciem et actum, est ens actui respectu eius quod dat

hoc probat Philosophus et dicit in septimo Primae Philosophiae : "Nihil enim dat quod non habet"

sed angelus malus nec genere nec specie convenit cum istis rebus corporalibus: ergo non potest eis formas et species dare.

8. Item, in productione sive in transmutatione rerum naturalium angelus operatur, aut ergo naturaliter, aut artificialiter. Si naturaliter: cum natura sit vis insita rebus, similia ex similibus procreans , tunc faceret angelos. Si artificialiter: sed quod est ab operante artificialiter est artificiatum: ergo formae, quas inducit, sunt artificiales. Sed asinus artificialis non est asinus vere, sed aequivoce, et similiter manus et consimilia: ergo nunquam inducit veras formas.

6. Item, si inducit veras formas, ergo facit vera miracula: ergo miracula non attestantur divinae potentiae: ergo non sunt in robur fidei Christianae.

Si dicas, quod differunt ab istis; quaeritur, quomodo differant, et quomodo haec possint discerni.

CONCLUSIO.

Daemones formas artificiales inducere possunt per virtutem propriam, naturales vero non per propriam virtutem, sed tantum per alienam

Respondeo: Ad praedictorum intelligentiam no tandum est, quod quando quaeritur, utrum daemoi possit inducere formas veras, aut transmutare d forma in formam; non est quaestio de forma arti ficiali

quia planum est, quod potest imagines e figuras facere, sicut homo

sed de formis natura libus, utrum scilicet possit verum serpentem e veram ranam producere, et sic de aliis.

Ad hanc autem quaestionem respondendum es per distinctionem, quoniam, quod daemon forman inducat, dupliciter potest intelligi: aut quod virtute propria, aut quod virtute aliena. Si intelligatur quod inducat virtute propria, sic absque dubie alsum est, et hoc dicit Augustinus ; si intelligatur, piod virtute aliena, scilicet per virtutem rerum naturalium, quas coniungit ad invicem, sic potest. - Sicut est exemplum in agricola, qui segetes, nediante semine iacto et terra germinante et aqua rrigante, fructificare facit: et hoc est virtute aliena. rirtute autem propria generat sibi similem. Et ratio lnius est, quia forma naturalis non producitur nisi a Conditore naturae, vel a natura condita, operante per modum naturae, et ideo rem naturalem virtute sibi indita producit: sed operando in agrieultura operatur ut artifex, et ideo naturam potest expedire et adiuvare, sed rem naturae non potest producere.

Dicendum igitur, quod maligni spiritus possunt formas artificiales inducere per virtutem propriam: et formas naturales per virtutem alienam, per propriam autem non possunt.

Et ratio huius est, quia operantur per modum artis in hoc et non per modum naturae; unde sicut natura non producit formam artificialem, sic nec ars formam naturalem.

Si quaeratur ratio huius, dico, quod est limitatio potentiae agentis ad talem et talem effectum secundum dispositionem Dei et primariam ordinationem causarum.

Rursus, si quaeras rationem, quare Deus sic disposuit: dico, quod ordo sapientiae hoc requirit. Cum enim sit ^triplex agens, scilicet Deus, natura et intelligentia , ista sunt agentia ordinata, ita quod primum praesupponitur a secundo, et secundum praesupponitur a tertio. Deus enim operatur ex nihilo: natura vero non facit ex nihilo, sed ex ente in potentia: ars supponit operationem naturae et operatur super ens completum: non enim facit lapides, sed domum de lapidibus. Unde sicut natura non potest anticipare operationem Dei, quae est de nihilo producere; sic nec ars operationem naturae.

Sed tunc quaeres, quare non est e converso, ut ars praecedat naturam? Et dicendum, quod operatio naturalis per naturam prius est in eodem quam operatio artis. Et praeterea, alia ratio est, quia agens per naturam producit sibi similem secundum veritatem, sed agens secundum artem similem solum secundum speciem vel ideam vel exemplar. Quia ergo in productione rei naturalis sive formae naturalis agens aliquid impartitur passo, et nihil impartitur aliquid nisi illud, respectu cuius est in actu secundum veritatem: ideo formas illas de potentia in actura educere non potest nisi quod agit per modum naturae. In artificialibus autem nihil impartitur agens passo, sed aufert vel mutat secundum locum, sicut patet in forma compositionis et figura incisionis. Et hinc est, quod agens per artem non potest virtute propria formas naturales producere, nisi ille solus, qui est actus plenus et perfectus respectu omnium, tam in cognoscendo quam in operando, scilicet solus Deus.

Dicamus igitur brevius, quod has formas, de quibus loquimur, daemones possunt vere transmutare, non tamen virtute sua, sed naturae. Unde tantum sunt ministri, non principales agentes, quia, si essent principales agentes, cum non producant per conveniens nomine et specie , producerent sicut creator, et ita essent creatores: quod Augustinus negat expresse.

1 2. 3. Unde tres rationes primae verum concludunt, quoniam non probant, quod faciant virtute sua, sed virtute seminum adducturum.

4. Ad illud vero quod ostenditur, quod virtute propria, quia potentia eius est excellentior: dicendum, quod illa propositio non habet veritatem nisi de virtute, quae per omnem modum est superior: vel si in aliis habet locum, oportet intelligi in his, ad quae utraque virtus habet similiter ordinari. Aliter patet esse falsum. Homo enim potentior est asino, non tamen potest generare asinum, sicut asinus facit, quia virtus eius non est ad hoc. Similiter intellige in proposito.

5. Ad illud quod obiicitur, quod formae sunt in materia seminaliter: dicendum, quod illa ratio seminalis valde remota est ab actu completo nec potest ad actum reduci, nisi multa adminiculantia habeat, ex quorum influentia, sibi et naturae suae conveniente, proficiat, quousque in actum perveniat Talis non est influentia spiritus propter disconvenientiam in forma et natura: influere enim potest ad motum localem et regimen, non ad generationem.

6. Ad illud quod obiicitur, quod spiritualia influant in corporalia, et superiora in inferiora: dicendum, quod influunt secundum proportionem unius ad alterum, et secundum quod competit naturae suscipientis. Aliter enim influit sol, aliter Angelus. Sol potest influere formalem proprietatem, communicando scilicet lucem et calorem: Angelus non sic potest influere in corporalia, sed solum localiter mutando, non ad formam, sed ad situm, cum non habeat convenientiam in forma et natura.

1. Ad illud quod obiicitur, quod nihil vere faciunt, primo per virgas magorum: dicendum, quod veritas est, quod glossae videntur sibi obviare ibidem: verumtamen hoc magis sonant, quod veros serpentes fecerunt: et denominant ibi serpentes a materia praeexistente, sicut serpentem Moysi vocant virgam, licet verus esset serpens: sic et de aliis intelligendum.

2. Ad illud quod obiicitur, quod antichristus faciet signa mendacia; dicendum, quod illud intelligitur, non quia non faciet aliqua signa veracia secundum transmutationem formarum; sed non erunt veracia, habendo aspectum ad finem sive ad intentionem, quia ad hoc faciet, ut mendacium et falsum, persuadeat.

3. Ad illud quod obiicitur de glossa Augustini, dicendum, quod Augustinus non negat, quin aliquid possit daemonibus attribui, sed quod non omnia sunt eis attribuenda, immo quaedam tribuuntur bonis Angelis.

4. b. Ad duas sequentes rationes non oportet respondere; verum enim concludunt, scilicet quod Angelus propria virtute non potest formas naturales transmutare sive inducere vel educere de potentia in actum.

6. Ad illud quod ultimo quaeritur , qualitercumque educat, si vere educit, facit miracula: argo miracula sunt signa fallibilia, ergo non sunt efficacia nostrae fidei testimonia: dicendum ad hoc, pod etsi sint vera opera, non tamen sunt vera miracula; quoniam miracula non sunt per vim naturae, sed per vim supra naturam, quae est agentis primi. Sunt enim supra facultatem naturae, et ideo attestantur omnipotentiae facientis . Sed opera,;

uae faciunt daemones, etsi miracula videantur, pia fiunt in tempore imperceptibili, non tamen sunt pera miracula, quia fiunt vi naturae.

Et si tu mimos, quod natura non potest ita cito operari: licendum, quod verum est de hac natura per se, sed taliter potest esse adiuta et confota rebus conuenientibus, ut quasi repente prorumpat in effetum; sicut patet de generatione ranarum, quas de niibusdam foliis in modico tempore nasci contingit.

Si autem quaeras, quomodo discernantur huiusmodi miracula: dicendum, quod etsi conveniunt in materia, differunt tamen ex parte principalis agentis et ex parte ministri et ex parte finis et ex parte facti.

Ex parte principalis agentis; nam in miraculis divinis operatur agens potentiae infinitae et supra naturam: in miraculis daemonum operatur virtus naturae, multipliciter adiuta per alias naturas .

Ex parte ministri: nam Dei miracula fiunt per publicam iustitiam secundum veritatem, vel secundum apparentiam: sed miracula daemonum fiunt per privatos contractus et quaedam arcana. Et hoc est quod dicit Augustinus , quod " boni faciunt miracula per publicam iustitiam ", hoc est per fidem veram, quae vere iustificat, quam veritas omnibus praedicat: amati christiani per signa pnblicae iustitiae", quia fidem habent et videntur habere operaf sed "magi per privatos contractus)), et hoc est quod dicitur in. Exodo per incantationes et arcana quaedam. Huius signum est, quod ibi sunt tenebrarum opera, quia qui male agit odit lucem.

Ex parte finis similiter differunt, quia miracula Dei fiunt ad utilitatem et divinam gloriam : sed magorum ad deceptionem et ad gloriam vanam et excellentiam : unde sunt quasi inutilia.

Differunt etiam ex parte facti, quia daemones faciunt hujusmodi vilia et inutilia: miracula vero divina circa valde necessaria et utilia . Unde daemones maxime faciunt ranas et serpentes, quia haec de facili producuntur operatione naturae, et quia divino iudicio magis permittuntur ad prioris facti memoriam.

Unde sic Deus temperat potentiam et astutiam diabolicam, ut sic patiatur eum perverse imitari, ut in ipsa imitatione possit seducere malos iuxta eorum merita mala: possit etiam deprehendi a bonis, et ut fides simul cum miraculis habeat locum. Si enim solus Deus et eius servi miracula facerent, quis non credidisset in Deum, miraculis compulsus? Nunc autem, cum magi faciunt et boni faciunt, qui divinitus illustrantur, ut inter haec possint discernere, per vera miracula adiuvantur et per daemonum miracula exercentur et probantur.