ἀναλέξαι καὶ πλατύτερον διηγήσασθαι τὰ περὶ ἁγίου πνεύματος. ἀλλ' ὀλίγος ὁ καιρός· δεῖ δὲ φείδεσθαι καὶ τοῦ συμμέτρου τῆς ἀκροάσεως. ὅθεν τοῖς ἐκ τῆς παλαιᾶς πρὸς τὸ παρὸν τέως ἀρκεσθέντες ἐπὶ τὰ λείποντα ἐκ τῆς καινῆς διαθήκης, εἰ ὁ θεὸς θέλοι, τῇ ἑξῆς κατηχήσει πάλιν ἐλευσόμεθα. Ὁ δὲ θεὸς τῆς εἰρήνης διὰ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ διὰ τῆς ἀγάπης τοῦ πνεύματος πάντας ὑμᾶς τῶν πνευματικῶν καὶ ἐπουρανίων καταξιώσειε δωρεῶν. ᾧ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ἀμήν. 17.τ Κατήχησις ἑπτακαιδεκάτη φωτιζομένων, ἐν Ἱεροσολύμοις σχεδιασθεῖσα. τῶν περὶ ἁγίου πνεύματος τὰ λοιπά. καὶ ἀνάγνωσις ἐκ τῆς πρὸς Κορινθίους πρώτης· ᾧ μὲν γὰρ διὰ τοῦ πνεύματος δίδοται λόγος σοφίας, καὶ τὰ ἑξῆς. 17.1 Ἐν μὲν τῇ πρὸ ταύτης κατηχήσει τῶν περὶ πνεύματος ἁγίου μαρτυριῶν ὀλίγον τι μέρος κατὰ δύναμιν παρεθέμεθα ταῖς τῆς ὑμετέρας ἀγάπης ἀκοαῖς, ἐν δὲ τῷ παρόντι τῶν λειπουσῶν ἐκ τῆς καινῆς διαθήκης κατὰ τὸ ἐγχωροῦν πάλιν ἐφαψόμεθα θεοῦ θέλοντος, τότε μὲν διὰ τὸ τῆς ἀκοῆς σύμμετρον τὴν προθυμίαν ἐπισχόντες (ἀκόρεστος γὰρ ὁ πνεύματος ἁγίου λόγος), νυνὶ δὲ τῶν λειπόντων μέρος τι πάλιν ὀλίγον ἐροῦντες (τὸ γὰρ καλύπτεσθαι τὴν ἡμετέραν ἀσθένειαν τῷ τῶν γεγραμμένων πλήθει μετ' εὐγνωμοσύνης καὶ νῦν ὁμολογοῦμεν), οὐκ ἀνθρωπίνοις καὶ σήμερον κεχρημένοι σοφίσμασιν (ἀσύμφορον γάρ), ἀλλὰ τὰ ἐκ τῶν θείων γραφῶν μόνον ὑπομιμνήσκοντες (ἀσφαλέστατον γὰρ κατὰ τὸν μακάριον ἀπόστολον Παῦλον, ὅς φησιν· ἃ καὶ λαλοῦμεν, οὐκ ἐν διδακτοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις, ἀλλ' ἐν διδακτοῖς πνεύματος, πνευματικοῖς πνευματικὰ συγκρίνοντες), καὶ παραπλήσια τοῖς ὁδοιποροῦσιν ἢ πλέουσιν ἐπιτελοῦντες, οἳ σκοπὸν ἔχοντες ἕνα μεγίστης ὁδοῦ τῇ μὲν προθυμίᾳ σπεύδουσι, διὰ δὲ τὴν ἀνθρωπίνην ἀσθένειαν διαφόροις πόλεσι παραβάλλειν ἢ λιμέσιν εἰώθασιν. 17.2 Αἱ μὲν οὖν περὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος διαλέξεις διαιροῦνται, αὐτὸ δὲ ἀδιαίρετόν ἐστιν, ἓν καὶ τὸ αὐτὸ τυγχάνον. ὥσπερ γὰρ ἐν τοῖς περὶ τοῦ πατρὸς λόγοις ποτὲ μὲν περὶ μοναρχίας ἦν ἡμῖν τὸ διδασκόμενον, ποτὲ δὲ πῶς καλεῖται πατὴρ ἢ παντοκράτωρ, ποτὲ δὲ ὅπως δημιουργός ἐστι τῶν ὅλων, καὶ οὐ τὸ διαιρεῖσθαι τὰς κατηχήσεις διαίρεσιν εἶχε τῆς πίστεως (εἷς γὰρ ἦντε καὶ ἔστιν ὁ τῆς εὐσεβείας σκοπός), καὶ ὥσπερ ἐν τοῖς περὶ τοῦ μονογενοῦς υἱοῦ τοῦ θεοῦ ποτὲ μὲν τὰ περὶ τῆς θεότητος, ποτὲ δὲ τὰ περὶ τῆς ἀνθρωπότητος ἐδιδάσκομεν, εἰς πολλὰς μὲν διαλέξεις τοὺς περὶ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ λόγους διαιροῦντες, ἀδιαίρετον δὲ τὴν εἰς αὐτὸν πίστιν καταγγέλλοντες, οὕτως καὶ νῦν τῶν περὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος. κατηχήσεων διαιρουμένων ἀδιαίρετον καταγγέλλομεν τὴν εἰς αὐτὸ πίστιν. ἓν γάρ ἐστι καὶ τὸ αὐτὸ πνεῦμα τὸ διαιροῦν μὲν τὰ χαρίσματα ἰδίᾳ ἑκάστῳ καθὼς βούλεται, αὐτὸ δὲ μόνον ἀδιαίρετον. οὐ γὰρ ἄλλος ἐστὶν ὁ παράκλητος παρὰ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἀλλ' ἕν ἐστι καὶ τὸ αὐτὸ διαφόρως ταῖς προσηγορίαις ὀνομαζόμενον, ζῶν καὶ ὑφεστὸς καὶ λαλοῦν καὶ ἐνεργοῦν καὶ τῶν ὑπὸ θεοῦ διὰ Χριστοῦ γενομένων λογικῶν ἁπάντων, ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων, ἁγιαστικόν. 17.3 Ὑπὲρ δὲ τοῦ μὴ ταῖς διαφόροις ὀνομασίαις τοῦ ἁγίου πνεύματος νομίσαι τινὰς ἐξ ἀμαθείας διάφορα εἶναι ταῦτα πνεύματα καὶ μὴ ἓν καὶ τὸ αὐτὸ ὅπερ ἐστὶ μόνον, διὰ τοῦτο προασφαλιζομένη σε ἡ καθολικὴ ἐκκλησία παρέδωκεν ἐν τῇ τῆς πίστεως ἐπαγγελίᾳ πιστεύειν εἰς ἓν ἅγιον πνεῦμα, τὸν παράκλητον, τὸ λαλῆσαν ἐν τοῖς προφήταις, ὅπως εἰδέναι ἔχοις, ὅτι πολλαὶ μὲν αἱ προσηγορίαι τυγχάνουσιν, ἓν δὲ μόνον ἐστὶ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον. περὶ ὧν προσηγοριῶν νῦν ὀλίγας ὑμῖν ἐκ πολλῶν ἐροῦμεν. 17.4 Καλεῖται μὲν γὰρ πνεῦμα κατὰ τὸ ἀρτίως ἀνεγνωσμένον, ᾧ μὲν γὰρ διὰ τοῦ πνεύματος δίδοται λόγος σοφίας. καλεῖται δὲ πνεῦμα ἀληθείας, καθὼς ὁ σωτήρ φησιν, ὅταν δὲ ἔλθῃ ἐκεῖνος, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας. καλεῖται καὶ παράκλητος, καθὼς εἴρηκεν, ἐὰν γὰρ ἐγὼ μὴ ἀπέλθω, ὁ παράκλητος οὐ μὴ ἔλθῃ πρὸς ὑμᾶς. ὅτι δὲ ἓν καὶ τὸ αὐτό ἐστι διαφόροις ταῖς προσηγορίαις ὀνομαζόμενον, δείκνυται σαφῶς ἐκ τούτων. περὶ μὲν γὰρ τοῦ