Paulus Orosius, Historiarum Libri Septem

Ratio Orthographiae In Orosii codice Longobardico et antiquissimo bibliothecae Florentinae mediceae S. Laurentii, Quam sequuntur alii duo codd. ejusde

Pauli Orosii, Hispani Presbyteri, Historiarum Libri Septem.

Liber Primus.

6 Caput Primum. Unde caeteri historias exorsi sint, et unde ipse eam exordiri, quatenusque prosequi velit, ostendit: admiscens interim de primis tempo

10 Caput II. Majores mundum in tres partes divisisse, quarum situm, regiones, locaque celebriora succincte admodum describit.

Caput III. De diluvio sub Noe.

37 Caput IV. De Nino et Semiramide, eorumque regnis.

40 Caput V. Pentapolim regionem ob nefanda libidinis scelera coelo tactam et exustam fuisse.

Caput VI. Comparatio cladis Sodomiticae et Romanae.

45 Caput VII. De praelio inter Telchines et Carpathios et Phoroneum regem. Item de diluvio Achaiae.

48 Caput VIII. De sterilitate et fame Aegypti, cui Joseph solertia sua consuluit, et de vanitate Aegyptiorum sacerdotum.

Caput IX. De inundatione sub Amphictyone et Deucalione regibus, peste Aethiopica, Libero patre Indiam vastante.

Caput X. De populo Dei in Aegypto afflicto, X plagis Aegyptiorum, et transitu sinus Arabici, ac reliquiis ejusdem, de solis ardore quodam infesto.

58 Caput XI. De parricidio Danaidum, de Busiridis crudelitate, de Tereo, Progne, et Philomela, et Perseo Asiam populante.

Caput XII. Congeries multorum facinorum per praeteritionem.

Caput XIII. Certamen inter Cretenses et Athenienses, Lapithas et Thessalos.

Caput XIV. Vesores rex Aegypti Scythas bello infestans, vincitur. Scythae Asiam sibi subjiciunt.

Caput XV. Amazonum origo, mores et facinora.

68 Caput XVI. Epilogus historiae Amazonum: in quo praesentem Romanorum caecitatem insectatur.

70 Caput XVII. De raptu Helenae, et Trojae excidio, cum admonitione ad Lectorem.

72 Caput XVIII. Aeneae in Italiam adventus, et variae clades ejusdem temporis.

73 Caput XIX. De Sardanapalo rege Assyriorum de Phraorte, Diocle et Astyage regibus Medorum de Cyro rege Persarum.

Caput XX. De Phalaridis tyrannide, et Aremuli Latinorum regis flagitiis.

79 Caput XXI. Bellum inter Peloponnenses et Athenienses: de Amazonum et Cimmeriorum in Asiam incursu: de diutina obsidione et expugnatione Messenae. B

Liber Secundus.

85 Caput Primum. De regnorum mutatione Dei providentia facta.

87 Caput II. Supradictorum quasi epilogus diversorumque regnorum ac temporum collatio, deque vicissitudine regnorum.

Caput III. Simile pene initium, conditio et status regni Babylonii et Romani, sed exitus diversus.

92 Caput IV. De Roma condita, et tempore quo Regum imperio paruit.

96 Caput V. Bruti primi cos. facinora. Tarquiniensium et Sabinorum bellum. Discessio plebis. Fames et pestilentia ingens Romae. Veientum et Etruscorum

100 Caput VI. Cyrus, rex Persarum, totum Orientem populatur, Babylonem urbem munitissimam capit, Croesum vincit.

Caput VII. Cyrus Scythis bellum intulit, et a Tomyri regina victus et occisus est.

106 Caput VIII. Darius, rex Persarum, Scythas infestans, fugatur: Asiam, Macedoniam, et Ionas vincit. Athenienses cum vitae suae multorumque discrimin

Caput IX. Xerxes, rex Persarum, cum numerosissimo exercitu, a Spartanis paucis, duce Leonida, ingentem cladem accipit, astuque vincitur.

Caput X. Xerxem Themistocles, dux Atheniensium, bello excepit. Dein, cum Ionas ab eo alienasset, fugat.

115 Caput XI. Mardonius, Xerxis praefectus, dum reliqua belli exsequitur, copiis amissis, aufugit. Xerxes, dum a suis ut infortunatus contemnitur, occ

Caput XII. Roma gravi pestilentia, bellis intermissis, divexata. De bello exsulum et fugitivorum, item Aequorum et Volscorum.

Caput XIII. Fames et pestilentia Romae. Potestas consulum in decemviros translata, perniciosa reipublicae. Crebri in Italia terraemotus. Fidenatium be

Caput XIV. De Siciliae imperio, rebusque in ea gestis.

128 Caput XV. Athenienses bello Lacedaemoniorum, adhortante seseque ob exsilium ulciscente Alcibiade, excipiuntur.

130 Caput XVI. Atheniensium adversus Lacedaemonios praelia gravia, horrendaeque calamitates ac strages utrimque acceptae.

133 Caput XVII. Atheniensibus certis legibus ac conditionibus pax datur, trigintaque rectores constituuntur, qui, cum tyrannidem exercerent, Thrasybul

138 Caput XVIII. De bello civili inter Artaxerxem et Cyrum filios Darii, quod parricidio finitum fuit. De terraemotu Siciliae, et Atalante insula fact

140 Caput XIX. Romanorum parum honesta ad Veios obsidio. Urbs a Gallis capta et vastata. Collatio istius excidii cum praesenti Gothorum invasione.

Liber Tertius.

Praefatio.

146 Caput I. De pace jussu Artaxerxis regis per Graeciam facta, deque variis bellis ante illam pacem a Lacedaemoniis cum rege et Thebanis gestis, ubi

Caput II. De Lacedaemoniorum offensione in Arcadia, victoria Thebanorum, Epaminondae morte, cum Epilogo dictorum.

Caput III. Terraemotus Achaiae collatus cum Constantinopolitano. Romani civitates aliquot capiunt.

157 Caput IV. De pestilentia gravissima, ejusque expiatione.

Caput V. Ingens terrae hiatus medio Romae apparuit, quem Marcus Curtius praecipitio sui avertit.

Caput VI. Gallorum ingentem multitudinem Romani sternunt ac fugant, Tusci superantur, Galli tertio irruentes trucidantur.

161 Caput VII. Foedus Romanorum cum Carthaginiensibus complurium malorum causa. Inter alia mira veris lapidibus pluit. Alexander Magnus nascitur. Rex

Caput VIII. Breviter comprehendit sequentium bellorum a Romanis gestorum clades: et de Jani portis clausis.

Caput IX. Romani Latinis bellum inferunt. Manlius Torquatus filium occidit. Minucia, Vestalis virgo, incesti damnata.

Caput X. Permultae matronae Romanae veneficii accusatae et damnatae sunt.

Caput XI. Alexander, rex Epirotarum a Samnitibus victus et, occisus est.

Caput XII. Philippi, regis Macedoniae, res gestae, et quas gentes seu urbes subegerit.

Caput XIII. Byzantium Philippus frustra obsidet. Scythiam bello aggreditur, et vincit. Triballi praedam ei eripiunt.

Caput XIV. Philippi crudelitas in Thebanos, et interitus.

Caput XV. Samnites Romanorum copias capiunt. Romani ictum foedus rumpunt, Satricum expugnant.

Caput XVI. Alexander Philippo succedens, Thebanos, Illyrios, Thracas, urbesque alias perdomuit, Darium vincit.

Caput XVII. Darii ultimum cum Alexandro praelium, ejusque interitus.

Caput XVIII. De bellis Agidis regis Spartanorum, Alexandri Epiri, Zopyrionis praefecti: de populis post Darii mortem ab Alexandro subactis, ejusque in

Caput XIX. Alexander Indiam domat: Porum regem superat: urbes gentesque subigit.

Caput XX. Omnes provinciae ad Alexandrum territae legatos pacem petentes, miserunt. Alexander veneno interiit. Apostrophe ad lectores.

196 Caput XXI. Etruscorum, Umbrorum, Samnitium et Gallorum contra Romanos conjuratio et clades.

Caput XXII. Romani a Samnitibus victi eosdem vincunt: intolerabilis Romanos pestilentia affligit. Rursum Samnites superant, et cadunt. Curius consul b

Caput XXIII. Veneno Alexandro rege Macedoniae perempto, duces ejus totum inter se orbem diviserunt, seseque mutuis bellis consumpserunt.

Liber Quartus.

211 Praefatio.

214 Caput I. De bello Tarentinorum, quibus Pyrrhus Epirota auxilio fuit adversus Romanos.

Caput II. Romani horrenda peste corripiuntur. Cum Pyrrho tertium bellum geritur, fugatur et interit.

220 Caput III. Romani Tarentinos cum auxiliis Carthaginiensium vincunt, et in octavam legionem animadvertunt.

Caput IV. De horrendis quibusdam prodigiis et de bello Picenti.

Caput V. Rursum prodigia visa. Vulsiniensium libertini conspirant adversus dominos, quibus Romani subvenerunt. Roma iterum peste corripitur.

Caput VI. De Carthaginiensium origine, variaque fortuna, qua ante bellum Punicum primum sunt usi.

Caput VII. Romanorum adversus Syracusanos et Poenos res gestae, bellorumque variorum successus. Servorum sociorumque navalium conjuratio.

235 Caput VIII. Romani, Camerinam urbem petentes, in insidias incurrunt. Annibal senior a suis lapidatur. Regulus Liparam Melitamque vastat. Clupea se

238 Caput IX. Carthaginienses, negata sibi pace, auxilia undique contraxisse, ac Xanthippo Lacedaemonio duce Romanos stravisse, Regulum cepisse, eamqu

Caput X. Quod Poeni pace sibi negata Regulum crudeliter interemerint. Romanos parum feliciter in Siciliam semel atque iterum pugnantes, tandem vicisse

Caput XI. Carthaginienses conditionibus pretioque pacem impetrasse: calamitosam Tiberis inundationem, ignisque cujusdam vastationem Romae fuisse, De b

Caput XII. Gallos Cisalpinos, Romanis novos infestosque hostes, caesos: Sardiniam rebellantem subactam, Poenos aegre pacem impetrasse, Jani portas uno

248 Caput XIII. De interitu Amilcaris, et bello Romanorum in Illyrios, ejusque causa. De bello in Gallos Cisalpinos: item in Insubres Gallos. De prodi

252 Caput XIV. De bello Punico secundo. Annibal ingentes strages in Romanos edidit, per Gallos viam aperiens.

254 Caput XV. Multa miraque tum prodigia passim apparuisse, quod Annibal astu ad internecionem pene Flaminii consulis exercitum ceciderit.

256 Caput XVI. De miseranda Romanorum clade ad Cannas: de consilio relinquendi Italiam, quomodo Romani respirarint, exercitumque repararint. Item de v

Caput XVII. Claudius Marcellus Syracusas capit. Annibal ad Anienem Romanos terret, nec obruendi copia datur.

Caput XVIII. De variis cladibus inter Romanos et Poenos utrimque acceptis, modo huc modo illuc victoria inclinante.

Caput XIX. Annibalem in Africam revocatum, a Scipione superatum, fugatumque fuisse: et Carthaginiensibus pacem concessisse Romanos.

Caput XX. De bello Macedonico, in quo cum variis ac diversis Romani, praecipue adversus Macedones et Antiochum Syriae regem, varie pugnaverunt.

Caput XXI. Scipionem Africanum Hispaniam vastasse Scipionem Nasicam theatri aedificationem dissuasisse Galbam parum honeste Lusitanis imposuisse.

279 Caput XXII. De tertio bello Punico. Consules ad delendam Carthaginem profectos, fugatos fuisse. Interim de situ ejusdem.

281 Caput XXIII. De Carthaginis miseranda dejectione ac deletione.

Liber Quintus.

284 Caput Primum. Romanorum per aliorum clades felicitatem plus damni quam commodi secum traxisse item sua tempora prioribus potiora.

288 Caput II. Orosio, utpote Christiano homini, ubique patria, et quovis securus accessus.

Caput III. De bello Achaico et Corinthi eversione.

Caput IV. De bello in Hiapania cum Viriatho, deque Lusitanorum, et Salassorum Gallorum cruento conflictu, et ingenti Romae pestilentia, aliisque belli

Caput V. Quam injuste Romani Mancinum Numantinis dediderint. De Bruti in Gallaecos strage, Lepidi a Vaccaeis clade.

Caput VI. De monstroso puero Romae nato, de Aetnae eructatione, et bello servili in Sicilia.

Caput VII. De Numantia, ejusque per Scipionem Africanum deletione.

304 Caput VIII. De Gracchorum seditione, Attalique regis Pergami haereditate.

306 Caput IX. De interitu Gracchi, et bello servili in Sicilia, apud Athenienses, et Delum.

308 Caput X. De bello Aristonici. De Ptolemaei regis Alexandrinorum flagitiis, et Antiocho a Phraate victo. Deque Aetnae et Liparae incendiis.

Caput XI. De ingenti et perniciosa vi locustarum in Africa, quarum interitu infectioneque horrenda ac inaudita pestis orta.

Caput XII. De Carthagine restituta. De C. Gracchi seditione et interitu.

Caput XIII. Baleares insulas a Metello subactas, Allobroges a Domitio victos fuisse, Aetnamque rursus exarsisse.

319 Caput XIV. Fabius consul Bituitum, regem Arvernorum, magnis copiis instructum, cum paucis fudit, Q. Marcius alios Gallos fudit.

321 Caput XV. De bello Jugurthino, in quo Romani varie cum Jugurtha rege Numidarum pugnarunt.

327 Caput XVI. De bello Romanorum adversus Cimbros, Teutonas, aliasque gentes gesto: ubi et varie utrimque pugnatum, sed Marii industria Romani supera

332 Caput XVII. De ingenti Romae seditione, auctoribus L. Appuleio Saturnino, C. Mario, caeterisque orta.

335 Caput XVIII. De bello sociali, quo Italici populi a Romanis deficientes rebellarunt. Item de prodigiis variis.

341 Caput XIX. De bello civili Mariano et Mithridatico, in quo Sulla et Marius maximos tumultus calamitatesque reipublicae invexerunt.

Caput XX. Quomodo Sulla a senatoribus revocatus fuerit ad subveniendum perditae patriae, quosque ipse cum suis subegerit.

Caput XXI. De proscriptione Sullana aliisque crudelibus facinoribus.

Caput XXII. Dictorum velut epilogum recitat Auctor. De novo tumultu per Lepidum excitato.

355 Caput XXIII. De quatuor novis bellis a Romanis susceptis, Hispanico, Pamphylico, Macedonico et Dalmatico.

Caput XXIV. De bello fugitivorum seu gladiatorum, et cladibus ejus.

Liber Sextus.

364 Caput Primum. Unum Deum, tam Gentilium quam Christianorum judicio.

370 Caput II. Prosequitur hic bellum Mithridaticum, quod Sylla confecit.

376 Caput III. De Catilinae incestu, et Lucullorum adversus Bessos, Mithridatem, et Tigranem, caeterosque bellis.

Caput IV. De bello Piratico et Cretico, deque re cum Mithridate a Pompeio gesta.

Caput V. Quod Mithridates filios ac amicos peremerit, ipseque vicissim a filio peremptus sit.

Caput VI. De gestis Pompeii in Syria, Phoenice et Judaea, et conjuratione Catilinae.

Caput VII. Caesar quas provincias sortitus, quomodo Helvetios et Belgas domuerit.

Caput VIII. Galbae expeditio in Veragros et Sedunos. De rebus gestis Caesaris in conjuratos cum Venetis, item Titurii Sabini et P. Crassi expeditionib

Caput IX. Caesar quomodo Suevos et Britannos subjecerit.

397 Caput X. Caesarem adversus novam Gallorum conspirationem profectum fuisse, eosque denuo subegisse.

401 Caput XI. Caesar item novam Gallorum in arma adversus sese conspirationem multa clade comprimit.

Caput XII. Miseriam et calamitatem Galliae acceptam a Caesare subjicit quasi sub oculos.

412 Caput XIII. De Crassi avaritia, rebus contra Parthos gestis et interitu.

Caput XIV. De mutabilitate Romani imperii, praedictorum velut epilogus.

415 Caput XV. De bello civili quod cruentissimum Caesar et Pompeius gesserunt.

423 Caput XVI. Caesar Alexandrinis regem reddit, Alexandrinos subigit, civesque multos caedit.

Caput XVII. De Caesaris interitu, et ob eum tumultibus et bellis.

Caput XVIII. De Caesare Octaviano Augusto, rebusque per eum gestis.

436 Caput XIX. De rebus ab Antonio gestis, et bello Actiaco.

Caput XX. De triumpho Caesaris et nomine Augusti, monarchia Rom. et Epiphaniis nostris, deinde fontis olei explicatio.

444 Caput XXI. Caesar quomodo Hispanias ingressus, Cantabros Asturesque vicerit. Drusus quos in Germania subegerit, et Cossus in Africa deque Tiberii

448 Caput XXII. Octavius Augustus, composita undique pace, Janum ipse tertio clausit et rempubl. composuit, deque censu Caesaris acto.

Liber Septimus.

450 Caput Primum. Unum solum verumque Deum, mundi omniumque conditorem, atque adeo potentiam suam ac patientiam per unum, hoc est Christum voluisse ho

Caput II. Babylonem et Romam, regnumque illius et hujus in plerisque omnibus convenire. De quatuor mundi monarchiis, de incendio quodam Romae, Christi

457 Caput III. Christus quando ad hominum salutem natus, quomodo statim vexatus, de ingenti Romae fame, et jugi pace.

Caput IV. De vita et gestis Tiberii Caesaris, quomodo Christum amplexus sit, de ejus crudelitate in plurimos.

Caput V. C. Caligulae Caesaris mores, res gestae et crudelia facinora.

Caput VI. Claudii Tiberii Caesaris vita et res gestae, et gravissima sub eo fames Romae.

Caput VII. Neronis Claudii Caesaris foedi mores et scelesta facinora.

474 Caput VIII. De Galbae, Othonis et Vitellii imperio, et moribus, et facinoribus.

Caput IX. Vespasiani Augusti et Titi imperium quomodo rebellantes Judaeos compresserit, adhaec urbem Hierosolymam cum templo solo aequaverit. De caete

483 Caput X. De Flavii Domitiani Caesaris imperio, rebus gestis et facinoribus.

Caput XI. Coccei Nervae Caesaris imperium.

486 Caput XII. Ulpii Trajani Caesaris Augusti imperium et res gestae.

Caput XIII. Aelius Hadrianus Caesar, ejusque imperium.

Caput XIV. Antonini Pii Caesaris imperium.

492 Caput XV. M. Antoninus Verus quid in imperio suo gesserit.

Caput XVI. L. Antonini Commodi, P. Aelii Pertinacis, et Didii Juliani Caesarum Augustorum imperia.

Caput XVII. De imperio Septimii Severi Pertinacis Caesaris Augusti, quomodo Christianos afflixerit.

504 Caput XVIII. De Aurelii Antonini Caracallae, Opilii Macrini, M. Aurelii Antonini Heliogabali, et Aurelii Alexandri Severi imperiis.

509 Caput XIX. De Julii Maximini et Gordiani junioris imperiis, et Christianorum persecutione.

512 Caput XX. Imperium M. Julii Philippi cum filio.

Caput XXI. Quincti Trajani Decii, et Galli Hostiliani cum Volusiano filio Imperium.

Caput XXII. Valerianus et Gallienus quomodo et quamdiu imperaverint. Interim de persecutione Ecclesiae, ejusque per varia bella et tyrannorum conspira

520 Caput XXIII. Flavius Claudius, Aurelius Quintillus, et Valerius Aurelianus imperatores.

523 Caput XXIV. Claudius Tacitus, Annius Florianus, Aurelius Valerius Probus, et M. Aurelius Carus imperatores.

525 Caput XXV. C. Aurelius Valerius Diocletianus quomodo imperaverit, et quid sub eo perque eum gestum sit. Romanum imperium primo dissectum.

530 Caput XXVI. Constantinus Magnus imperator Caesar Augustus. Interim objectiones adversariorum de novissima decennalique Ecclesiae vastatione pulchr

Caput XXVII. Collatio populi Israelitici et Christiani, Aegyptiaci item et Romani, quomodo illi pro Deo in afflictionibus, hi a Deo in plagis similia

Caput XXVIII. De Constantini Magni Augusti, Maxentii, Licinii, et Maximiani imperiis, et rebus gestis. Item de Ario haeretico, ejusque dogmate damnato

Caput XXIX. Constantinus, Constantius et Constans imperatores. Interim de Magnentio arripiente imperium, et Decentio.

545 Caput XXX. Fl. Claudius Julianus imperator Caesar.

547 Caput XXXI. Jovianus imperator Caesar Augustus.

548 Caput XXXII. Fla. Valerius Valentinianus imp. Caes. August. cum Valente fratre. Deque Gratiano jam Caesare.

Caput XXXIII. Valens imperator, quomodo Christianos punierit, et quae bella gesserit, deque Gratiani imperio.

Caput XXXIV. Gratianus imperator quanta prudentia imperium rexerit. Theodosius Orienti et Thraciae imperat: deque Arcadio et Maximo.

557 Caput XXXV. Theodosius imperator Caesar Augustus quae bella gesserit. Interim de Maximi, Andragatii et Valentiniani interitu, deque Arbogaste et E

563 Caput XXXVI. De imperio et rebus gestis Arcadii, Theodosii junioris et Honorii Caesarum. De Gildonis perfidia ac molitionibus, tamen per Mascezile

567 Caput XXXVII. De Rufini et Stiliconis scelere: item Rhadagaisi regis Gothorum quomodo Romam terruerit et victus sit.

Caput XXXVIII. De molitionibus Stiliconis comitis, ejusque et Eucherii interitu.

573 Caput XXXIX. Quomodo Roma per Gothos irrupta fuerit, depraedata et incensa, solis Christianis tutis et liberis.

576 Caput XL. De irruptione, vastationeque Alanorum, Suevorum et Vandalorum. Item de Gratiano tyranno et Constantino imperatore apud Britannos deque

Caput XLI. Dictorum velut epilogus. Item omnes omnia juste sustinuisse, sive pii sive impii fuerint.

581 Caput XLII. Recitat catalogum quemdam tyrannorum, qui tandem omnes opera Constantii comitis deleti fuerint.

584 Caput XLIII. Quomodo Gothi expulsi quid Ataulphus rex eorum instituerit. De Segerico et Vallia regibus Gothorum.

Pauli Orosii, Hispani Presbyteri Liber Apologeticus, Contra Pelagium, De Arbitrii Libertate.

588 1. Possibilitatis non est, neque praesumptionis meae, beatissimi sacerdotes, sed arctissimae ac

2. Contra hunc serpentem, suffocantemque halitum, multa utique beatissimi quos supra memoravimus viri, et multifaria suaveolentia Scripturarum unguent

3. Ne, quaeso, beatissimi sacerdotes, quisquam me arbitretur sub praetextu speciei Goliath, David nomine gloriari, vos me participem certaminis vestri

4. Intromissum Pelagium unanimiter omnes interrogastis: «An haec quibus Augustinus episcopus respondisset se docuisse cognosceret.» Illico ille respon

5. Porro autem episcopus Joannes nihil horum audiens, a nobis exigere conabatur, ut accusatores nos, ipso judice, fateremur. Responsum 592 saepissime

6. At quod ille diu disputans, et nostris, propter imperitiam ignoti nobis interpretis, quem saepissime viri primarii et religiosi, Posserius et Avitu

7. Nunc autem post dies quadraginta et septem, cum primo Encaeniorum die, ut solitus eram quando aderam, ad obsequium Joannis episcopi cucurrissem, st

8. Sed ego calore veritatis impulsus, satis urgeor. Excedo professionis modum. Concedendum est magis, ut interpres errasse dicendo, quam episcopus aud

9. Et ne forte quis nesciat, in Hierosolymam numquam ad effundendum sanguinem Christianum, vel argenti suffragia, vel flagella militum defuisse, nunc

10. Itaque universos homines arbitror, vel qui excellenti fide et sapientia praediti sunt, vel qui se aliter habent, hoc, quod Deus omnia potest, vene

11. Infelix, o homo, secundum veritatem sententiae Dei! Pater te attrahit, Filius tecum est, et Spiritus consolatur, et in hac tanta divinae majestati

12. Sed mearum ista partium non sunt latius indagare: praesertim unde beatissimi patres, Augustinus et Hieronymus, plenissimam convictae haereseos pro

13. Ecce inflatus spiritu carnis tuae, tamquam super nihil sit, libero superbus arbitrio, gloriaris et dicis: Peccator sum quia volo, pecco dum volo

14. Sed dicis: Ego dixi hominem sine peccato, secundum hunc sensum: Peccator cum ingemuerit, tunc salvus erit, hoc est, tunc ad salutem incipiet perti

15. Dominus Christus venturus in gloria Dei Patris et creditur et speratur, judicaturus vivos et mortuos, a cujus aspectu, ut Scriptura testatur, fugi

16. Proh dolor! cogor dicere, quod horrui cogitasse. Ecce nunc et Pelagius, qui ausus est profiteri, se esse sine macula atque peccato, consequenter a

17. Sed dicis: Cur tanta me lacessis injuria? Cur tam arrogantibus verbis invidia gravas? Egone me servus comparare audeam Domino meo? Egone terra et

18. Sed concedo, ut hoc, quantulumcumque lumen est, indeficienti usque in finem vigore permaneat, id est, donum illud, quod sortitus est specialis gra

19. Aut forsitan reclamat et loquitur: «Recte mihi haec amentia, ut non dicam, superbiae ingererentur opprobria, si dicerem, sine adjutorio Dei homine

20. Diabolus interrogatur a Domino: Unde ades? At ille respondit: Circumiens terram et peragrans quae sub coelo sunt, adsum Domini est terra et plenit

21. Habes, ut arbitror, etiam in Gentibus sufficientem cooperantis gratiae probationem: accipe manifestam quoque significantiam, de illo praecipue don

22. Denique liquido intellige, quia justificatio Job, passionumque ejus in carnem permissio, provido consilio Dei confusionem diaboli arrogantis opera

23. De immaculato autem ubicumque Scriptura pronuntiat, sicut David ait: Beati immaculati in via, qui ambulant in lege Domini (Psal. CXVIII, 1) , sana

24. O miseriam miserorum! Si Petrus in aliquo Christum amando peccavit, delicta quis intelligit (Psal. XVIII, 13) ? Clamat propheta et clamat in Spiri

25. Habentes utique gratiam et adjutorium Dei, tamen sine peccato esse, nec obtinere David, nec Salomon valuit custodire, et Joviniani filius, ut omni

26. Itaque post conditionem universae, quae secundum voluntatem ejus exstitit creationis, compositionis modum rebus imposuit, ut quod rationale factum

27. O Domine, sustine paulisper stultitiam meam, donec qui sapiens et prudens videtur, erubescat et sentiat imprudentiam! Peccante uno homine, ex quo

28. Dicit Petrus: in salutem paratam revelari in tempore novissimo testatur et Paulus, quod proposuit in eo in dispensationem plenitudinis temporum i

29. Nunc ad aliam strictim transeo quaestionem, quam tu adversus omnes catholicos vibrare saepius diceris. Nam etiam in epistola tua illa lucubratissi

30. Contra has tam splendidas, perspicuasque divinorum nubes testimoniorum, audiat laborans in gemitu suo mundus universus Pelagium reclamantem: atque

31. An forte secundum te omnes isti sancti patres Dei adjutorium non habebant? Ecce Petrus increpat illos, qui grave jugum collo discentium ponere con

32. Et quoniam superius dixeram, de possibilitate oneris sustinendi, tuum primum sensum discutio: et meum postea si videatur, explano. Mea sententia e

33. Jam vero illud quod eis dicitur, «ipse tu sine peccato es?» revera non pertinet ad eam rem, Itinera mea dirige secundum verbum tuum, et ne dominet

34. Et illud quod eis a quibusdam dicitur, nusquam esse scriptum his omnino verbis, posse esse hominem sine peccato, facile refellit: quia non tibi es

35. Sane quod apostolus Jacobus ait: Linguam autem 624 nullus hominum domare potest Os quod mentitur, occidit animam nullus hominum: Non enim vos esti

36. Proinde et ipse cum exaggerasset linguae malum, inter haec dicens: Non oportet fratres mei haec ita fieri (Jac. III, 10) : continuo monuit, consum

37. Nec illud quisquam istis pro impossibilitate non peccandi similiter objecerit quod dictum est: Sapientia carnis inimica est Deo. Legi enim Dei non

38. «Divinitus tamen expianda esse peccata commissa, et pro eis Dominum exorandum» fatetur, propter veniam scilicet promerendam: quia id quod factum e

39. Jam nunc videte quod ad rem maxime pertinet, quomodo humanam naturam tamquam omnino sine vitio ullo sit, conatur ostendere: et contra apertissimas

40. Haec igitur gratia Christi, sine qua nec infantes Justificati, gratis, per sanguinem ipsius Omnes enim peccaverunt, et egent gloria Dei

41. Universa igitur massa poenas debet. Et si omnibus debitum damnationis supplicium redderetur, non injuste proculdubio redderetur. Qui ergo inde per

42. Quanto igitur et Filius, quos vult vivificat nullus, mundus est a sorde non est homo, qui non peccet non est justus in terra non est, qui faciat b

43. Videte quid dixerit. Ego autem dico parvulum natum in eo loco, ubi ei non potuit per baptismum Per unum hominem peccatum intravit in mundum, et pe

44. Sed «non damnatur, inquiunt, quia in Adam peccasse omnes, non propter peccatum nascendi origine attractum, sed propter imitationem» dictum est. Si

45. Sed objicit sibi quasi ab alio dictum, et ait: «Potest quidem esse, sed per Dei gratiam.» Deinde, velut respondendo, subjungit: «Ago humanitati tu

46. Fateor dilectioni vestrae cum ista legerem, laetitia repente perfusus sum, quod Dei gratiam non negaret, per quam solam homo justificari potest, h

47. Vitae fructus est sanctitas: sanctitas vero est, esse sine peccato. Si ergo incorruptionis gloria abscondita est ab omnibus hominibus in hoc tempo

48. Itaque quod solum et in quo solo liberum arbitrium preficit: praebeat se unusquisque nostrum Deo terram voluntariam: Dei autem agricultura sumus:

Orosii Ad Augustinum Consultatio Sive Commonitorium De Errore Priscillianistarum Et Origenistarum. ( Non habetur in ed. Havercampi haec Consultatio, q

Beatissimo patri Augustino episcopo Orosius.

1. Jam quidem suggesseram sanctitati tuae, sed Commonitorium suggestae rei tunc offerre meditabar, cum te expeditum animo ab aliis dictandi necessitat

2. Priscillianus, primum in eo Manichaeis miserior, quod ex veteri quoque Testamento haeresim confirmavit, docens animam quae a Deo nata sit, de quoda

3. Tunc duo cives mei, Avitus, et alius Avitus, cum jam tam turpem confusionem per se ipsam veritas sola nudaret, peregrina petierunt. Nam unus Hieros

4. Hoc, sicut retinere potui, breviter expositum est, ut perspectis omnibus morbis medicinam adhibere festines. Est veritas Christi in me (II Cor. XI,

Anno Domini Ccccxxvi. Leporius, Monachus Et Presbyter.

Prolegomena.

Leporii Presbyteri Libellus Emendationis, Sive Satisfactionis, Confessionem fidei catholicae continens de mysterio incarnationis Christi, cum erroris

Dominis beatissimis et veneratissimis Dei sacerdotibus Proculo et Quilleno Leporius exiguus.

1. Quid

2. Epistola itaque, auctor scandali et offendiculum charitatis, a me quondam simpliciter scripta quidem, sed in quibusdam, ut agnosco, infideliter ord

3. Credo plane Deum hoc non posse, quod non vult. Si nasci voluit, quae Deus voluit, certissime

4. Non ergo ad intelligentiam imbecillitatis nostrae, secundum experimentorum visibilia documenta facientes conjecturam de aequalibus se invicem ingre

5. Nascitur ergo nobis proprie de Spiritu sancto et Maria semper virgine, Deus homo Jesus Christus filius Dei: ac sic in alterutrum unum fit Verbum et

6. Et quia omnes infirmitates nostras, id est naturae nostrae, portavit, et vere secundum carnem suscipiens in se affectus nostros, ad probationem ver

7. Quid tam apertum, quam ex hoc testimonio mysterium tantae dispensationis agnoscere? In forma enim Dei quis nisi Deus est? Et quomodo, videamus, fon

8. De eo autem quod stultissime in epistola illa proposuimus, sed ignoranter, quodque nunc exsecrabile confitemur, id est aptantes ad Christum laborem

9. Illud etiam minime reticendum censeo, quod in eadem epistola simili devians errore subjunxi, Christum Dominum nostrum sic omnia quae erant passionu

10. Hunc igitur Dominum Deum meum, secundum magnum pietatis sacramentum, sicut in carne natum, in carne passum, in carne mortuum, in carne suscitatum,

Ego Leporius libellum meo sensu dictatum, in quo fidem meam, Deo volente, in finem usque tenebo, medullitus exprimere volens coram sanctis episcopis i

Ego Domninus hanc fidem teneo, confiteor, huicque subscripsi.

Ego Bonus hanc fidem teneo, confiteor, huicque subscripsi.

Aurelius episcopus Ecclesiae Carthaginiensis oblato a Leporio libello ac relecto subscripsi.

Augustinus episcopus Hipponereiensis regionis oblato nobis a Leporio libello subscripsi.

Florentius episcopus Hipponiensium Diarritorum oblato nobis a Leporio libello subscripsi.

Secundus episcopus ecclesiae Aquensis, sive Megarmitanae, oblato nobis a Leporio libello subscripsi.

Appendix.

Epistola Quam cum supra scripto Leporii libello miserunt ad episcopos Galliae.

Anno Domini Ccccxxviii. Evodius Upsalensis Episcopus.

Anno Domini Cccc—Ccccxxx. Plures Patres S. Augustino Aequales, Cumque Illustri Doctore Commercio Litterarum Usi.

Indices In Fl. L. Dextrum.

Index Locupletissimus Rerum Quae Tum In Chronico Dextri, Tum In Commentariis Continentur, A col. hujus voluminis 13 usque ad 610.

Remissiones Geographicae Quarumdam Vocum Modernarum Urbium, Et Locorum, De quibus in Dextri Commentariis mentio fit.

Sanctorum Nomina, De quibus in Dextro mentio fit, In Formam Kalendarii Digesta.

Indices In Paulum Orosium.

Index Rerum Quae Tum In Operibus Orosii, Tum In Commentariis Continentur. Numeri crassioribus correspondent characteribus textui insertis a col. hujus

Index Rerum Et Locutionum Quarumdam Quae In Notis Continentur.

Index Auctorum Veterum Qui In Notis Citantur, Illustrantur Et Emendantur.

Ordo Rerum Quae In Hoc Tomo Continentur.

Finis Tomi Trigesimi Primi.

Caput III. De bello Achaico et Corinthi eversione.

Anno ab Urbe condita DCVI, hoc est, eodem anno, quo et Carthago deleta est, Cn. Cornelio Lentulo, L. Mummio coss., ruinam Carthaginis eversio Corinthi subsecuta est, duarumque potentissimarum urbium parvo unius temporis intervallo per diversas mundi partes miserabile colluxit incendium. Nam 0922C cum Metellus praetor Achaeos Boeotosque conjunctos duobus bellis, hoc est, primo apud Thermopylas, 290 iterum in Phocaeis devicisset: quorum priore bello occisa esse viginti millia, secundo septem 0923A millia caesa, Claudius historicus refert; Valerius Antias in Achaia pugnatum, et viginti millia Achaeorum cum duce suo Diaeo, cecidisse confirmat; Polybius Achivus, quamvis tunc in Africa cum Scipione fuerit, tamen quia domesticam cladem ignorare non potuit, semel in Achaia pugnatum Critolao duce asserit. Diaeum vero, adducentem ex Arcadia militem, ab eodem Metello praetore oppressum cum exercitu docet. Sed de varietate discordantium historicorum aliquanta jam diximus, quorum sufficiat detecta haec et male nota mendaciorum nota: quia parum credendum esse in caeteris evidenter ostendunt, qui in his quoque, quae ipsi videre, diversi sunt. Igitur post exstincta totius Achaiae praesidia, destitutarum eversionem urbium Metello praetore 0923B meditante, consul Mummius repentinus cum paucis venit in castra: qui, dimisso statim Metello, Corinthum sine mora expugnavit, urbem toto tunc orbe longe omnium opulentissimam: quippe quae velut officina omnium artificum atque artificiorum, et emporium commune Asiae atque Europae per multa retro saecula fuit. Permissa crudeliter etiam captivis praedandi licentia, 291 sic omnia caedibus ignibusque completa sunt, ut de murorum ambitu quasi e camino in unum apicem coarctatum exundaret incendium. Itaque piurima parte populi ferro flammisque consumpta, reliqua sub corona vendita est. Urbe incensa, 0924A muri funditus diruti sunt. Muralis lapis in pulverem redactus, praeda ingens erepta est. Sane cum propter multitudinem et varietatem statuarum simulacrorumque in illo civitatis incendio permixta in unum auri argenti atque aeris omniaque simul metalla fluxissent, novum genus metalli factum est, unde usque in hodiernum diem, sive ex ipso, sive ex imitatione ejus, aes Corinthium, sicut memoriae traditum est, et Corinthia vasa dicuntur.