S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI Id episcopos Eutropium et Paulum EPISTOLA, SIVE LIBER DE PERFECTIONE JUSTITIAE HOMINIS.

 0291 Sanctis fratribus et coepiscopis et

 CAPUT II.

 Ratiocinatio 2. Iterum quaerendum est, inquit, peccatum voluntatis, an necessitatis est. Si necessitatis est, peccatum non est: si voluntatis est, vit

 Ratiocinatio 3. Iterum, inquit, quaerendum est, quid est peccatum, naturale, an accidens. Si naturale, peccatum non est: si autem accidens est, et rec

 Ratiocinatio 4. Iterum, ait, quaerendum est, quid est peccatum actus, an res. Si res est, auctorem habeat necesse est et si auctorem habere dicitur,

 CAPUT III.

 Ratiocinatio 6. Iterum, ait, quaerendum est, utrumne praeceptum sit homini sine peccato esse. Aut enim non potest, et praeceptum non est: aut quia pra

 Ratiocinatio 7. Iterum, ait, quaerendum est, an velit Deus hominem sine peccato esse. Procul dubio vult, et procul dubio potest. Quis enim tam demens

 Ratiocinatio 8. Iterum, ait, quaerendum est, quomodo vult Deus hominem esse, cum peccato, an sine peccato. Procul dubio non vult esse cum peccato. Qua

 CAPUT IV.

 Ratiocinatio. 10. «Proinde,» inquit, «Deus bonum hominem fecit, et praeterquam illum bonum fecit, bonum ei insuper ut faceret imperavit. Quam impium,

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 Ratiocinatio 13. «Iterum,» ait, «quaerendum est, si non potest homo sine peccato esse, cujus culpa est ipsiusne hominis, an cujuslibet alterius: si i

 Ratiocinatio 14. «Iterum,» ait, «quaerendum est, si natura hominis bona est, quod nullus negare nisi Marcion aut Manichaeus audebit, quomodo igitur bo

 Ratiocinatio 15. «Et hoc,» inquit, «dicendum est: Certe justus est Deus negari enim non potest. Imputat autem Deus homini omne peccatum. Et hoc quoqu

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 18. Quamdiu ergo peregrinantes a Domino per fidem ambulamus, non per speciem (II Cor. V, 6, 7), unde dictum est, Justus ex fide vivit (Habac. II, 4)

 19. In qua oratione, si contentiosi esse nolumus, satis nobis propositum speculum est, ubi inspiciatur vita justorum, qui ex fide vivunt, et perfecte

 CAPUT IX.

 CAPUT X.

 22. Audiamus ergo et in his testimoniis quae deinde posuit, Deum sua praecepta non gravia commendantem. «Quod Dei mandata,» inquit, «non modo impossib

 CAPUT XI.

 24. Hoc et illo testimonio confirmatur, quod iste consequenter adjunxit ab eodem Job dictum: Ecce ego proximus sum judicio meo, et scio quia justus in

 25. Inde est quod dicit, Nihil iniquum erat in manibus meis, sed munda oratio mea (Job. XVI, 18). Hinc enim erat munda oratio, quia veniam non injuste

 0305 26. Et quod dicit de Domino, Multas enim contritiones meas fecit sine causa (Job. IX, 17): non ait, Nullas fecit cum causa sed, multas sine caus

 27. Item quod dicit, Vias enim ejus custodivi, et non declinavi a mandatis ejus, neque discedam (Id. XXIII, 11): custodivit vias Dei, qui non sic exor

 28. Quod autem iterum ait idem sanctus Job, Non enim reprehendit me cor meum in omni vita mea (Id. XXVII, 6): tunc nos in ista vita, in qua ex fide vi

 CAPUT XII.

 30. «Item,» inquit, «apud ipsum Job: Et miraculum tenuit veracis hominis. Item apud Salomonem de Sapientia: Viri mendaces non erunt illius memores vi

 CAPUT XIII.

 CAPUT XIV.

 CAPUT XV.

 34. Tamen etiam illa vera sunt, quae respondendo subjecit, quod «Salvator ait in Evangelio, Beati mundicordes, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. V, 8

 35. Tunc plene atque perfecte erit Ecclesia non habens maculam aut rugam aut aliquid hujusmodi, quia tunc etiam erit vere gloriosa. Cum enim non tantu

 0311 36. Puto autem interesse inter rectum corde, et mundum corde. Nam et rectus corde in ea quae ante sunt extenditur, ea quae retro sunt obliviscens

 CAPUT XVI.

 CAPUT XVII.

 CAPUT XVIII.

 CAPUT XIX.

 41. Videte tamen, obsecro, quale sit, ideo volenti et currenti misericordiam Dei non esse necessariam, quae illum etiam praevenit, ut curreret, quia d

 42. Magnum autem aliquid pro sua causa se invenisse arbitratus est apud Isaiam prophetam, quia Deus dixit, Si volueritis et audieritis me, quae bona s

 CAPUT XX.

 CAPUT XXI.

(33.) The Fifth Passage.151    See also his work Contra Julianum. ii. 8.

“This,” says he, “is another text of theirs: ‘Who will boast that he has a pure heart?’”152    Prov. xx. 9. And then he answered this with several passages, wishing to show that there can be in man a pure heart. But he omits to inform us how the passage which he reported as quoted against himself must be taken, so as to prevent Holy Scripture seeming to be opposed to itself in this text, and in the passages by which he makes his answer. We for our part indeed tell him, in answer, that the clause, “Who will boast that he has a pure heart?” is a suitable sequel to the preceding sentence, “whenever a righteous king sits upon the throne.”153    Prov. xx. 8. For how great soever ever a man’s righteousness may be, he ought to reflect and think, lest there should be found something blameworthy, which has escaped indeed his own notice, when that righteous King shall sit upon His throne, whose cognizance no sins can possibly escape, not even those of which it is said, “Who understandeth his transgressions?”154    Ps. xix. 12. “When, therefore, the righteous King shall sit upon His throne, . . . who will boast that he has a pure heart? or who will boldly say that he is pure from sin?”155    Prov. xx. 8, 9. Except perhaps those who wish to boast of their own righteousness, and not glory in the mercy of the Judge Himself.

CAPUT XV.

33. «Item dicunt,» inquit, «Quis gloriabitur castum se habere cor?» Et ad hoc respondit multis testimoniis, volens ostendere posse esse in homine castum cor: nec tamen dicit quomodo accipiendum sit, quod proposuit contra se dici, Quis gloriabitur castum se habere cor, ne Scriptura divina in hoc testimonio, et in his per quae respondit, sibi ipsa adversaria videatur. Nos autem huic respondentes dicimus, ideo secutum esse, Quis gloriabitur castum se habere cor? quoniam praecessit, Cum rex justus sederit in throno. Quantalibet enim justitia sit praeditus homo, cogitare debet, ne aliquid in illo, quod ipse non videt, inveniatur esse culpandum, cum rex justus sederit in throno, cujus cognitionem fugere delicta non possunt, nec illa de quibus dictum est, Delicta quis intelligit (Psal. XVIII, 13)? Cum ergo rex justus sederit in throno, quis gloriabitur castum se habere cor? aut quis gloriabitur mundum se esse a peccato (Prov. XX, 8, 9)? Nisi forte isti, qui volunt in sua justitia, non in ipsius judicis misericordia gloriari.